Een stekende pijn in je bovenbeen is vaak een symptoom van een onderliggend probleem. Dat kan zo simpel zijn als overbelasting door het sporten, maar het kan ook wijzen op een serieuzere aandoening. Pijn in één of meerdere bovenbenen kan je op elke leeftijd treffen, maar deze klacht komt gemiddeld genomen wél vaker voor bij ouderen. De pijn kan optreden nadat je veel bewogen hebt, maar ook juist zodra je stil staat. Het kan een vervelende kwaal zijn die, als hij chronisch wordt, een grote impact op je dagelijks leven kan hebben. Dit artikel laat je kennismaken met de meest voorkomende oorzaken van een stekende pijn in je bovenbeen. We leggen uit hoe je kunt bepalen waardoor de pijn veroorzaakt wordt, wanneer je naar de huisarts zou moeten gaan en hoe je de pijn zelf kunt verminderen.
Oorzaken
Er zijn veel verschillende mogelijke oorzaken van een stekende pijn in je bovenbeen. De pijn kan door één daarvan optreden, maar er kunnen ook meerdere achterliggende factoren zijn. We bespreken hier de meest voorkomende oorzaken. Hopelijk helpt dat je bij het vinden van een oplossing voor je kwaal.
1. Blauwe plek
Blauwe plekken zijn niet altijd even goed te zien. Ze kunnen klein zijn maar ook een andere kleur hebben en soms vallen ze helemaal niet op. Een blauwe plek is een lichte verwonding die je oploopt door ergens tegenaan te stoten. De spieren raken dan beschadigd en er stroomt bloed uit, die de kleurverandering veroorzaakt. Als het letsel zich dieper in de spier van je bovenbeen bevindt, dan is het mogelijk dat je daar een stekende pijn in voelt zonder een (grote) blauwe plek te zien. Wacht gewoon af: binnen een paar dagen is de pijn weg.
2. Overbelasting van spieren
Als je je benen overbelast kan dat leiden tot een stekende pijn. Als je bijvoorbeeld bent wezen hardlopen zonder een goede warm-up, of je hebt te lang doorgerend zonder daarvoor voldoende getraind te zijn, dan is overbelasting een waarschijnlijke oorzaak. Onze spieren kunnen heel wat hebben, maar bij overbelasting treden er kleine scheuren op in de spierbundels. Die genezen vanzelf weer, maar tot die tijd kunnen ze voor fikse en plotseling opvlammende (stekende) pijn zorgen. Overbelasting van je beenspieren kan veroorzaakt worden door bijna elke activiteit die je met je benen uitvoert, dat wil zeggen sporten, zwemmen, rennen, fietsen, maar ook gewoon een flinke wandeling. Als je vaker traint en betere warm-ups houdt (kijk hiervoor even op internet!) dan zul je de volgende keren minder last van pijnlijke spieren hebben.
3. Slechte bloedcirculatie
In ons huidige bestaan zitten veel mensen vaker dan goed voor ze is. Ze komen niet aan de voorgeschreven minimale hoeveelheid beweging die ze op één dag zouden moeten hebben. In zittende beroepen, bijvoorbeeld kantoorbanen, zit je vaak uren achtereen, soms ook nog in dezelfde positie. Dat kan leiden tot een slechte bloedcirculatie: bloed wordt niet meer goed door de benen vervoerd, omdat je eigen gewicht de slagaderen in het been afknelt. De spieren in je been, die onvoldoende zuurstof ontvangen, kunnen dan pijnlijk en ‘zwaar’ gaan aanvoelen. Merk je dat een stekende pijn in je bovenbeen vooral optreedt tijdens of na je werk, probeer dan iets meer beweging in je werkdag te krijgen. Maak een ommetje in de pauze, ga vaker koffie halen voor of een praatje maken met je collega’s, of neem de fiets naar je werk in plaats van de auto.
4. Slapend been
Als je een tijd lang in een bepaalde, vaak verwrongen houding zit en daarna van houding verandert, kan je opeens gemene scherpe prikkels voelen, ook in je bovenbeen. Je ervaart een soort prikkeling, tinteling of brandende pijn, of een combinatie daarvan. Dit noemen we een slapend been. Sommige mensen hebben er constant last van, anderen zelden of nooit.
