Prikkelbare Darmsyndroom (PDS)

Het prikkelbare darmsyndroom (vaak afgekort tot PDS) is een veel voorkomende aandoening die betrekking heeft op de dikke darm. Klachten en symptomen van het prikkelbare darmsyndroom zijn onder andere:

• krampen,
• buikpijn,
• een opgeblazen gevoel,
• winderigheid,
• diarree, obstipatie of beide.

Het prikkelbare darmsyndroom is een chronische aandoening die je op de lange termijn in de hand moet leren houden. Maar een gering aantal personen dat lijden aan het prikkelbare darmsyndroom heeft te maken met ernstige klachten en symptomen. Bepaalde mensen kunnen echter de symptomen in de hand houden door een bepaald dieet te volgen, maar ook door hun leefwijze en stress goed onder controle te houden. Meer ernstige symptomen van het prikkelbare darmsyndroom kunnen daarentegen worden behandeld met behulp van speciale geneesmiddelen en de juiste medische begeleiding. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, zal het prikkelbare darmsyndroom geen veranderingen in het darmweefsel tot gevolg hebben of de kans op de ontwikkeling van dikke darmkanker verhogen.

Symptomen van het prikkelbare darmsyndroom

De klachten en symptomen van het prikkelbare darmsyndroom kunnen van persoon tot persoon uiteenlopen. De meest voorkomende symptomen zijn onder andere:

• Buikpijn, krampen of een opgeblazen gevoel, klachten die in de regel (deels) kunnen worden verlicht door jezelf te ontlasten,
• Overtollige productie van darmgassen,
• Diarree of obstipatie, soms wisselen de periodes van diarree en obstipatie elkaar af,
• Slijm in de ontlasting.

De meeste personen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom kennen perioden dat de klachten en symptomen erger zijn, maar eveneens dat ze weer zullen verbeteren of zelfs tijdelijk volledig verdwijnen.

Wanneer moet je naar de dokter met het prikkelbare darmsyndroom?

Raadpleeg je huisarts op het moment dat je constante veranderingen in je stoelgang waarneemt, of als je andere klachten of symptomen van het prikkelbare darmsyndroom opmerkt. Deze symptomen kunnen immers ook duiden op een meer ernstige aandoening, zoals darmkanker. Je kunt bij meer ernstige klachten en symptomen onder andere denken aan:

• Verlies van lichaamsgewicht (vaak zonder dat je daar bewust mee bezig bent),
• ’s Nachts last hebben van diarree,
• Anaal bloedverlies,
• Bloedarmoede (anemie) als gevolg van een tekort aan ijzer,
• Om onverklaarbare redenen moeten overgeven,
• Moeite hebben met slikken,
• Constante pijn die niet zal worden verlicht door het laten van winden of door jezelf te ontlasten.

Oorzaken van het prikkelbare darmsyndroom

De exacte oorzaak van het prikkelbare darmsyndroom is niet bekend. Wel denken deskundigen dat bepaalde factoren een rol lijken te spelen bij de ontwikkeling van deze aandoening, zoals:

Spiersamentrekkingen in de darmen. De darmwanden zijn bekleed met spierlagen die samen gaan trekken op het ogenblik dat er zich voedsel door je spijsverteringskanaal wordt getransporteerd. Samentrekkingen die krachtiger zijn en langer aan blijven houden dan normaal kunnen winderigheid, een opgeblazen gevoel en diarree tot gevolg hebben. Zwakke samentrekkingen van de darmen kunnen daarentegen de doorvoer van voedsel vertragen en tot de vorming van een harde, droge ontlasting leiden.

Zenuwstelsel. Afwijkingen in de zenuwen in je spijsverteringskanaal kunnen ervoor zorgen dat je een meer abnormaal ongemak ervaart op momenten dat je buik uit wordt gerekt door de vorming van darmgassen en/of ontlasting. Indien de coördinatie niet optimaal is tussen de signalen die worden verstuurd van de hersenen naar de darmen, en vice versa, dan kan dat ervoor zorgen dat je lichaam ongewoon hevig gaat reageren op veranderingen die gewoonlijk ontstaan tijdens het spijsverteringsproces, wat zal resulteren in:

• pijn,
• diarree of juist obstipatie.

