Wanneer er sprake is van een abnormale hoeveelheid opgehoopt vocht in de buik dan wordt er in de medische wereld vaak gesproken van ascites. Andere benamingen voor dit fenomeen zijn een waterbuik of buikwaterzucht. Onder de buik wordt de ruimte verstaan die door het zogenaamde buikvlies worden begrensd. Binnen dit dunne vlies (dat bestaat uit twee lagen met de peritoneale ruimte ertussen) liggen de organen van de buikholte. Normaliter zal er een geringe hoeveelheid vloeistof in deze tussenruimte zitten. In alle gevallen is vocht in de buik het gevolg van een onderliggende aandoening of ziekte. Doordat er zich vocht in de buik verzameld zal deze op gaan zwellen.
Ontstaan
Er kan vocht in de buik terechtkomen op twee verschillende manieren:
- Exsudatief: het vocht treedt uit de haarvaten,
- Transudatief: het vocht treedt uit het vaatstelsel als gevolg van een verhoogde druk.
In een heleboel gevallen zal er vocht in de buik terecht komen als complicatie van een aandoening aan de lever, zoals leverkanker of cirrose. Maar ook wanneer er zich stolsel hebben gevormd in de bloedvaten van de lever kan er vocht in de buik worden geperst. Vocht in de buik kan verder een gevolg zijn van:
- nierinsufficiëntie
- hartfalen
- kanker van het buikvlies
- een verlaagd eiwitgehalte in het bloed
- alvleesklierontsteking
- uitzaaiingen van kanker
- bepaalde infectieziektes
- obstructie van het lymfestelsel
Vormen
Bij vocht in de buik zal de buik opzwellen en in een later stadium zullen zelfs alle buikplooien verstrijken, de huid strak gespannen staan en de navel wat uitpuilen. Een arts is in staat om, door te kloppen op de buik, vast te stellen of er vocht aanwezig is.
1. Exsudatief buikvocht
In dit geval zal het vocht in de buik veel eiwitten bevatten. De oorzaak hiervan kan worden gezocht in de aanwezigheid van ontstekingen of tumoren. Ontstekingen die zich binnen het buikvlies ontwikkelen kunnen voor vocht in de buik zorgen. Bij vrouwen is kanker aan de eierstokken echter ook een belangrijke oorzaak.
2. Transudatief buikvocht
Een verhoogde druk in de poortader veroorzaakt in de regel deze vorm van buikvocht. Door de verhoogde druk zal er vocht uit het vaatstelsel treden.
Symptomen
Het meest duidelijke symptoom is de opgezwollen buik, maar daarnaast zijn buikpijn, misselijkheid en een verminderde eetlust vaak gehoorde klachten. Doordat er zich vocht in de buik verzameld kan het gebeuren dat het lichaamsgewicht in korte tijd toeneemt en in sommige gevallen zul je last krijgen van problemen met de ademhaling doordat er veel druk op het middenrif uitgeoefend wordt.
Onderzoek en diagnose
De diagnose zal worden gesteld aan de hand van de medische geschiedenis van de betreffende patiënt en het lichamelijk onderzoek dat door de arts is uitgevoerd. Bij twijfel kan een echografie van de buik voor bevestiging zorgen. Om een monster van het vocht te kunnen onderzoeken dient er een punctie gemaakt te worden. Met behulp van een dunne, holle naald zal, door de buikwand heen, vocht worden afgenomen uit de buikholte. Door het verzamelde vocht in een laboratorium grondig te onderzoeken kan de oorzaak van de vochtophoping in de buik vaak worden achterhaald.
Behandelen
Vocht in de buik kan worden behandeld door het verhelpen van de oorzaak. Zo zal er bijvoorbeeld worden geadviseerd om zo min mogelijk zout te gebruiken en eventueel de inname van vocht te beperken. Daarnaast kunnen plaspillen, ofwel diuretica, soms ervoor zorgen dat het vochtprobleem in de buik wordt opgelost. Door meer vocht af te voeren via de urinewegen kan immers de vochtbalans worden hersteld.
Op het ogenblik dat de oorzaak niet, of niet afdoende, kan worden bestreden dan kan met behulp van een naald die door de buikwand heen wordt geprikt, het vocht uit de buik worden verwijderd. In veel gevallen is dit slechts een tijdelijke oplossing van de problemen.
Een andere manier om vocht uit de buik af te voeren is door middel van een drain of een katheter, die onderhuids van de buik naar een halsader loopt. Het vocht zal zo weer in de bloedbaan worden gebracht en afgevoerd kunnen worden. Indien er vocht in de buik terecht is gekomen ten gevolge van leverfalen dan zijn de vooruitzichten vaak minder gunstig: een levertransplantatie zal dan namelijk vaak de enige oplossing blijken te zijn.