Een slapend been kan erg veel pijn doen, maar gaat gelukkig na een paar minuten weer over. Het wordt veroorzaakt doordat er te veel druk is uitgeoefend op een zenuwbundel. Als je in een vreemde houding hebt gelegen waar bijvoorbeeld je knie (een hard lichaamsdeel) of een bedleuning op je bovenbeen drukte, dan zijn de signalen van de zenuwen daarin een tijdlang niet goed doorgegeven aan de hersenen. Als er dan weer goed contact ontstaat (door de verplaatsing) dan vertalen je hersenen de signalen uit je been op een vreemde manier en krijg je de rare en onaangename gewaarwording die bij een slapend been hoort. Geen zorgen – je zenuwen en de communicatie binnen je lichaam herstelt zich snel weer. Even volhouden dus.
5. Overgewicht
Al je lichaamsgewicht moet uiteindelijk worden gedragen door je benen. Als je de laatste tijd bent aangekomen of zwanger bent geworden, dan hebben je benen opeens veel meer gewicht te verwerken. Om een oneerbiedige uitspraak van Midas Dekkers aan te halen: “een dikke is weinig anders dan een dunne met een half varken op z’n schouders”. We gaan er even vanuit dat je tijdens je gewichtstoename niet als een bodybuilder je bovenbeenspieren hebt getraind. Dan worden je beenspieren nu dus sneller moe en kunnen er venijnige stekende pijnklachten ontstaan. Ga dan vaker zitten of probeer het gewicht te verliezen (bij zwangerschap gaat dit na negen maanden vanzelf).
6. Zwangerschap
Bij zwangerschap kan je ook stekende beenpijn krijgen door de activiteiten van je kindje. Die kan op een zenuw drukken of wild bewegen, met uitstralende pijn in de onderbuik, liezen en bovenbenen tot gevolg.
7. Hernia
Een hernia is, net als een slapend been, een vorm van zenuwbeknelling. In dit geval is er een zenuw in één van de ruggenwervels bekneld geraakt. Dit is een vorm van neuropathische pijn, ofwel pijn die door de zenuwen wordt veroorzaakt en valt vrij goed te onderscheiden van pijn door verwonding of overbelasting. Als er een zenuw bekneld is in je rug, waarom doet je been dan pijn? Omdat een verlengde van deze rugzenuw doorloopt tot in je benen. Je voelt dus in je bovenbeen een pijn die elders in je lichaam ontstaat. Een hernia kan spontaan ontstaan of voorkomen als je je vertilt. Vaak lost een hernia zichzelf binnen een aantal weken op. In andere gevallen kan het noodzakelijk zijn om een kleine operatie uit te voeren.
8. Aderverkalking

Aderverkalking of atherosclerose is een aandoening die veroorzaakt wordt door veranderingen in de slagaders. Bij aderverkalking treden er in je slagaders zogenaamde plaques op, gebieden waar de wand van de slagader verdikt is. Op die verdikte wand kunnen zich deeltjes van cellen, afvalstoffen en kalk afzetten – vandaar de naam. Dit proces verloopt langzaam, maar heeft op den duur het gevolg dat de slagader niet meer voldoende bloed kan vervoeren naar het weefsel dat erachter ligt. Bloed vervoert zuurstof en als het weefsel (in dit geval de spieren van je bovenbeen) niet voldoende zuurstof krijgen, kan er hevige schokkende pijnen en krampen optreden. Aderverkalking kan bij iedereen optreden en is in de westerse wereld op dit moment de belangrijkste doodsoorzaak. Om te voorkomen dat je deze aandoening krijgt helpt het om een gezonde levensstijl te ontwikkelen. Factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van aderverkalking zijn namelijk roken, hoge bloeddruk, overgewicht, diabetes en stress.