Ontsteking in de darmen. Bepaalde personen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom hebben een verhoogd aantal cellen dat afkomstig zijn van het immuunsysteem in hun darmen. Het immuunsysteem reageert immers op de prikkels die door de pijn en de diarree af worden gegeven.

Ernstige infectie. Het prikkelbare darmsyndroom kan zich gaan ontwikkelen nadat je te maken hebt gehad met een ernstige episode van diarree (gastro-enteritis) als gevolg van een infectie met bacteriën of een virus. Het prikkelbare darmsyndroom kan tevens in verband worden gebracht met een teveel aan bacteriën in de darmen.

Veranderingen in bacteriën in de darm (darmflora). Met de term darmflora worden de “goede” bacteriën bedoeld die normaal gesproken in de darmen van een mens leven en daar een sleutelrol spelen bij de gezondheid. Onderzoek heeft uitgewezen dat de darmflora bij mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom verschillen laat zien met de bacteriën die van nature bij gezonde mensen in de darmen leven.

Triggers van het prikkelbare darmsyndroom

Symptomen van het prikkelbare darmsyndroom kunnen worden veroorzaakt door:

• Bepaald voedsel. De rol van een voedselallergie of -intolerantie bij het prikkelbare darmsyndroom wordt tot op heden nog niet helemaal begrepen. Wel is bekend geworden dat een echte voedselallergie maar zelden het prikkelbare darmsyndroom tot gevolg zal hebben. Maar bij een groot aantal mensen zullen de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom slechter worden op momenten dat ze bepaalde voedingsmiddelen of dranken aan hun dieet toe hebben gevoegd>je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan:
  • tarweproducten,
  • zuivelproducten,
  • citrusvruchten,
  • bonen,
  • kool,
  • melk- en koolzuurhoudende dranken.
• Spanningen en stress. De meeste mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom zullen te maken krijgen met een verslechtering van hun klachten of symptomen, maar ook kunnen deze veel vaker voorkomen, in periodes dat ze bloot zijn gesteld aan veel spanningen en stress. Maar ondanks dat spanningen en stress de symptomen erger kunnen maken, zullen ze deze niet veroorzaken.
• Hormonen. Vrouwen hebben twee keer zoveel kans op het ontwikkelen van het prikkelbare darmsyndroom, wat erop zou kunnen duiden dat hormonale veranderingen een rol hierbij spelen. Een groot aantal vrouwen merkt dan ook op dat de klachten en symptomen erger worden tijdens of rond hun menstruatie.

Risicofactoren van het prikkelbare darmsyndroom

Een heleboel mensen hebben zo nu en dan klachten en symptomen van het prikkelbare darmsyndroom. Maar je zult meer kans hebben om de aandoening te ontwikkelen wanneer je:

• Je jong bent. Het prikkelbare darmsyndroom komt vaker voor bij mensen die jonger zijn dan 50 jaar.
• Je een vrouw bent. In veel landen komt het prikkelbare darmsyndroom vaker voor bij vrouwen. Een oestrogeenbehandeling vóór of na de menopauze vormt eveneens een risicofactor voor het ontstaan van de aandoening.
• Je een familiegeschiedenis hebt met het prikkelbare darmsyndroom. Genen kunnen een bepaalde rol spelen bij het ontstaan van het prikkelbare darmsyndroom, net zoals overeenkomstige omgevingsfactoren binnen een bepaalde familie of een combinatie van zowel erfelijke- als omgevingsinvloeden.
• Je een geestelijk gezondheidsprobleem hebt. Angsten, depressies en andere psychische problemen zijn in verband gebracht met het prikkelbare darmsyndroom. In het verleden slachtoffer zijn geweest van seksueel-, lichamelijke- of geestelijke mishandeling kan eveneens als een risicofactor worden beschouwd voor het ontwikkelen van het prikkelbare darmsyndroom.

