Ieder mens heeft van tijd tot tijd last van een dunne ontlasting of zelfs van diarree. Ondanks dat ontlasting waterig en dun kan zijn en zelfs één van de klassieke tekenen van een voedselvergiftiging of de buikgriep kan zijn, is op andere momenten de ontlasting gewoonweg wat dunner en zachter dan normaal zonder dat er een duidelijke oorzaak voor aangewezen kan worden. Hieronder hebben we een veertiental oorzaken voor je op een rijtje gezet die ten grondslag kunnen liggen aan dunne ontlasting (ongeacht of het hier nu gaat om ontlasting die stevig is, maar tevens zacht, slap en vormloos of dat het echt om diarree gaat).
1. Fructose
Fructose is een soort suiker die in vruchten, vruchtensappen, honing en bepaalde groenten zit,maar kan eveneens aan worden getroffen in tafelsuiker en fructoserijke glucosestroop (die gebruikt wordt om bepaalde kant en klare voedingsmiddelen en dranken zoeter te maken). Op het moment dat er grote hoeveelheden fructose worden geconsumeerd, of wanneer je een aandoening hebt zoals fructosemalabsorptie, dan kan het binnenkrijgen van fructose een dunne ontlasting of diarree veroorzaken, maar ook winderigheid of buikpijn tot gevolg hebben.
Tip: indien je voedingsmiddelen wilt gebruiken waar veel fructose in zit, zoals sap, honing, agavesiroop, fructoserijke glucosestroop, melasse of palm- of kokossuiker, dan zou het kunnen helpen om je porties kleiner te maken.
2. Suikeralcoholen
Bepaalde mensen zullen merken dat zogenaamde suikeralcoholen, waaronder xylitol, mannitol, sorbitol, erythritol en andere kunstmatige zoetstoffen, een laxerend effect hebben. Deze stoffen worden vaak gebruikt als kunstmatige zoetstoffen (in suikervrije snoepjes en kauwgom, light frisdranken en suikervervangers) en zijn soms zelfs van nature in bepaald voedsel aanwezig. Sorbitol zit bijvoorbeeld in perziken, appels, peren en pruimen. Suikeralcoholen worden niet goed door het menselijke lichaam opgenomen. Dientengevolge veroorzaakt het consumeren van overmatige hoeveelheden suikeralcoholen het onttrekken van vocht uit de bloedbaan in de darmen, met diarree en een dunne ontlasting tot gevolg.
Tip: consumeer suikeralcohol slechts met mate. Op het moment dat je afhankelijk bent van kunstmatige zoetstoffen, bijvoorbeeld omdat je lijdt aan diabetes of omdat je een andere gezondheidsprobleem onder controle wilt houden, dan doe je er verstandig aan om eerst goed met je arts te overleggen over het gebruik van de diverse zoetstoffen en vervolgens deze slechts met mate te gebruiken.
3. Koffie
Koffie drinken kan het samentrekken en het ontspannen van de darmspieren (dit wordt ook wel de peristaltiek genoemd) stimuleren en de stoelgang bevorderen. Afgezien van de darmstimulerende effecten, kan koffie eveneens zorgen voor een dunnere ontlasting omdat de ontlasting sneller door de dikke darm zal worden vervoerd, en er dus minder tijd zal zijn om vocht door het lichaam op te laten nemen (waardoor normaal gesproken de ontlasting steviger wordt). De zuurgraad van de koffie zorgt er tevens voor dat je lichaam meer gal aan zal gaan maken, wat op zijn beurt ook weer kan leiden tot een dunnere ontlasting.
Tip: probeer donkerder gebrande koffievarianten die minder cafeïne bevatten, in plaats van de licht gebrande soorten. Verder is het goed om geen melk of room, extra suiker en zoetstoffen zoals sorbitol, achterwege te laten. Deze toevoegingen kunnen namelijk ook een dunnere ontlasting veroorzaken.
4. Vet eten
Een vette maaltijd, of een dieet met een hoger vetgehalte (zoals het Keto-dieet) kan bij bepaalde personen de stoelgang bevorderen en voor een dunne ontlasting zorgen. Voedsel dat in de maag en de dunne darm zit (in het bijzonder vet voedsel) veroorzaakt samentrekkingen van de dikke darm en een versnelde drang tot ontlasting. Dit wordt de gastrocolische reflex, genoemd en deze samentrekkingen van de dikke darm kunnen leiden tot een toiletbezoek kort na het nuttigen van een maaltijd. Bepaalde aandoeningen, zoals chronische pancreatitis (een chronisch ontstoken alvleesklier) kunnen eveneens zorgen voor een olieachtige, dunne ontlasting of zelfs voor diarree. Op het moment dat een vette maaltijd bij jou leidt tot het produceren van een dunne ontlasting, dan dien je dit met je huisarts te bespreken wanneer dit geregeld voorkomt.