9. Peesontsteking
Door overbelasting van je been kan je een peesontsteking (tendinopathie) oplopen, die pijn kan veroorzaken in je bovenbeen. Bij een peesontsteking heb je last van een zeurende pijn die overgaat in een stekende pijn als je de spieren rond de pees aanspant. Dit is in feite geen ontsteking, maar een blessure. Net als bij spierpijn zijn er kleine scheurtjes ontstaan in de pees (de aanhechting van een spier aan het bot). En net als bij spierpijn kan een peesontsteking vanzelf genezen. Dit kan echter vrij lang duren, omdat een pees minder goed doorbloed is dan de spieren. Het is verstandig om af te wachten, zorgen dat je voldoende beweegt met het been (ook al doet dit pijn) en eventueel lichte pijnstillers te nemen. Als de blessure niet vanzelf verdwijnt, kan een fysiotherapeut je verder helpen.
10. Spierscheur
Dit een acuut ontstane beschadiging van een spierbundel, die meestal ontstaan na een vertilling of een ongeluk. In plaats van vele kleine scheurtjes zoals bij spierpijn is er sprake van één of meerdere grote scheuren. Dat kan heel pijnlijk zijn. Als je vermoedt dat je een spierscheur hebt opgelopen is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts. Die kan de ernst van de verwonding bepalen, eventueel medicijnen voorschrijven of je verwijzen naar een fysiotherapeut. Om de scheur te laten genezen is rust nemen een belangrijke factor.
11. Blessure aan een ander lichaamsdeel
Misschien denk je dat de pijn afkomstig is van de spieren in je bovenbeen, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Een blessure aan je knie bijvoorbeeld kan uitstralen naar het bovenbeen. Ook kan je door een blessure anders gaan lopen om druk en pijn op het betreffende lichaamsdeel te vermijden. Dat is onverstandig, want daarmee loop je het risico dat je andere spieren, je beenspieren bijvoorbeeld, onevenredig sterk belast.
12. Syndroom van Bernhardt-Roth
“Syndroom” klinkt heel zwaar, maar dit is eigenlijk een variant van de beklemde zenuw . Het Syndroom van Bernhardt-Roth (ook wel meralgia peresthetia) is een soort van zenuwpijn die lijkt op de pijn van een slapend been. De oorzaak is net als daar dat er iets op de zenuwen in of rond je bovenbeen drukt en die afklemt. Je ervaart dan een tintelende of stekende pijn, een branderig gevoel en soms een soort verdoving van je bovenbeen. De oplossing is om na te gaan wat er op je zenuw drukt. Dat kan heel simpel een mobieltje of een sleutelbos zijn in je broekzak, of het dragen van te strakke en knellende kleding. Ook condities zoals overgewicht, zwangerschap of een trage schildklier kunnen dit soort verschijnselen veroorzaken.
13. Groeipijn
Veel kinderen in de leeftijd van 4 tot 14 jaar hebben af en toe heftige pijnen in de benen (en soms ook de armen). Die treedt vooral ’s nachts op en kan zo fel zijn dat het kind huilend wakker wordt. Een dokter kan de diagnose groeipijn stellen als er geen afwijkingen worden gevonden. Het is nooit bewezen dat deze pijn echt door de groei wordt veroorzaakt. In ieder geval kan deze soort pijn geen kwaad en verdwijnt naarmate het kind ouder wordt.
14. Artrose
Artrose of gewrichtsslijtage is een aandoening die vooral bij ouderen voorkomt. Het gewricht is niet daadwerkelijk versleten, maar de beschermende kraakbeenkapsels tussen de botten van het gewricht zijn onregelmatig van vorm geworden. Dit lijdt tot pijnlijke gewrichten die moeilijker bewegen. In een bovenbeen zitten uiteraard geen gewrichten, maar het is goed mogelijk dat de pijn van artrose in de knie of in het heupgewricht uitstraalt naar het bovenbeen. Zelfs als er op de plek van het gewricht zelf niet veel te voelen is. Artrose is niet te verhelpen, maar voldoende oefening (om de spieren rond het gewricht sterker te maken) en bepaalde medicijnen kunnen deze aandoening verlichten.