Complicaties van het prikkelbare darmsyndroom

Het hebben van chronische constipatie, of juist diarree, kan ervoor zorgen dat je aambeien gaat ontwikkelen. Bovendien is het prikkelbare darmsyndroom in verband gebracht met:

• Een minder goede kwaliteit van leven. Een groot aantal mensen dat lijdt aan een matige- tot ernstige vorm van het prikkelbare darmsyndroom melden een slechte kwaliteit van leven. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die aan deze aandoening lijden drie keer zoveel dagen zullen missen op het werk als mensen die geen darmklachten hebben.
• Stemmingsstoornissen. Het moeten kampen met klachten en symptomen van het prikkelbare darmsyndroom kan leiden tot een depressie of een bepaalde angst. Een depressie en/of angst kan bovendien het prikkelbare darmsyndroom ook erger maken.

Voorkomen van het prikkelbare darmsyndroom

Het vinden van manieren om met spanningen en stress om te gaan, kan symptomen van het prikkelbare darmsyndroom helpen verlichten, of zelfs helpen voorkomen. Je doet er dan ook goed aan om de volgende zaken zeker eens in overweging te nemen:

• Therapie. Een therapeut kan je helpen om je reacties op je blootstelling aan spanningen en stress te veranderen. Onderzoeken hebben aan weten te tonen dat psychotherapie voor een significante en langdurige afname van de symptomen kan zorgen.
• Biofeedback. Elektrische sensoren zullen je helpen om informatie (feedback) over je lichaamsfuncties te krijgen. Deze feedback zal je helpen om je aandacht te richten op het aanbrengen van subtiele veranderingen, zoals het ontspannen van bepaalde spieren, om op die manier de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom te verlichten.
• Progressieve ontspanningsoefeningen. Deze oefeningen zullen je helpen om de verschillende spieren in je lichaam één voor één te ontspannen. Begin met het aanspannen van de spieren in je voeten, en richt je aandacht vervolgens op het geleidelijk weg laten ebben van alle spanning. Span en ontspan daarna je kuitspieren aan. Ga zo door totdat alle spieren in je lichaam, tot zelfs de spieren in je ogen en hoofdhuid, volkomen ontspannen zijn.
• Mindfulness training. Deze techniek om stress te verminderen zal je helpen om je aandacht te richten op het heden en het loslaten van je zorgen en andere dingen die je dagelijks afleiden.

Diagnosticeren van het prikkelbare darmsyndroom

Er is geen onderzoek of test voor handen om het prikkelbare darmsyndroom definitief mee vast te kunnen stellen. Een arts zal waarschijnlijk beginnen met:

• het doornemen van je volledige medische geschiedenis,
• het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek,
• het doen van onderzoeken en tests om andere aandoeningen uit te sluiten.
• Indien je het prikkelbare darmsyndroom hebt waarbij diarree één van de symptomen is, dan zul je waarschijnlijk eveneens worden onderzocht op een glutenintolerantie (ook wel coeliakie genoemd).

Nadat andere medische aandoeningen uit zijn gesloten, zal de arts waarschijnlijk één van de volgende reeksen diagnostische criteria voor het prikkelbare darmsyndroom gebruiken:

• Rome-criteria. Deze criteria bestaan uit de symptomen buikpijn en een onaangenaam gevoel die de laatste drie maanden gemiddeld minimaal één dag in de week zich hebben gemanifesteerd, en die in verband kan worden gebracht met ten minste twee van de volgende factoren: pijn en ongemak zijn die gerelateerd zijn aan de stoelgang, de frequentie van de stoelgang is gewijzigd of de structuur van de ontlasting is veranderd.
• Manning-criteria. Deze criteria richten zich op pijn die verlicht zal worden door jezelf te ontlasten en op het niet helemaal kunnen uitscheiden van de ontlasting, het aantreffen van slijm in de ontlasting en veranderingen in de structuur van de ontlasting. Hoe meer symptomen er op jou van toepassing zijn, hoe groter de kans is dat je het prikkelbare darmsyndroom hebt.
• Het soort prikkelbare darmsyndroom. Voor het vaststellen en het slagen van een behandeling kan het prikkelbare darmsyndroom onder worden verdeeld in drie vormen, dit gebeurt aan de hand van je symptomen: is er sprake van overheersende obstipatie, overheersende diarree of komen beide voor.

