Last van een ontstoken navel? Behandeling en symptomen van een Navelontsteking

Als je navel ontstoken is, kan dat vervelend en pijnlijk zijn, en bovendien kan je schrikken van de ontsteking. Zeker als je nog nooit eerder hiermee te maken hebt gehad kan je je afvragen wat er aan de hand is, hoe je het geneest en hoe je een ontstoken navel in het vervolg kan voorkomen. Over het algemeen gaat het om een oppervlakkige ontsteking die geen ernstige gevolgen heeft.

Hoe kom ik aan een ontstoken navel?

Een ontsteking treedt op doordat er ziekteverwekkers in de navelholte terecht komen. Dat is één van de weinige openingen van het lichaam waar het immuunsysteem geen vat op heeft, omdat hij technisch gezien aan de buitenkant van je lichaam zit. Ook kan de navelholte moeilijk schoon te maken zijn, vooral bij mensen met een diepe navel die naar binnen wijst. Als je al een tijdje je navel niet hebt gereinigd, kan er een opbouw van stof, lint (vezels van textiel, meestal van je kleren), talg en ander vuil plaatsvinden.

Als er in een vuile navel ziekteverwekkende bacteriën, virussen of schimmels terecht komen vinden die een gespreid bedje, met een lekkere temperatuur en vochtigheidsgraad waarin ze zich snel kunnen vermenigvuldigen. Als ze je huid infecteren treedt je immuunsysteem op tegen de binnendringers. Dat veroorzaakt een ontsteking met verschijnselen zoals zwelling, roodheid, pijn en soms lichte koorts. Toch kan een ontsteking van de navel ook wijzen op grotere problemen, zoals een aandoening als diabetes. In dit artikel behandelen we de mogelijke oorzaken van een ontstoken navel, hoe je je navel weer in eersteklas conditie krijgt, en hoe je voorkomt dat de ellende terugkeert.

Ook als er geen schadelijke bacteriën in je navel aanwezig zijn kan de huid ontstoken raken. Op je huid zijn tientallen soorten bacteriën aanwezig. Als die zich sterk vermenigvuldigen, bijvoorbeeld omdat je je huid van je buik niet vaak genoeg wast, kunnen ook de normaal onschadelijke bacteriën voor een infectie zorgen. Zeker als je een eerder opgelopen wondje hebt in de buurt van je navel, of als je een navelpiercing hebt, is een ontstoken navel dan geen vreemd verschijnsel.

Symptomen

Een ontstoken navel veroorzaakt pijn, rode huid, afscheiding (wit, geel, bruin of bloederig) die soms een vieze geur heeft, zwelling van de navel en de omliggende weefsels, en soms lichte koorts. Soms vormen zich korstjes op de ontstoken huid.

Oorzaken

In grote lijnen zijn er drie oorzaken voor een ontstoken navel aan te wijzen.

• Infectie: een directe infectie door het voorkomen van een micro-organisme die de huid van je navel heeft geïnfecteerd. Infecties van de navel worden meestal veroorzaakt door bacteriën of schimmels, maar een virale infectie is ook mogelijk.
• Cystes: een met vloeistof, slijm of vaste stof gevulde holte, die kan ontstaan bij een ontsteking of inkapseling van lichaamsvreemd materiaal. Cystes kunnen opzwellen en op een gegeven moment ook openbarsten, wat tot een nieuwe ontsteking en het wegvloeien van de inhoud van de cyste leidt. Cystes kan je voelen als een bult of klomp, maar ze zijn bijna altijd goedaardig.
• Chirurgische ingrepen en piercings: Als je een ingreep aan de buikwand hebt ondergaan of een piercing hebt laten zetten is het mogelijk dat de wonden daarvan ontstoken zijn geraakt.

We gaan hier dieper in op een aantal veel voorkomende oorzaken van een ontstoken navel, of ze gevaarlijk zijn, en hoe ze waarschijnlijk ontstaan zijn.

