Geel of bruin sperma – wat zijn de oorzaken?

Gekleurd sperma? Normaal en gezond sperma is wit. Als je merkt dat je sperma een andere kleur krijgt, bijvoorbeeld geel, rood of bruin, kan dat een reden zijn voor ongerustheid. Anders gekleurd sperma wijst op een verandering in je lichaam, en het is belangrijk om erachter te komen wat de vreemde kleur veroorzaakt. Over het algemeen zijn de oorzaken van anders gekleurd sperma goed te behandelen. Ga in ieder geval altijd naar de dokter als de kleur van je sperma opeens verandert. En ga bij bloed in je sperma direct naar de huisarts.
De meest voorkomende problemen met sperma vind je hier.

Verschillende kleuren sperma en wat ze betekenen

Net als bloed, ontlasting en andere lichaamsvloeistoffen vertelt de conditie van je sperma iets over je gezondheid. Als de kleur ervan verandert, kan die je een indicatie geven over de processen in je lichaam en of je je zorgen moet maken.

• Wit sperma. Sperma van een gezonde man is wit, troebel en vrij stroperig. Als het sperma niet gezond is, kan een vrouw waarschijnlijk niet van de man zwanger worden. Een series probleem. Als een vrouw zwanger wil worden en dat lukt niet omdat het sperma van de partner niet in orde is, kan dit tot spanningen binnen de relatie en zelfs tot relatiebreuken lijden.
  Buiten het lichaam lost sperma op tot vloeistof of droogt het in, meestal binnen een half uur. Van nature heeft sperma een vrij zoete smaak, omdat het een hoog fructosegehalte heeft. Het is echt mogelijk om je sperma een andere smaak te geven door het eten van bepaalde voedingsmiddelen! Als je je partner een plezier wilt doen kan je meer water drinken, en meer fruit en groenten eten – dat komt de smaak van je sperma ten goede.
• Geel sperma. Voor sommige mannen is geel of gelig sperma de gebruikelijke kleur. Bij het ouder worden komt het ook vaker voor dat sperma een gelige kleur aanneemt, en meestal is dit normaal. Vaak wordt dan gedacht dat er een urineweg infectie is, maar dat heeft er meestal niets mee te maken. Mannen die een flinke tijd geen zaadlozing gehad hebben kunnen ook sperma produceren met een gele tint. Ten slotte kan er urine in het sperma voorkomen, bijvoorbeeld als je seks hebt met een volle blaas. In andere gevallen moet je de oorzaak zoeken bij een infectie, bijvoorbeeld een SOA. Andere kenmerken daarvan zijn een onaangename geur van je sperma, pijn, afscheiding en een branderig gevoel. Ook geelzucht (een slechte werking van de lever) kan geelachtig sperma veroorzaken. In dat geval heeft je huid vaak ook een gele tint, net als je oogwit. Als je denkt dat er sprake kan zijn van een infectie of geelzucht, ga dan naar de huisarts.
• Helder of waterig sperma. Sperma bestaat uit twee bestanddelen: vloeistof uit de prostaat, en zaadcellen uit de testikels. De kleur van je sperma wordt normaal veroorzaakt door de zaadcellen, die het wit maken. Als je sperma erg waterig en kleurloos is, kan je lichaam moeite hebben om voldoende zaadcellen aan te maken. Dat kan wijzen op een lage vruchtbaarheid. Als dit blijft voortduren kan je de hulp van een arts inroepen.
• Kleurloos sperma kan ook voorkomen als je nog in de puberteit bent of vaak per dag een zaadlozing hebt. Hoe vaker je per dag klaarkomt, hoe wateriger en kleurlozer je sperma wordt.
• Bruin of rood sperma. Dit is meestal een verschijnsel dat optreedt als er bloed in je sperma aanwezig is. Vaak is de oorzaak een infectie, maar er zijn tientallen aandoeningen of medische situaties die bloed in je sperma (hematospermie) kunnen veroorzaken.

. Lees ook ons artikel over bloed in je ontlasting

Bruin sperma en de oorzaken daarvan

Als je sperma bruin is, betekent dat over het algemeen dat er bloed in aanwezig is. Dit is een verschijnsel dat in de medische wereld bekend staat als hematospermie, en kan veel verschillende oorzaken hebben. Volgens sommigen heeft stoppen met roken invloed op de kwaliteit en de kleur van je sperma. Maar dit is nooit wetenschappelijk bewezen. Dit zijn de meest voorkomende redenen waarom sperma geel of bruin is..