De arts zal waarschijnlijk ook beoordelen of je andere klachten of symptomen hebt die een andere, meer ernstige medische aandoening kunnen doen vermoeden. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan klachten en symptomen als:

• Het beginnen van de klachten en symptomen na een leeftijd van 50 jaar,
• Onbedoeld verlies van lichaamsgewicht,
• Anaal bloedverlies,
• Koorts,
• Misselijkheid, of herhaaldelijk moeten braken,
• Buikpijn, in het bijzonder wanneer deze niet helemaal zal worden verlicht als je jezelf hebt ontlast of als deze ’s nachts ontstaat,
• Diarree die hardnekkig is, of die je uit je slaap haalt
• Bloedarmoede die in verband kan worden gebracht met een tekort aan ijzer.

Indien je last van deze klachten of symptomen hebt, of wanneer een eerste behandeling voor het prikkelbare darmsyndroom niet het gewenste effect heeft, dan heb je waarschijnlijk aanvullende medische onderzoeken nodig.

Aanvullende medische onderzoeken en tests

De arts kan diverse onderzoeken en tests aanraden, zoals: ontlastingsonderzoeken om na te gaan of er sprake is van een infectie of van problemen die ebtrekking hebben op het vermogen van je darmen om de voedingsstoffen uit voedsel op te nemen (dit wordt ook wel malabsorptie genoemd). Je kunt eveneens een aantal andere onderzoeken en tests moeten ondergaan om overige oorzaken van je symptomen uit te kunnen sluiten.

Beeldvormende onderzoeken kunnen bijvoorbeeld inhouden:

• Flexibele endoscopie. De arts zal hierbij het onderste deel van de dikke darm (sigmoid) onderzoeken met behulp van een flexibele, verlicht buis (de sigmoidoscoop).
• Colonoscopie. De arts zal een dunne, flexibele buis gebruiken om de volledige lengte van de dikke darm te kunnen onderzoeken.
• Röntgen- of CT-scan. Deze onderzoeken leveren beelden op van je buik en je bekken waardoor de arts andere oorzaken voor je symptomen uit kan sluiten, in het bijzonder wanneer je last van buikpijn hebt. De arts kan je dikke darm voor deze onderzoeken eerst vullen met een vloeistof (barium) om eventuele problemen beter zichtbaar te kunnen maken op de röntgenbeelden.

Laboratoriumonderzoeken kunnen bijvoorbeeld het volgende inhouden:

• Onderzoeken op lactose-intolerantie. Lactase is een enzym dat je nodig hebt om de suiker die van nature in zuivelproducten zit te kunnen verteren. Indien je lichaam geen lactase aanmaakt, dan kun je problemen ondervinden die te vergelijken zijn met die van het prikkelbare darmsyndroom, zoals buikpijn, winderigheid en diarree. De arts kan voor dit doel een ademtest aanvragen of je verzoeken om gedurende meerdere weken melk en melkproducten uit je dieet weg te laten.
• Ademtest om overmatige bacteriële groei vast te stellen. Een ademtest kan tevens bepalen of je te maken hebt met een overmatige bacteriële groei in je dunne darm. Overmatige bacteriële groei komt overigens vaker voor bij mensen die eerder één of meerdere darmoperaties hebben ondergaan, maar eveneens die lijden aan diabetes of aan een andere ziekte die het spijsverteringsproces zal vertragen.
• Bovenste endoscopie. Voor dit onderzoek zal er een lange, flexibele buis in je keel in worden gebracht. De buis wordt via je mond, via je slokdarm naar je en maag geleid. Een camera aan het uiteinde van de buis zal de arts in staat stellen om het bovenste deel van je spijsverteringskanaal te inspecteren en om eventueel een weefselmonster (biopsie) te nemen uit je dunne darm, maar ook om vocht te verzamelen dat later kan worden onderzocht op een overmatige groei van bacteriën. De arts kan een endoscopie aanraden op het ogenblik dat er coeliakie wordt vermoed.
• Ontlastingonderzoeken. Je ontlasting kan worden onderzocht op de aanwezigheid van bepaalde bacteriën of parasieten, of er kan na worden gegaan of er een bepaald spijsverteringssap aan wordt gemaakt in je lever (gal), wanneer je last hebt van chronische diarree.