6. Bacteriële infectie. Als je een gele, witte of groene en vies ruikende afscheiding uit je navel ziet vloeien is de kans groot dat je een infectie van bacteriën onder de leden hebt. De afscheiding is pus, een mengsel van dode bacteriën, witte bloedcellen en weefselvocht. Meestal gaan het om een stafylokok die al op de huid aanwezig was en zich te sterk heeft vermenigvuldigd, of die via een opening in de huid is binnengetreden in je lichaam. Meestal is deze soort navelontsteking niet erg gevaarlijk. Was om te beginnen de huid met (antibacteriële) zeep of een andere reiniger. Houd de huid schoon en droog, en houd goed in de gaten of de infectie vanzelf geneest. Als dat niet gebeurt, kan je naar de huisarts gaan voor een behandeling met antibiotica. De dokter kan je orale antibiotica voorschrijven of een zalf of crème met antibiotica, die je op het ontstoken gebied moet aanbrengen.
7. Virale infectie. Een virale infectie komt vooral voor in donkere, vochtige en warme gebieden van je lichaam. Candidiasis is een aandoening die door de schimmel Candida wordt veroorzaakt. Gebieden zoals de liezen, vagina, oksel, maar ook de navel zijn een prima leefgebied voor deze schimmel. Als het warm genoeg is kan Candida of een andere schimmel ook andere huiddelen infecteren. Tekenen van een schimmelinfectie zijn een witte afscheiding, jeuk in het aangetaste gebied en roodheid van de huid. Om schimmels op je huid te bestrijden moet je je huid schoon en droog houden, en kan je bij de drogist of via je huisarts een crème met schimmeldodende middelen krijgen.
8. Diabetes. Schimmelinfecties zijn vaak een complicatie van diabetes. Het kan bij diabetes gaan om schimmelinfecties in de vagina, in de liezen, maar ook op de huid. De reden is dat suiker een belangrijke voedingsbron voor bepaalde schimmels is, en dat diabetici een hoger gehalte aan suiker in hun bloed hebben dan mensen zonder diabetes. De behandelmethode en het voorkomen van nieuwe infecties zijn hetzelfde als bij andere schimmelinfecties.
9. Chirurgische ingrepen. Elke chirurgische ingreep waarbij de huid doorboord is verschaft micro-organismen een ingang naar diepere huidlagen, vetweefsel en spieren. Bij een chirurgische ingreep zorgt de arts er altijd voor dat de huid en zijn instrumenten goed ontsmet zijn. Desondanks kan het voorkomen, zeker bij patiënten met een zwakke gezondheid of slecht werkend immuunsysteem, dat er een secundaire infectie van de wonden optreedt. Of het nu gaat om verwijdering van een ingegroeide haar, injectie, weghalen van een moedervlek of een grotere operatie in de buikholte, de kans is altijd aanwezig dat er een infectie optreedt na chirurgie. Neem contact op met je arts, zeker als het een grotere wond betreft.
10. Navelpiercing. Een navelpiercing geneest meestal binnen een week na het zetten ervan. Worden de zwelling, de pijn en de roodheid steeds erger, of krijg je afscheiding of koorts, dan kan je piercing ontstoken zijn. Verwijder de piercing dan niet, maak weer de huid goed schoon, en kijk hoe de infectie zich ontwikkelt. Een andere mogelijkheid is dat je allergisch bent voor het metaal van de piercing. In dat geval kan je blaren, uitslag en andere verschijnselen van een allergie krijgen. Neem in dat geval contact op met de dokter.
11. Talgkliercyste. Dit is een cyste, een bultje dat door je eigen lichaam wordt gevormd. Een talgkliercyste of atheroom ontstaat op dezelfde manier als een puistje bij acne: een talgklier in je navel raakt verstopt. Het kliertje zwelt dan op en raakt gevuld met meer talg, bacteriën, dode huidcellen en afval. Na verloop van tijd kan het een flinke omvang bereiken, en kan ook gaan ontsteken. De behandeling bestaat eruit dat een arts de cyste opent, de inhoud verwijdert en de wond goed schoonmaakt. Probeer niet zelf om de cyste te openen: de inhoud kan onder je huid terecht komen en daar een ergere ontsteking opleveren.
12. Urachuscyste. Dit is een bijzondere cyste, die gevormd wordt uit een overblijfsel van een kanaaltje dat al aanwezig was toen je nog een foetus was. De urachus is een buisje die de urine van ongeboren babies afvoert naar de navelstreng. Zoals andere kanaaltjes die alleen bij ongeboren kinderen bestaan, is de urachus meestal al dichtgegroeid voordat je geboren werd. Maar soms groeit hij niet goed dicht, en vormt een cyste in je buik die uitmondt op je navel. Die cyste kan gaan ontsteken. Een dokter moet de cyste dan verwijderen via een kleine incisie in je buikwand (laparoscopie). Vaak krijg je dan eerst antibiotica toegediend, en soms wordt de inhoud van de cyste voor de operatie verwijderd. Symptomen van een urachuscyste zijn afscheiding (bloederig of melkachtig) uit je navel, buikpijn, pijn bij het plassen en koorts. Je kan de cyste vaak ook voelen als een bultje in je onderlichaam.
13. Haarnestcyste. Een haarnestcyste kan ontstaan als je haargroei rond of in je navel hebt. Door de druk van je buikspieren op de haren of door strakke kleding kunnen er haren de huid ingroeien. Dat veroorzaakt gaatjes of kanaaltjes, die zich kunnen vullen met afval en bacteriën. Als zo’n kanaaltje ontsteekt kan zich een haarnestcyste in de navelholte vormen. Die moet verwijderd worden door een arts. Om het ontstaan van deze cystes te voorkomen kan je je navel ontharen met ontharingscrème, zodat er geen haren meer de huid in kunnen groeien.

