17 meest voorkomende oorzaken van buikpijn

Iedereen heeft wel eens last van buikpijn, en meestal gaan we er maar van uit dat het komt door iets wat we gegeten hebben. Maar in je buik zitten natuurlijk meer dingen dan alleen je maag en darmen: een hele batterij organen is daar bezig om je eten te verteren, afvalstoffen uit je bloed te halen, je lichaam te beschermen tegen ziektekiemen en nog veel meer. Daardoor zijn er ook heel veel oorzaken van buikpijn.

Pijn in je buik, dus onder je middenrif (de harde plaat die je ribbenkast scheidt van je buikholte) komt vaak voor. Het kan kort duren, lang duren, af en toe langskomen, of alleen aanwezig zijn nadat je hebt gegeten. Dat zegt allemaal iets over welk orgaan de pijn veroorzaakt en wat de aanleiding is. En als belangrijkste: wat je kan doen zodat hij niet terugkomt!

Wil je weten waar jouw buikpijn vandaan komt en wat je er tegen kunt doen? We bespreken hier de 17 meest voorkomende oorzaken van buikpijn.

1. Refluxziekte. Bij refluxziekte stroomt er een deel van het maagsap of de maaginhoud terug naar boven, de slokdarm in. Dat doet zeer en kan ook ontstekingen in je keel veroorzaken. De oorzaak is meestal een klep in je slokdarm die niet goed werkt, waardoor je maag niet goed afsluit. Het wordt erger als je verkeerd voedsel eet, bijvoorbeeld zure sappen, augurken en citrusvruchten, of vet eten. Vaak helpt het om een ander eetpatroon te ontwikkelen en af te vallen. Maagzuurremmers die de aanmaak van maagsap verminderen helpen vaak ook tegen de refluxen.
2. Lactose-intolerantie. Lactose-intolerantie is eigenlijk de natuurlijke conditie van de mens. Pas toen mensen koeien en ander vee gingen houden ontwikkelde een deel van de mensheid de juiste enzymen om melksuikers af te breken. In landen waar zuivel traditioneel weinig gegeten wordt, bijvoorbeeld in Azië, zijn de meeste mensen lactose-intolerant. Maar ook in Europa zijn veel mensen die van yoghurt, melk en roomijs genieten zonder het te weten een beetje lactose-intolerant. Daardoor kunnen ze na het eten of drinken van zuivel last hebben van een opgezwollen buik, boeren en winden, diarree en buikpijn.

   Als je wilt weten of jij ook deels lactose-intolerant bent, kan je daarvoor bij de huisarts een testje laten uitvoeren. Als het resultaat positief is dan weet je waar je buikpijn vandaan komt. Het slechte nieuws – het is dan beter om het toetje in het vervolg over te slaan. 

3. Gluten is een eiwit in granen (tarwe, rogge, haver, gerst enzovoort). Deze eiwitten kunnen schade aanrichting in de dunne darm, het orgaan dat voedingsstoffen in je lichaam opneemt. Als je dunne darm erg slecht gaan werken kan je ondervoed raken of aan gebreksziekten gaan lijden. Dit is het geval bij coeliakie, de ernstigste vorm van glutenintolerantie. Patiënten hebben vaak last van een opgezwollen buik, pijn, vermoeidheid, gewichtsverlies of een groeiachterstand (bij kinderen), en diarree.
4. Suikervrij snoep. Ben je verslaafd aan kauwen? Werk je er elke dag meerdere strips pakjes kauwgom of snoep doorheen? Dan kan dat de oorzaak zijn van je buikpijn. In plaats van suiker wordt deze kauwgom gezoet met sorbitol, xylitol of andere suikervervangers. Goed voor je gewicht, maar deze stoffen kunnen laxerende effecten hebben. Sorbitol en xylitol zijn suikers die je lichaam niet kunnen verteren, maar de bacteriën in je darmen wel. Terwijl ze dat doen produceren ze grote volumes gas. Dat kan leiden tot een opgeblazen gevoel, diarree en winderigheid, en buikpijn. De oplossing is simpel: vind iets anders om op te kauwen.
5. Bijwerkingen van medicijnen. Buikpijn, maagklachten en misselijkheid zijn bijwerkingen van veel verschillende medicijnen. Dat komt doordat ze de maag irriteren, of doordat ze de maag minder snel laten werken, waardoor het maagzuur de maagwand gaat aantasten.
   1. Bekende medicijnen die dit doen zijn ontstekingsremmers (NSAIDs) zoals ibuprofen en aspirine. Ze hebben een bijtend effect en tasten de maagwand aan. Als je deze medicijnen te vaak gebruikt kan de maagwand zo beschadigd raken dat zich een maagzweer vormt. Een arts schrijft vaak een maagbeschermend medicijn voor in combinatie met deze ontstekingsremmers.
   2. Bepaalde medicijnen tegen een hoge bloeddruk en kalmerende middelen zorgen dat de maag langzamer werkt, waardoor voedsel in je maag gas kan vormen en je maag opzwelt. Medicijnen tegen osteoporose kunnen zorgen dat het onderste deel van je slokdarm opzwelt en pijn gaat doen.
   3. Ook bepaalde antibiotica, zoals azithromycine, kunnen buikklachten veroorzaken. Probeer, als dat mag van de voorschriften, om de medicijnen na het eten te nemen, zodat je maag vol is en minder effect ondervindt van deze chemische stoffen.