Behandelen van het prikkelbare darmsyndroom

De behandeling van het prikkelbare darmsyndroom richt zich op de verlichting van de aanwezige symptomen, zodat je zo normaal mogelijk je leven kunt blijven leiden. Milde klachten en symptomen kunnen doorgaans onder controle worden gehouden door te leren hoe je met de blootstelling aan spanningen en stress om kunt gaan en door het aanbrengen van veranderingen in je dieet en de manier van leven. Zo kun je proberen om:

• Voedsel te vermijden dat je symptomen veroorzaakt,
• Eet voedsel dat rijk is aan vezels,
• Drink veel water,
• Doe geregeld aan lichaamsbeweging,
• Krijg voldoende slaap.

Je arts kan je verder aanbevelen om bepaalde uit je dieet weg te laten, zoals:

• Voedsel dat veel darmgas zal veroorzaken. Indien je last hebt van een opgeblazen gevoel of winderigheid, dan kun je het eten van producten zoals koolzuurhoudende- en alcoholische dranken, cafeïne, rauw fruit en bepaalde groenten (bijvoorbeeld kool, broccoli en bloemkool) beter vermijden.
• Gluten. Onderzoek heeft aangetoond dat bepaalde mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom een verbetering waarnemen in hun diarreeklachten wanneer ze stoppen met het eten van gluten (te vinden in tarwe, gerst en rogge), zelfs als ze geen last hebben van coeliakie.
• FODMAPs. Bepaalde personen zijn gevoelig voor bepaalde koolhydraten, zoals fructose, fructanen, lactose en nog een aantal andere. Deze koolhydraten staan ook wel bekend als FODMAP’s: fermenteerbare oligo-, di- en monosacchariden en polyolen. FODMAP’s zijn te vinden in bepaalde graansoorten, groenten, fruit en zuivelproducten. Je symptomen van het prikkelbare darmsyndroom kunnen echter af gaan nemen wanneer je een strikt dieet volgt dat weinig FODMAPs bevat en vervolgens de geëlimineerde voedingsmiddelen weer één voor één gaat introduceren.

Een diëtist kan je helpen met het doorvoeren van dit soort dieetveranderingen.

Indien je problemen matig of zelfs ernstig van aard zijn, dan kan je arts advies geven, in het bijzonder wanneer je lijdt aan een depressie of wanneer spanningen en stress je symptomen dreigen te verergeren. Bovendien kan je arts aan de hand van je symptomen geneesmiddelen aanraden, zoals:

• Vezelsupplementen. Het gebruik van een supplement zoals psyllium samen met het drinken van voldoende water kan helpen bij het in de hand houden van de obstipatieklachten.
• Laxeermiddelen. Indien vezels de symptomen niet helpen verlichten, dan kan je arts magnesiumhydroxide of polyethyleenglycol voor oraal gebruik voorschrijven.
• Diarreeremmers. Zelfzorggeneesmiddelen, zoals middelen die loperamide bevatten, kunnen diarreeklachten onder controle helpen houden. Je arts kan eveneens een galbindmiddel voorschrijven, zoals cholestyramine, colestipol of colesevelam. Galbinders kunnen echter wel een opgeblazen gevoel tot gevolg hebben.
• Anticholinergica. Geneesmiddelen zoals dicyclomine kunnen pijnlijke darmkrampen helpen verzachten. Deze middelen worden in bepaald gevallen voorgeschreven aan mensen die last hebben van diarree. Deze geneesmiddelen zijn over het algemeen veilig te gebruiken, maar kunnen obstipatie, een droge mond en wazig zicht met zich meebrengen.
• Tricyclische antidepressiva. Dit soort medicijnen kan helpen om een depressie te verlichten en de activiteit van de neuronen die de darmen controleren te remmen, om zo pijn te af te laten nemen. Indien je geen depressie, maar wel diarree en buikpijn hebt, dan kan je arts een lagere dosis dan normale van een middel met de werkzame stof imipramine, desipramine of nortriptyline voorschrijven. Bijwerkingen, die zullen afnemen wanneer je de geneesmiddelen voor het slapengaan gebruikt, kunnen inhouden: slaperigheid, wazig zien, duizeligheid en een droge mond.
• SSRI antidepressiva. Zogenaamde selectieve serotonineheropnameremmende (SSRI) antidepressiva, zoals fluoxetine of paroxetine, kunnen nuttig zijn wanneer je depressief bent en je tevens last hebt van pijn en obstipatie.
• Pijnstillers. Pregabalin of gabapentine zijn middelen die ernstige pijn of een opgeblazen gevoel kunnen verlichten.