Wanneer moet ik naar de dokter met een ontstoken navel?

Een ontsteking is eigenlijk een goed teken: je lichaam bestrijdt ziekteverwekkers die een infectie veroorzaakt hebben. Je immuunsysteem produceert witte bloedcellen die de bacteriën of schimmels op de ontstoken plek doden en hinderen bij hun vermenigvuldiging. Ontstekingen kunnen zo genezen zonder tussenkomst van een arts. Je kan je lichaam een handje helpen door het ontstoken gebied goed (maar voorzichtig!) te reinigen met antibacteriële zeep en het gebied schoon en droog te houden. Houd goed in de gaten of je lichaam de infectie bestrijdt. Tekenen dat dat niet lukt zijn het steeds erger worden van de symptomen, zoals ergere pijn, oplopen van koorts, kleurverandering van de navel en meer en viezere afscheiding. Als dat gebeurt, ga dan naar de dokter.

Diagnose en behandeling

De dokter zal je een aantal vragen stellen over je klachten, over het ontstaan van de infectie en over je medische geschiedenis. Hij zal je navel onderzoeken en soms wat van de afscheiding verzamelen voor onderzoek. In het laboratorium kan nauwkeuriger worden onderzocht of het een infectie betreft. Maar soms kan een arts al direct zien wat er aan de hand is en een behandeling voorschrijven.

• Bij een bacteriële infectie krijg je vaak antibiotica voorgeschreven. Ook kan een antibacteriële crème of zalf worden gegeven. Bij een fungale infectie krijg je meestal een crème met fungiciden (schimmeldodende middelen).
• Als er sprake is van een cyste, kan die door de huisarts of door een dermatoloog behandeld worden. Soms wordt de cyste geopend en de inhoud van de cyste verwijderd, soms wordt de hele cyste verwijderd. Nadien is het belangrijk dat de wond schoon en droog gehouden wordt totdat die genezen is. Er kan een litteken overblijven.
• Een urachus-cyste vraagt om een kleine operatie via de buikwand (laparoscopie), waarbij de arts een kleine snede onder de navel maakt. Met behulp van een endoscoop, een apparaatje waardoor de dokter in je buik kan kijken, en medische instrumenten wordt de cyste dan verwijderd. Een laparoscopie vindt plaats onder narcose (volledige verdoving).

Hoe je een ontstoken navel kunt voorkomen

Om te zorgen dat je navelontsteking niet meer terugkomt kan je een paar voorzorgsmaatregelen nemen.

• Was je navel elke dag met zeep en water. Zorg dat je ook het binnenste van je navel schoonmaakt. Als je navelholte diep is, gebruik dan een washandje of sponsje, of de douchekop. Zo verwijder je alle vuil en bacteriën die voor een ontsteking kunnen zorgen. Ook zijn er spuiten (douches) op de markt waarmee je water diep in je navel kunt spuiten.
• Zorg dat je navel droog blijft. Na het douchen moet je je navel zo goed mogelijk droog deppen met een handdoek. Vocht dat in je navelholte achterblijft stimuleert de groei van bacteriën en schimmels. Loop om die reden ook niet in natte kleding rond.
• Gebruik geen crèmes, vochtinbrengende middelen of andere cosmetica in en rond je navel. Deze middelen houden vuil en bacteriën vast.
• Als je een piercing in je navel hebt, overweeg dan om die uit te doen als je vaker last hebt van een navelontsteking. Als je piercing net gezet is, hou hem dan goed schoon totdat de wond dichtgegroeid is.
• Draag schone, losse en comfortabele kleding, liefst van natuurlijke materialen zoals katoen en zijde. Strakke kleren en synthetische materialen kunnen je navel irriteren en het ingroeien van haren veroorzaken.