15. Bloedprop (trombose)
Een stekende pijn in het bovenbeen kan ook veroorzaakt worden door een bloedprop, een vorm van trombose. Een slagader of ader is dan verstopt geraakt door een bloedstolsel. Dat is erg pijnlijk en bovendien gevaarlijk, want het stolsel kan losraken en doorstromen naar het hart of de hersenen. Ga naar de dokter als je de volgende symptomen hebt: een opgezwollen, gevoelige of warme plek op het been (bij een ader in de buurt), fikse pijn in het been, pijn bij het lopen.
Risicofactoren voor het ontstaan van trombose zijn:
- een zittend bestaan leiden
- het maken van lange vluchten
- problemen met de bloedsomloop
- hart- en vaatziekten
- overgewicht en zwangerschap
- diabetes
- roken
- kanker
16. Artritis
Artritis, een aandoening van de gewrichten, kan uitstralen naar het bovenbeen. Bij artritis (“reuma”) is het beschermende kapsel van kraakbeen in een gewricht (deels) geërodeerd. Dat komt door het eigen immuunsysteem, die de gezonde cellen voor een bedreiging aanziet en ze aanvalt. Er treedt dan een ontstekingsreactie op die de kraakbeencellen beschadigt. Artritis is dus een auto-immuunziekte. De gewrichten zwellen op, gaan pijn doen en zijn moeilijker te bewegen. Na verloop van tijd kunnen er vergroeiingen van de botten optreden (ankylose). Als je last hebt van artritis in het heupgewricht of in de knie is het goed mogelijk dat je de pijn daarvan terugvoelt in je bovenbeen.
17. Scheur in het bot
Zonder de duidelijke gevolgen van een gebroken been kan je bot wel degelijk beschadigd zijn. Als je bot niet doormidden is gebroken na een val of ongeluk, maar wel gescheurd, spreken we van een haarscheur. Het bot in het bovenbeen heet de femur en is relatief dik en goed beschermd door omliggende weefsels. Toch kan het (deels) breken door een harde klap. Zeker als iemand lijdt aan botontkalking (osteoporose) is een deel van de oorspronkelijke sterkte van de femur verdwenen. Een haarscheur in dit bot kan dan leiden tot aanzienlijke stekende pijn. De arts kan met behulp van testen en een röntgenfoto bepalen of er inderdaad een scheur in het bot bestaat en hoe die behandeld kan worden.
18. Ischias (LRS)
Ischias is een vorm van lage rugpijn die uitstraalt naar het bovenbeen. Het gaat hier om een beknelde zenuw in de onderrug, de nervus ischiadicus. Dit is een lange zenuw die vanaf de onderrug via de heup doorloopt totin het onderbeen. Omdat deze zenuw door het bovenbeen loopt n wordt er daar soms pijn ervaren. Tegenwoordig heeft deze ziekte LRS (Lumbosacraal Radiculair Syndroom) om hem niet te verwarren met andere ziektes die ook wel ischias genoemd werden. Symptomen van de aandoening zijn pijn in de onderrug die erger wordt bij hoesten en niezen, spierzwakte, tragere reflexen van de benen en tintelende of stekende pijn in de benen, voeten en tenen.
19. Niersteenaanval
Nierstenen zijn een opeenhoping van kristallen uit de urine. Ze vormen zich in het nierbekken en worden over het algemeen uitgeplast zonder dat je er iets van merkt. Als ze achterblijven in het nierbekken, omdat je bijvoorbeeld te weinig drinkt of een infectie hebt, dan kunnen de kristallen zich samenvoegen tot een hard object van soms aanzienlijk formaat: een niersteen. Deze stenen blijven in nierbekken, maar kunnen ook plotseling loslaten en in de urineleider vast komen te zitten. Dat geeft steeds erger wordende pijn in de onderrug en flanken, die soms ook uitstraalt naar het bovenbeen. Symptomen van een niersteenaanval zijn verder misselijkheid, zweten en bloed in de urine. Als je denkt dat dit bij jou aan de hand is, neem dan contact op met een arts.