Geneesmiddelen specifiek voor de behandeling van het prikkelbare darmsyndroom

Er zijn een aantal medicijnen dat goed zijn gekeurd voor het gebruik door bepaalde mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom, te weten:

• Alosetron. Alosetron is ontwikkeld om de dikke darm te ontspannen en de afvoer van de ontlasting door de darmen te vertragen. Alosetron kan echter alleen voor worden geschreven door een arts die in is geschreven voor een speciaal programma, dat is bedoeld voor de ernstige gevallen het prikkelbare darmsyndroom waarbij de diarree overheersend is, bij vrouwen die niet naar wens op andere behandelingen hebben gereageerd. Het middel is overigens niet goedgekeurd voor het gebruik door mannen. Het middel is bovendien in verband gebracht met zeldzame, maar belangrijke bijwerkingen, dus zal het enkel en alleen overwogen dienen te worden op het ogenblik dat andere behandelingen niet succesvol zijn gebleken.
• Eluxadoline. Eluxadoline kan de klachten van diarree verlichten door de spiersamentrekkingen en de vochtafscheiding in de darmen af te laten nemen en de spierspanning in het rectum te verhogen. Bijwerkingen van dit middel kunnen echter zijn: misselijkheid, buikpijn en een lichte vorm van obstipatie. Eluxadoline is tevens in verband gebracht met pancreatitis (alvleesklierontsteking), wat bij sommige mensen ernstig van aard kan zijn en meer voor kan komen.
• Rifaximin. Dit antibioticum kan een overmatige bacteriële groei en diarree remmen.
• Lubiprostone. Dit geneesmiddel kan de vochtafscheiding in je dunne darm verhogen en op die manier helpen bij het doorvoeren van de ontlasting. Het middel is goedgekeurd voor het gebruik door vrouwen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom dat gepaard gaat met constipatie. Het geneesmiddel wordt doorgaans enkel en alleen voorgeschreven aan vrouwen die te kampen hebben met ernstige symptomen die niet naar wens op andere behandelingen gereageerd hebben.
• Linaclotide. Linaclotide kan eveneens de vochtafscheiding in je dunne darm verhogen om je zo te helpen bij het doorvoeren van de ontlasting. Het gebruik van Linaclotide kan echter diarree met zich meebrengen, maar het middel een half uur tot een uur voor het eten innemen kan dit wellicht helpen voorkomen.

Potentiële toekomstige behandelingen voor het prikkelbare darmsyndroom

Wetenschappers zijn bezig om nieuwe behandelingen voor het prikkelbare darmsyndroom te onderzoeken. Serum-afgeleid immunoglobuline / eiwit-isolaat van runderen (SBI), een voedingstherapie, heeft enig potentieel laten zien als een mogelijke behandeling voor het prikkelbare darmsyndroom dat gepaard gaat met diarree.

Onderzoeken hebben eveneens aangetoond dat bij mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom dat gepaard gaat met diarree, een speciaal gecoate tablet die geleidelijk pepermuntolie afgeeft in de dunne darm, een opgeblazen gevoel, aandrang, buikpijn en krampen verlicht tijdens het doorvoeren van de ontlasting. Het is niet duidelijk op welke manier deze olie het prikkelbare darmsyndroom kan beïnvloeden, dus is het altijd goed om eerst met je arts te overleggen voordat je dit middel daadwerkelijk gaat gebruiken.