5. Pittig eten
Pittig en gekruid eten kan de darmwand gaan irriteren en een dunne ontlasting veroorzaken. Dit zal normaalgesproken zich beperken tot één keer na het eten van een pittige maaltijd en kort daarna zal de ontlasting weer volledig normaal worden. Verbindingen in pittig eten worden namelijk niet opgenomen door het lichaam en komen op die manier dus in je darmen terecht.
Tip: ondanks dat niet iedereen die pittig of gekruid voedsel eet, last van zijn of haar stoelgang heeft, dien je te proberen, wanneer je er wellast van hebt, om dit soort eten te beperken. Het eten van yoghurt, rijst of brood kan overigens een deel van de effecten van het pittig eten op je darmen en de dikte van je ontlasting compenseren.
6. Alcohol
De ethanol in alcoholische dranken zal de samentrekkingen van de dikke darm versnellen, waardoor afvalstoffen sneller door de darmen wordt vervoerd en er dus minder tijd is voor de dikke darm om vocht op te nemen. Dit kan leiden tot een waterige ontlasting.
Tip: op het moment je merkt dat het drinken van alcohol je ontlasting beïnvloedt, dan kun je proberen of wijn en een sterke drank je minder spijsverteringsproblemen bezorgen dan het drinken van bier of een andere moutvloeistof. Je totale inname van alcohol kan je eveneens helpen om je klachten af te laten nemen.
7. Lactose-intolerantie
Een van nature voorkomende suiker, lactose wordt zit in melk, ijs, kaas en andere zuivelproducten. Veel volwassenen hebben een laag lactaseniveau, een enzym dat lactose afbreekt bij hen. Het eten of drinken van melk of zuivelproducten kan bij mensen met een lactose-intolerantie, leiden tot het produceren van een dunne ontlasting en diarree.
8. Prikkelbare darmsyndroom
Een aandoening die van invloed is op de dikke darm, het prikkelbare darmsyndroom (vaak afgekort als PDS) kan krampen, buikpijn, winderigheid, een opgeblazen gevoel, obstipatie en diarree tot gevolg hebben. De symptomen kunnen echter sterk uiteenlopen en van persoon tot persoon verschillen. Bepaalde mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom hebben last van een dunne ontlasting of diarree, terwijl anderen juist te kampen hebben met obstipatie, of afwisselend diarree en constipatie.
9. Coeliakie
Producten die gluten bevatten,zoals brood, pasta en gebak, zijn een probleem voor mensen die last hebben van coeliakie. Een eiwit dat voorkomt in tarwe, gerst en rogge, veroorzaakt namelijk een auto-immuunreactie bij mensen die aan deze aandoening lijden. Een van de symptomen van coeliakie kan diarree of een dunne ontlasting zijn.
De aandoening kan zorgen voor een verlaagd energielevel, ongewild gewichtsverlies en een groeiachterstand. Op het ogenblik dat de aandoening niet wordt behandeld, kan het lastig zijn om voedingsmiddelen die gluten bevatten te koppelen aan de klachten die als gevolg van schade aan de darmwand optreden.
10. Geneesmiddelen
Voor sommige personen kan het gebruik van kruidenremedies (zoals senna) of geneesmiddelen leiden tot het produceren van een dunne ontlasting. Een aantal van deze geneesmiddelen en supplementen zijn:
- Antacida (dat magnesiumhydroxide bevat),
- Antibiotica,
- Chemotherapie,
- Magnesium,
- Sennabladeren.
Onderzoek heeft aangetoond dat probiotica diarree kunnen helpen voorkomen die kan ontstaan na het gebruik van antibiotica. Dit onderzoek bevat een rapport, dat gepubliceerd is in Nutrition in Clinical Practice in het jaar 2016, en dat de analyse van eerder gepubliceerde klinische onderzoeken omvat die de effecten van probiotica op mensen die leden aan antibioticageassocieerde diarree onderzochten.
De analyse van deze onderzoekers toonde aan dat probiotica in verband gebracht konden worden met een verminderde kans op antibioticagerelateerde diarree bij volwassenen (maar niet bij de mensen die ouder zijn dan 65 jaar). Volgens een ander onderzoek zijn Lactobacillus rhamnosus GG en Saccharomyces boulardii de meest effectieve bacteriestammen om antibiotica-gerelateerde diarree aan te pakken.