20. Bottumor
Een lijstje van mogelijke oorzaken voor een kwaaltje zou natuurlijk niet compleet zijn zonder een soort kanker erop. Wat je moet weten voordat je je zorgen gaat maken: primaire botkanker komt bijzonder zeldzaam voor. Een gezwel in het botweefsel kan zowel goedaardig of kwaadaardig zijn. Deze aandoening komt vooral bij kinderen en bij jonge volwassenen voor. De oorzaak is over het algemeen onduidelijk. De meest voorkomende soorten botkanker in het bovenbeen zijn het osteosarcoom en Ewing’s sarcoom. De symptomen omvatten pijn in het been, verzwakking van het bot waardoor plotselinge botbreuken kunnen optreden en koorts. Soms zwelt het bovenbeen op.
Diagnose
Als je met een stekende pijn in het bovenbeen naar een huisarts gaat, zal die er achter proberen te komen waardoor de pijn wordt veroorzaakt. Dat gaat als volgt.
In eerste instantie houdt de arts een gesprek waarin hij je vragen stelt over je klachten, wanneer ze begonnen zijn en over je medische geschiedenis en levensstijl. Dit noemen we de anamnese en dient om mogelijke oorzaken in kaart te brengen.
Na dit gesprek kan de arts vervolgonderzoeken aanvragen. Onder andere deze tests kunnen gedaan worden.
- Bloedonderzoek – er wordt bloed geprikt in een medische poli. Dit bloed wordt in een laboratorium onderzocht op stoffen zoals witte bloedcellen, eiwitten en stollingsfactoren. De waarden van deze stoffen kunnen een arts vertellen of er sprake kan zijn van bijvoorbeeld trombose, een ontsteking, een verwonding, artritis of andere aandoeningen.
- Echografie – bij een echografie of “echo” worden ultrasone (niet hoorbare) geluidsgolven door middel van een apparaat het lichaam ingestuurd. Door weerkaatsing van deze golven op zachte en harde weefsels ontstaat een visuele weergave van het lichaamsdeel in kwestie. Met een echo kan een arts dus een beeld bekijken van de binnenkant van het been en kijken of er afwijkingen zijn aan spieren, bloedvaten of botten
- Röntgenfoto – met radioactieve straling wordt een foto gemaakt van iemands lichaam. Hierop zijn vooral de harde structuren (botten) goed zichtbaar. Als er een breuk of haarscheur is opgetreden, dan wordt dit zichtbaar op een röntgenfoto.
- MRI-scan of CT-scan – geavanceerde scans waarvoor een patiënt in een grote scanner mag gaan liggen. Een CT-scanner maakt veel opnames met behulp van röntgenstraling, een MRI-scanner doet dat met een magnetisch veld. In allebei de gevallen zet een computer de beelden aaneen, zodat er een 3D-beeld van een bepaald lichaamsdeel wordt opgebouwd. Daarmee kan een arts heel nauwkeurig bekijken hoe de structuur van het lichaamsdeel eruit ziet.
Behandeling
Hoe kom je van de pijn in je bovenbeen af? Om te beginnen kan je het natuurlijk even aanzien. Pijn in je been is zelden een gevolg van een acute, levensbedreigende ziekte. Misschien is er een zenuw bekneld en voel je je over een week weer kiplekker. Gaat de pijn echter niet vanzelf voorbij, dan is het een goed idee om even langs te gaan bij de huisarts. Die kan met één of meerdere testjes nagaan wat de oorzaak is van de pijn. De eventuele behandeling hangt geheel van die oorzaak af.
Een paar voorzorgsmaatregelen kan je, ook zonder advies van een dokter, nemen of uitproberen om de pijn te verminderen. De volgende oplossingen zijn risicoloos en zullen bij veel mensen al tot verlichting van de pijnklachten leiden.
- Masseer je beenspieren voorzichtig maar stevig (of laat het door iemand anders doen).
- Draag lossere kleding, dus geen strakke broeken, ondergoed, sokken of schoenen. Te strakke kleding kan de circulatie van bloed in je benen verhinderen en zo pijn veroorzaken.
- Beweeg voldoende. Een aanbevolen minimum dagelijkse hoeveelheid is een half uur lichte beweging. Dat bereik je al als je naar de supermarkt loopt en terug.
- Neem lichte pijnstillers, zoals paracetamol, volgens voorschrift om de pijn in je benen te verminderen.