Levensstijlveranderingen en huisremedies bij het prikkelbare darmsyndroom

Simpele veranderingen aanbrengen in je dieet en je manier van leven bieden in veel gevallen verlichting als je lijdt aan het prikkelbare darmsyndroom. Je lichaam heeft echter wel een bepaalde tijd nodig om op dergelijke veranderingen te reageren. De volgende zaken zou je kunnen proberen:

• Experimenteer met vezels. Vezels helpen om obstipatie te verminderen, maar kunnen eveneens winderigheid en darmkrampen erger maken. Je kunt de hoeveelheid vezels in je dieet voor een bepaalde aantal weken langzaam te verhogen met behulp van voedingsmiddelen zoals volkoren granen, fruit, groenten en bonen. Een vezelsupplement zal echter minder darmgassen en een opgeblazen gevoel tot gevolg hebben, in vergelijking tot het eten van vezelrijk voedsel.
• Vermijd voedsel dat voor problemen zorgt. Haal voedingsmiddelen uit je dieet die je symptomen op kunnen wekken.
• Eet op gezette tijden. Sla in geen geval maaltijden over en probeer iedere dag op ongeveer hetzelfde tijdstip te eten om op die manier de werking van je darmen te helpen reguleren. Indien je last van diarree hebt, dan zul je merken dat het eten van kleine, regelmatige maaltijden je je beter laat voelen. Maar wanneer je obstipatie hebt, dan kan het eten van grotere hoeveelheden vezelrijk voedsel je juist helpen om voedsel door je darmen te transporteren.
• Doe regelmatig aan lichaamsbeweging. Lichaamsbeweging helpt bij het verlichten van een depressie en van klachten die verband houden met spanningen en stress. Bovendien stimuleert lichaamsbeweging de normale samentrekkingen van je darmen en kan dit je helpen om een beter gevoel te krijgen over jezelf. Je kunt je huisarts vragen wat het beste trainingsprogramma is in jouw specifieke situatie.

Alternatieve behandelingen voor het prikkelbare darmsyndroom

De rol van alternatieve behandelingen bij de verlichting van de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom is niet duidelijk. Je doet er dan ook altijd verstandig aan om eerst met je arts te overleggen voordat je met één van deze behandelingen van start gaat. Alternatieve behandelingen, zijn bijvoorbeeld:

• Hypnose. Een getrainde deskundige zal je leren op welke wijze je in een ontspannen toestand kunt komen en begeleidt je daarna bij het ontspannen van de spieren in je buik. Hypnose kan buikpijn en een opgeblazen gevoel helpen verminderen. Diverse onderzoeken ondersteunen zelfs het lange termijn effect van hypnose vals behandeling voor het prikkelbare darmsyndroom.
• Mindfulnesstraining. Mindfulness is het jezelf intens bewust zijn van de dingen die je op een bepaald moment voelt en ervaart, zonder dat je dat gaat interpreteren of erover gaat oordelen. Onderzoek heeft uitgewezen dat mindfulness de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom kan verminderen.
• Acupunctuur. Onderzoekers hebben ontdekt dat acupunctuur de symptomen van mensen die lijden aan het prikkelbare darmsyndroom kan helpen verbeteren.
• Pepermunt. Pepermunt is een natuurlijk krampverlichtend middel dat de soepele spieren in de darmen zal ontspannen. Het middel kan op korte termijn verlichting bieden voor de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom, maar de onderzoeksresultaten zijn niet erg sterk te noemen.
• Probiotica. Probiotica zijn “goede” bacteriën die normaal gesproken al in je darmen leven en aan kunnen worden getroffen in bepaalde voedingsmiddelen, zoals yoghurt, en bepaalde voedingssupplementen. Recente onderzoeken suggereren dat bepaalde probiotica de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom in enige mate kunnen verlichten, bijvoorbeeld de buikpijn, het opgeblazen gevoel en de diarree.
• Stressreductie. Yoga of meditatie kan helpen om spanningen en stress te verlichten. Je kunt lessen volgen, maar ook prima zelf thuis oefenen met behulp van instructieboeken of -video’s.

Voorbereiden op je doktersafspraak

Je kunt door worden verwezen naar een arts die is gespecialiseerd in alles wat met het spijsverteringsstelsel te maken heeft (dit wordteen gastro-enteroloog genoemd).