1. In je dikke darm wordt overtollig water uit je verteerde eten gehaald, en de restanten worden samengedrukt tot ontlasting. Daarvoor is flink wat spierkracht nodig van de darm. Soms kneedt de darm het eten zo hard dat een deel van de darm naar buiten stulpt en een soort blaasje vormt, een divertikel. Divertikels kunnen op zich niet zo veel kwaad. Maar als ze gaan ontsteken kunnen er bloedingen optreden en zelfs doorboring van de darmwand. Neem pijn links onderin je buik en koorts serieus als ze samen optreden en zoek advies van een arts.
2. Dit is een aandoening van de baarmoeder en komt dus alleen bij vrouwen voor. Soms verlaten cellen uit de baarmoederwand hun natuurlijke positie en ontwikkelen zich dan buiten de baarmoeder, meestal ergens in het bekken. Dat kan tot flinke pijn leiden, zorgen voor bloedverlies en uiteindelijk voor onvruchtbaarheid. Endometriose is vrij moeilijk te diagnosticeren, maar kan aan het licht worden gebracht door middel van een echografie, en behandeld worden met chirurgie en/of hormoontherapie. De pijn kan bestreden worden met pijnstillers.
3. Dit zijn stenen die soms ontstaan in je galblaas. Dat is een klein orgaantje, een soort zakje, dat onderaan de lever hangt. De meeste mensen hebben geen idee wat een galblaas doet. Het heeft best een belangrijke functie: het maakt stoffen aan voor je darmen zodat vet beter verteerd kan worden.
4. Helaas loopt je galblaas niet altijd even soepel en de gal (een slijmerige, gele vloeistof erin) kan dat zo dik worden dat er een soort stenen ontstaan. Die kunnen de afvoerkanaaltjes van je galblaas verstoppen, waardoor die opzwelt met gal. Dat doet erg veel zeer en kan tot ontstekingen leiden. Bij galstenen heb je last van uitstralende pijnaanvallen in de rechterbovenbuik. Ook kan je leiden aan geelzucht (een gele verkleuring van je huid en van je oogwit) en ook je ontlasting kan van kleur veranderen. Meestal is er een operatie nodig om de galstenen te verwijderen.
5. Alvleesklierontsteking. Je alvleesklier is alweer zo’n orgaantje waarvan alleen doctoren weten wat het doet. In dit bladvormige orgaan, dat zich onder je maag bevindt, worden enzymen gemaakt die helpen om je voedsel te verteren. De klier maakt elke dag wel één tot twee liter vocht vol enzymen aan!. Alvleesklierontsteking of pancreatitis is een ontsteking van deze klier,
6. Bij pancreatitis heb je een brandende of stekende pijn in het bovenste deel van je buik. Als je gaat liggen wordt de pijn meestal minder. Je kunt ook last hebben van misselijkheid en braken. Vaak wordt deze ontsteking veroorzaakt door zwaar alcoholgebruik. Het is een reden om snel hulp te zoeken van een dokter.
7. Schildklierproblemen. Je schildklier is een orgaan in je hals. Toch kan het buikpijn veroorzaken. Hoe zit dat? De schildklier produceert hormonen die je spijsverteringsstelsel aansturen en sneller laten werken. Als de schildklier te veel hormonen produceert, dan gaan de organen die je eten verteren te snel werken, en kan je last krijgen van diarree, kramp in je buik en andere vervelende verschijnselen. Ook een te trage schildklier kan voor buikpijn zorgen. Je voedsel blijft dan zo lang in je maag en darm dat de bacteriën daar grote hoeveelheden gas van vormen, wat tot een opgeblazen gevoel leidt. Ook constipatie is mogelijk.
8. Parasitaire infectie. Parasieten zijn niet alleen iets van ontwikkelingslanden – ook in Nederland en België kan je soms een infectie door deze organismen oppikken. Bijvoorbeeld als je gaat zwemmen in natuurlijke waterpartijen of in slecht onderhouden zwembaden. Ook sommige voedingsmiddelen, zoals slecht bereide sushi, kunnen besmet zijn met een parasiet. Het kan gaan om een wormpje, maar ook om amoeben. Deze microscopische wezens vermenigvuldigen zich in je buik en zorgen daar voor diarree en krampen. Vooral Giardia is een micro-organisme dat nog wel eens voor fikse buikklachten kan zorgen.