• Infectie of SOA. De meest voorkomende oorzaak van hematospermie is een infectie door een microrganisme, zoals een bacterie, schimmel, parasiet of virus. Deze kleine levensvormen kunnen op verschillende manieren in het voortplantingsstelsel van een man terechtkomen, bijvoorbeeld door seks te hebben. Onder infectie vallen ook de seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s), zoals gonorrhoe, herpes, en chlamydia. Bloed in je sperma kan dan het eerste teken zijn dat je een SOA onder de leden hebt.
• Het voortplantingssysteem van een man bevat veel organen en vaten, die sperma produceren en vervoeren. Aan elk van die organen kan een ontsteking optreden. Daarbij zwelt het orgaan op en kan er bloed uit de ontstoken plek vrijkomen, dat je daan terugvindt in je sperma. De oorzaken van een ontsteking zijn gevarieerd. Mogelijkheden zijn een verwonding, irritatie, een auto-immuunziekte of een opslag van mineralen.
• Eén van de vaten die sperma, bloed of andere vloeistoffen in je onderlichaam vervoeren, kan verstopt raken. Dan vormt zich vaak een ophoping van bloed rond de verstopte plek. Als adertjes daar springen door de verhoogde druk kan het bloed in je zaadvloeistof terecht komen. Na een tijdje kan de verstopping vanzelf overgaan, maar dit is niet altijd het geval. Dan is het van belang om te bepalen waar de verstopping zich bevindt. Een arts kan die daarna oplossen.
• Een vergrote prostaat is een veel voorkomende aandoening bij oudere mannen. Ongeveer één derde van mannen ouder dan vijftig heeft te maken met een vergrote prostaat. De testikels produceren zaadcellen, die bij een orgasme naar de prostaat worden vervoerd. De prostaat produceert de vloeistof die de spermacellen het lichaam uit laten stromen. Een vergrote prostaat kan druk veroorzaken op de vaten die het sperma vervoeren, waardoor er haarvaten beschadigd raken. Het verloren bloed komt dan met het sperma het lichaam uit.
• Polypen en tumoren. In de balzak en in het onderlichaam kunnen er kleine poliepen of tumoren optreden, die bloed kunnen lekken naar het voortplantingsstelsel. Over het algemeen zijn deze gezwellen onschuldig, maar ze kunnen soms kwaadaardig worden.
• Medische ingrepen en trauma. Verschillende chirurgische ingrepen die aan de urinewegen, prostaat of het voortplantingsstelsel worden uitgevoerd, bijvoorbeeld sterilisatie, kunnen bruin sperma tot gevolg hebben. Maar ook onderzoeken met röntgenstralen (radiologische onderzoeken) kunnen bloed in het sperma veroorzaken. Ook een verwonding of kneuzing van het scrotum (balzak), te ruwe seks of een botbreuk kunnen hematospermie veroorzaken.
• Er zijn een paar soorten medicijnen die een verkleuring of de aanwezigheid van bloed in het sperma tot gevolg kunnen hebben. Eén daarvan zijn de bloedverdunnende medicijnen.
• Medische aandoeningen. Bepaalde ziekten kunnen leiden tot hematospermie. Voorbeelden zijn hoge bloeddruk, leukemie, leverziekten, tuberculose, hepatitis en HIV.
• In ongeveer 3,5% van alle gevallen wordt bloed in het sperma veroorzaakt door kanker. Vaak gaat het om prostaatkanker, maar ook op andere plekken kunnen tumoren aanwezig zijn, bijvoorbeeld in de testikels en blaas. Als je wat ouder bent en je sperma verkleurt, dan is het sterk aan te raden om naar huisarts te gaan, zeker als er kanker in de familie voorkomt.

Wanneer naar de dokter?

Er zijn veel oorzaken voor hematospermie aan te wijzen. Sommige daarvan lossen zichzelf binnen korte tijd op. Wanneer kan je even afwachten en wanneer kan je beter naar de dokter gaan? Als je recent een operatie aan je voortplantingsorganen (bijvoorbeeld een sterilisatie of prostaatonderzoek) of aan je urinewegen hebt ondergaan, dan is dit waarschijnlijk de oorzaak. In dat geval krijgt je sperma binnen één of meerdere weken zijn normale kleur terug. Als je jong en gezond bent, en geen andere symptomen hebt dan een abnormale kleur sperma, is het waarschijnlijk dat er niets aan de hand is en dat je sperma binnen een week of twee weer zijn normale kleur terugkrijgt. Als je wel andere symptomen hebt, is het verstandig om even langs de huisarts te gaan. De volgende symptomen kunnen samen met hematospermie op een aandoening wijzen:

• Branderig of opgezwollen gevoel of pijn in je penis, urineblaas of onderbuik;
• Moeite met plassen
• Bloed in je urine;
• Pijn bij het klaarkomen;
• Opgezwollen of pijnlijke plekken of duidelijke verwondingen aan je geslachtsdelen;
• Afscheiding (waterig of slijmerig) uit je penis;
• Koorts, hoge bloeddruk of snelle hartslag;

Als je ouder dan 40 bent, is het altijd een goed idee om naar de dokter te gaan als je bruin of rood sperma hebt. Zeker in de volgende gevallen:

• Je hebt één van de bovenstaande symptomen, naast de kleurverandering van je sperma;
• De verkleuring van je sperma treedt op in episodes, dus eerst wel, dan niet, dan weer wel enzovoorts;
• Er is een familiegeschiedenis van kanker, een bloedstollingsziekte of een andere erfelijke aandoening die bloeden kan veroorzaken.