Wat je kunt doen

• Je dient rekening te houden met eventuele beperkingen voorafgaand aan de doktersafspraak, zoals het beperken van je dieet enige tijd van tevoren.
• Noteer al je klachten en symptomen, dus ook eventuele klachten en symptomen die wellicht niets te maken hebben met de reden waarom je deze specifieke doktersafspraak hebt gemaakt.
• Noteer ook eventuele triggers van je klachten en symptomen, zoals specifiek voedsel.
• Maak een lijst van alle geneesmiddelen die je gebruikt, maar ook van alle vitamines en supplementen.
• Schrijf je meest belangrijke medische informatie op, zoals andere aandoeningen waar je mee bekend bent.
• Noteer alle belangrijke persoonlijke gegevens, zoals recente veranderingen of stressfactoren in je leven.
• Schrijf vragen op die je aan de arts wilt stellen.
• Vraag een familielid of goede vriend(in) om met je mee te gaan naar de afspraak, om je bijvoorbeeld te helpen herinneren wat de dokter heeft gezegd.

Vragen om aan de arts te stellen

• Wat is de meest waarschijnlijke oorzaak van mijn klachten en symptomen?
• Welke onderzoeken en tests zal ik nodig hebben? Is er een speciale voorbereiding hiervoor nodig?
• Welke behandelingsmethode raadt u aan? Zijn er bijwerkingen bekend die gepaard gaan met deze behandelingen?
• Moet ik mijn dieet gaan veranderen?
• Zijn er andere veranderingen in mijn manier van leven die u aanbeveelt?
• Raad u aan dat met een andere arts of hulpverlener ga praten?
• Ik heb nog te maken met andere gezondheidsproblemen. Hoe kan ik deze aandoeningen het beste samen met het prikkelbare darmsyndroom onder controle houden?
• Als ik lijdt aan het prikkelbare darmsyndroom, hoe lang zal het dan duren voordat ik verbeteringen zal gaan waarnemen als gevolg van de behandeling die u voor hebt geschreven?

In aanvulling op de vragen die je al eerder voor hebt bereid om aan de arts te stellen, dien je niet te aarzelen om ook vragen te stellen die spontaan tijdens het consult in je opkomen of die je wilt stellen omdat je iets niet helemaal goed begrijpt.

Wat kun je verwachten van de arts

De arts zal je waarschijnlijk ook een aantal vragen gaan stellen. Wanneer je bereid bent om deze te beantwoorden, kun je ervoor kiezen om wat tijd te reserveren voor punten die je later uitgebreider wilt bespreken. Wellicht zal je worden gevraagd:

• Wat zijn de klachten en symptomen waar je mee te maken hebt en op welk moment zijn deze begonnen?
• Hoe ernstig zijn je klachten en symptomen? Zijn deze constant aanwezig of alleen maar zo nu en dan?
• Lijkt iets je klachten of symptomen op te wekken, zoals het eten van bepaald voedsel, stress of, bij vrouwen, je menstruatie?
• Ben je afgevallen zonder dat je daar moeite voor hebt gedaan?
• Heb je last, of last gehad, van koorts, braken of bloed in je ontlasting?
• Heb je onlangs te maken gehad met een aanzienlijke dosis stress, emotionele problemen of een verlies van een dierbaar persoon?
• Hoe je typische dagelijkse dieet eruit?
• Ben je ooit gediagnosticeerd met een voedselallergie of met een lactose-intolerantie?
• Ben je bekend met een familiegeschiedenis van darmstoornissen of darmkanker?
• In welke mate vind je zelf dat je symptomen van invloed zijn op je kwaliteit van leven, dus ook betrekking hebbend op je persoonlijke relaties en je vermogen om op school of op het werk te kunnen functioneren?

Wat je in de tussentijd kunt doen

In de tijd dat je op je afspraak met de specialist wacht, kun je het volgende doen:

• Vraag aan familieleden of er personen in je familie voorkomen die zijn gediagnosticeerd met inflammatoire darmaandoeningen of met darmkanker.
• Begin te met het bijhouden van hoe vaak je symptomen optreden en alle factoren die deze op lijken te wekken.