11. Buikgriep
Buikgriep kan diarree, braken, darmkrampen, koorts en hoofdpijn met zich meebrengen. Deze aandoening staat eveneens bekend als virale gastro-enteritis en is erg besmettelijk. Virussen (zoals het norovirus, het rotavirus en het adenovirus) richten zich op het spijsverteringskanaal en zorgen voor een ontsteking van de maag en darmen, met diarree, braken en krampen als resultaat.
De symptomen verschijnen in de regel pas één tot drie dagen nadat je bent geïnfecteerd en kunnen uiteenlopen van mild tot ernstig. Het eten van voedingsmiddelen, zoals bananen, rijst, appelmoes en toast, kan helpen om je klachten te verlichten. Kinderen, oudere volwassenen en mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen in dit geval overigens een verhoogd risico op uitdroging en dienen goed in de gaten gehouden en gecontroleerd te worden.
12. Voedselvergiftiging
Voedselvergiftiging, staat eveneens bekend als bacteriële gastro-enteritis en is het resultaat van het eten van voedsel dat niet gaar is, dat te lange tijd op kamertemperatuur werd bewaard of dat niet goed is opgewarmd en dat is besmet met bacteriën, zoals salmonella of E. coli. Het resultaat van een besmetting is een ontsteking in je maag en darmen met klachten die diarree, braken, buikkrampen en misselijkheid kunnen omvatten. In milde gevallen kan gehydrateerd blijven )dus door extra te drinken) en kaliumrijk voedsel te eten de symptomen helpen verminderen, ondanks dat er ook bepaalde mensen zullen zijn die een medische behandeling nodig hebben.
13. Dumpingsyndroom
Een aandoening die het meest vaak waar wordt genomen bij mensen die een bariatrische- (ten behoeve van het verlies van lichaamsgewicht), slokdarm- of maagoperatie hebben ondergaan, het dumpingsyndroom. In dit geval zal het voedsel dat je eet te snel van je maag in je dunne darm terechtkomen, waardoor je dus ook eerder de aandrang voelt om je te ontlasten en de ontlasting minder stevig zal zijn doordat er minder vocht aan is onttrokken.)
14. Andere aandoeningen
- Galvochtopname,
- De ziekte van Crohn,
- Hyperthyreoïdie (een te snel werkende schildklier),
- Parasitaire infecties,
- Colitis ulcerosa.
Deze aandoeningen kunnen worden gediagnosticeerd of onder controle gehouden, dus het is het beste om met je huisarts te overleggen wanneer je het vermoeden hebt dat je last van één van hen hebt, of wanneer je zelfs met een genoemde aandoening bent gediagnosticeerd.
Slotopmerking
Een heleboel gevallen, waarbij er sprake is van een dunne ontlasting, zijn het gevolg van iets dat je hebt gegeten en zullen dan ook in korte tijd weer normaliseren. Zodra dit gebeurt, duurt het normaal gesproken ongeveer twee tot drie dagen voordat je je weer beter voelt. Sommige mensen produceren echter vaker dunne ontlasting als gevolg van veranderingen in hun voeding, of als onderdeel van het prikkelbare darm syndroom (PDS) of een andere aandoening. Je dient je arts om advies te vragen wanneer je symptomen niet verdwijnen of deze zelfs een regelmatig terugkerend verschijnsel worden.
Raadpleeg met spoed een arts op het ogenblik dat je één van de volgende symptomen hebt:
- Ernstige buikpijn,
- Bloed of pus in je ontlasting,
- Zwarte- of teerkleurige ontlasting,
- Rillingen, braken, duizeligheid, sufheid of flauwvallen,
- Verwarring,
- Uitdroging (een droge mond, niet meer regelmatig of donker gekleurde urine produceren),
- Koorts (38,5 graden Celsius of hoger) of koorts die langer dan een paar dagen aan blijft houden,
- Versnelde hartslag,
- Onverklaarbaar gewichtsverlies.
Je dien je huisarts eveneens te bellen als je al op een gevorderde leeftijd bent en je onlangs in het ziekenhuis op was genomen, je zwanger bent of een verzwakt immuunsysteem hebt (bijvoorbeeld wanneer je steroïden, transplantaatafstotingsmedicijnen of TNF-alfaremmers zoals infliximab of etanercept, gebruikt). Het is begrijpelijk dat het hebben van dunne ontlasting of diarree een ongemakkelijk onderwerp is om over te praten, maar je huisarts zal dit zeker begrijpen en naar de juiste oplossing voor je probleem zoeken. Het gesprek zal wellicht wat ongemakkelijk voor je aanvoelen, maar tevens de nodige verlichting kunnen bieden ten aanzien van je klachten.