Diagnose

Als je naar de huisarts gaat omdat je sperma verkleurd is, zal die eerst een aantal vragen stellen over de symptomen en over je medische geschiedenis. Ook zal hij of zij vragen stellen over je seksuele geschiedenis. Hierna kan de arts nog een kort (kijk)onderzoek verrichten.

Bij jongere mannen zonder verdere symptomen stelt de arts vaak voor om meerdere weken af te wachten. De kans is dan groot dat de situatie na enige tijd vanzelf normaal wordt en het sperma van de patiënt vanzelf zijn normale kleur terugkrijgt. Als dat niet gebeurt, kunnen er vervolgonderzoeken worden uitgevoerd.

Bij mannen boven de veertig worden vaak één of meerdere onderzoeken uitgevoerd om er zeker van te zijn dat er geen onderliggende aandoening is. Vaak gaat het om een prostaatbiopsie.

Je arts kan de volgende onderzoeken aanvragen:

• Urinale analyse. Hierbij word de patiënt gevraagd om een urinemonster af te staan. Dat wordt in het laboratorium onderzocht op de aanwezigheid van een aantal stoffen, waaronder stoffen die geproduceerd worden in het geval van een infectie of ontsteken. Zo kan worden nagegaan of de klachten worden veroorzaakt door een ziekteverwekker.
• SOA-test. Er zijn een aantal SOA’s, zoals chlamydia en gonorroe, die bloederige of vreemd gekleurde afscheiding in het sperma kunnen veroorzaken. Bij een SOA-test kan worden nagegaan of één van deze ziekteverwekkers aanwezig is en voor de verkleuring van het sperma zorgt.
• Condoom-test. Als de patiënt seksueel actief is kan hij gevraagd worden om de volgende keren dat hij seks heeft met zijn partner een condoom te dragen. Het kan namelijk zijn dat het bloed niet in het sperma zit, maar afkomstig is van de partner. Door een condoom te dragen kan de patiënt zelf kijken of er nog steeds bloed in zijn sperma aanwezig is of niet. Als dat niet het geval is het bloed waarschijnlijk afkomstig van zijn partner.
• CT-scan, MRI-scan, echografie. Dit zijn kijkonderzoeken waarbij scans worden gemaakt van het inwendige onderlichaam van een patiënt. Dit gebeurt met behulp van röntgenstraling, magnetische velden of geluidsgolven. De patiënt worden gevraagd om plaats te nemen in een grote scanner, waar veel opnames van zijn inwendige organen worden gemaakt. Samen geven die de arts een heel nauwkeurig beeld van de structuren in het lichaam van de patiënt en eventuele afwijkingen daarvan.
• PSA. Dit is een onderzoek waarbij een monster wordt bekeken op aanwezigheid van markers die op prostaatkanker kunnen wijzen.
• Prostaatbiopsie. Bij de prostaatbiopsie wordt een dunne naald via de endeldarm in het lichaam gebracht. Er wordt daarmee een kleine hoeveelheid weefsel van de prostaat weggenomen, dat in het laboratorium onderzocht wordt. Er wordt dan bekeken of de prostaat vergroot is en wat het risico is op prostaatkanker. Ook jongere mannen met prostaatkanker in de familie worden vaak gescreend op deze condities.

Behandeling

De behandeling van hematospermie hangt altijd af van de oorzaak ervan. Na een aantal onderzoeken kan de arts de oorzaak meestal aanwijzen en een effectieve behandelmethode voorschrijven. De volgende behandelingen kunnen worden uitgevoerd:

• Infectie of SOA: afhankelijk van de soort ziekteverwekker die de infectie veroorzaakt kan de arts antibiotica, schimmeldodende middelen of antivirale medicatie voorschrijven.
• Ontsteking: in dit geval worden er ontstekingsremmende middelen voorgeschreven die zorgen dat de ontsteking minder heftig wordt en kan genezen.
• Medische aandoening: de arts zal je medicijnen of andere therapie voorschrijven om de aandoening te genezen.

Prognose

De prognose (vooruitzicht) van rood of verkleurd sperma hangt af van de oorzaak ervan. Zoals je leest is verreweg de meest voorkomende oorzaak een ontsteking of een infectie met een ziekteverwekker, die meestal goed met antibiotica kan worden behandeld. In dat geval is de aandoening waarschijnlijk binnen twee weken genezen en krijgt je sperma zijn normale kleur terug. Als er een ernstigere aandoening wordt gevonden hangt de prognose af van de aard en ernst van die aandoening. Praat met je behandelend arts over hoe het verder gaat, en wat de vooruitzichten in jouw situatie zijn.

Relatieproblemen

Als de sex niet goed is, kan dat tot relatieproblemen lijden, zeker bij jonge mensen die in de kracht van hun leven zitten. Lees hier wat de meest voorkomende relatieproblemen zijn. Indien er een kinderwens is en het sperma van de man is de oorzaak, kan dat ook tot spanningen leiden. Bovenal staat natuurlijk de gezondheid van de man voorop. Gekleurd sperma is meestal geen goed teken en er moet altijd naar de onderliggende oorzaken gekeken worden. Een gezonde levensstijl is de basis voor alles! Ook voor gezond sperma. Lees hier alles over gezond eten