9. Heb je last van acute en heftige buikpijn? Je blindedarm is een aanhangsel van je dunne darm, ongeveer zo lang als een potlood. Dit orgaantje in je buik is maar aan één kant open en nauw, waardoor het geblokkeerd kan raken als er een stukje voedsel in terechtkomt. Dan zwelt de blinde darm op, gaat ontsteken en veel pijn doen, en kan barsten. Het is zaak om snel naar een arts te gaan, want een gebarsten blinde darm kan er voor zorgen dat er darminhoud in je buikholte terecht komt, met een nare en gevaarlijke buikvliesontsteking als gevolg. In het ziekenhuis kan de blindedarm verwijderd worden, waarna de problemen meestal voorbij zijn.
10. In de maag, slokdarm en twaalfvingerige darm kunnen zweren ontstaan door de inwerking van maagzuur en het voorkomen van een bepaalde bacterie (Helicobacter pylori). Ook ontstekingsremmende medicijnen (NSAIDs, zoals ibuprofen en aspirine) kunnen de maagwand beschadigen. Maagzweren doen pijn, vooral ’s nachts als de maag leeg is. Ze kunnen ook bloed in de ontlasting en misselijkheid veroorzaken. Op termijn kan de zweer de maagwand zo ver aantasten dat er een gaatje ontstaat in de maagwand. Vermoed je dat je een maagzweer hebt, ga dan naar de huisarts.
11. Stress zit in je hoofd, toch? Dat is niet helemaal waar. Constante stress, depressie en/of angstklachten zorgen voor de vrijgave van stresshormonen zoals cortisol, die je spieren laten verkrampen, je immuunsysteem onderdrukt en verschillende effecten hebben op je stofwisseling – vandaar je buikpijn. Je kan ook hoofdpijn krijgen, slapeloosheid, een hoge bloeddruk en andere, soms vage klachten. Daardoor kan je vervelende lichamelijke klachten krijgen, die op hun beurt je stressniveau weer kunnen verhogen. Stress en verwante psychologische condities zijn vervelend, slecht voor je functioneren, en zorgen voor een lagere gezondheid en welbevinden. Vind manieren om met stress, somberheid en angst om te gaan. Je kunt proberen om je te concentreren op je doelen of je hobby’s, zorgen voor activering, sporten, yoga, contact zoeken met anderen en stressloze situaties opzoeken. Ook psychotherapie en antidepressiva kunnen een oplossing zijn.
12. Als je iets eet dat niet koel bewaard is of niet hygiënisch bereid, kan je voedselvergiftiging oplopen. Een ziekteverwekkend virus of een bacterie infecteert dan je maagdarmstelsel, met erge pijn, misselijkheid, braken en diarree tot gevolg. De bekendste veroorzakers van voedselvergiftiging zijn de bacteriën Salmonella, Clostridium en E. coli. Maar ook planten, algen en sommige soorten schimmels kunnen gifstoffen in je voedsel laten belanden. Meestal lost de infectie zichzelf binnen een paar dagen op. Als je erg ziek bent, kan je contact opnemen met een dokter.
13. Inflammatory bowel disease. Dit is een verzamelnaam voor twee aandoeningen, de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Allebei kunnen deze aandoeningen chronische ontstekingen in de darmen veroorzaken. Die symptomen treden vaak in periodieke episodes op. Als bekend is dat er sprake is van Inflammatory bowel disease kunnen de symptomen (zoals buikpijn) vaak vrij goed aangepakt worden. De ziekte is echter ongeneeslijk en kan tot ernstige complicaties leiden
14. Een vervelende conditie waar iedereen wel eens mee te maken krijgt. Door verkeerde eetgewoonten of een aandoening van de darmen kan eten te traag door de darmen bewegen, waardoor er te veel water aan onttrokken wordt. Dit is pijnlijk en zorgt voor problemen met de ontlasting. Als je buikpijn hebt en je hebt moeite met ontlasting produceren kan je constipatie hebben. Probeer in dit geval meer groenten en fruit en producten met veel vezels te eten. Deze etenswaren zorgen voor een gezonde darmflora en daardoor voor stevige ontlasting die makkelijk door de darmen heen beweegt. Meer water drinken, magnesiumrijke voedingswaren eten en zorgen voor beweging kan ook zorgen dat constipatie minder vaak optreedt.