Groene stoelgang / ontlasting? Oorzaken van waarom je kaka groen is

Als je ontlasting opeens groen is sta je waarschijnlijk verbaasd naar de wc-pot te kijken. Als je dit nog nooit eerder meegemaakt hebt is het logisch dat in de paniek schiet: groen is een nogal vreemde kleur voor poep, en waarschijnlijk vraag je je af of je ziek bent. Wat is er aan de hand?

Groene ontlasting is niet zo vreemd als je misschien denkt. Als er opeens een groene verrassing in de wc ligt, wil dat niet zeggen dat je een ernstige ziekte onder de leden hebt. Het kan liggen aan hele onschuldige oorzaken, van het eten van veel groene groentes tot het gebruik van antibiotica. Lees verder en je ontdekt wat de oorzaken zijn van groene ontlasting.

Ontlasting varieert ontzettend

Ook bij gezonde mensen is er een groot spectrum aan soorten ontlasting. Een perfect gezond persoon kan de ene dag bijvoorbeeld harde en droge ontlasting hebben, en de volgende dag diarree. Dat kan allemaal perfect worden verklaard door een paar factoren, zoals je eetpatroon. De volgende variaties zijn mogelijk:

• Je ontlasting kan elke consistentie hebben, van stevige keutels tot een waterige brei. De tijd van de dag maakt een verschil: als je ’s ochtends naar de wc gaat is je ontlasting vaak dikker, soms zelfs hard, omdat het lang in je dikke darm is gebleven, waar er veel water aan onttrokken is. Maar diarree of constipatie (verstopping) kunnen veel verschillende oorzaken hebben, van je eetpatroon tot een darmziekte.
• Het volume ervan hangt af van hoeveel je eet en wat je eet: soms is het dik en makkelijk naar buiten te werken en moet je meerdere keren per dag poepen, soms is je poep zo dun als een potlood en hoef je maar eens in de drie dagen.
• Ook heb je vast wel verschillen in kleur gezien: bijna zwart, geelachtig, of lichtgrijs in plaats van het gebruikelijke bruin.

Hoeveel je poept, wat de vorm of de kleur er van is, kan iets zeggen over je gezondheid. De verandering in je normale patroon kan duidelijk op voedselvergiftiging, een infectieziekte of zelfs een aandoening zoals een tumor. Maak je je dus zorgen over een verandering van je ontlasting, dan kan je contact opnemen met je huisarts. Die kan je eventueel doorverwijzing naar een gastroenteroloog: een dokter die gespecialiseerd is in aandoeningen van de spijsverteringsorganen.

Wat doet een gastroenteroloog?

Als je huisarts geen directe verklaring voor je groene ontlasting kan vinden, ook niet na een eenvoudig onderzoek, kan hij je naar een gastroenteroloog verwijzen. Een gastroenteroloog is een medisch specialist die zich bezighoudt met ziekten en aandoeningen van het maagdarmstelsel: de slokdarm, maag, de darmen en de lever. Een onderzoek van iemands ontlasting is een onderzoek dat de gastroenteroloog vaak gebruikt om te kijken waardoor de klachten van de patient worden veroorzaakt. Als er bijvoorbeeld bloed in de ontlasting aanwezig is, kan dat wijzen op een bloeding in de darmen. Ook de kleur van de ontlasting helpt de gastroenteroloog om een aandoening op het spoor te komen. Zodra de oorzaak van de kleurverandering is achterhaald, kan de arts een effectieve behandeling voorschrijven.

Er zijn een aantal onderzoeken die bij de verkleuring van ontlasting kunnen worden gebruikt. Om te beginnen neemt een huisarts altijd een anamnese af: een gesprek waarin hij vraagt naar de klachten, je eetpatroon, je medische geschiedenis en je medicijngebruik. Dat kan al een sterke aanwijzing geven voor de oorzaak. Vaak volgen er dan één of meerdere onderzoekjes.

• De eerste stap is meestal het onderzoeken van een ontlastingmonster. Je wordt dan gevraagd om een beetje ontlasting in een potje in te leveren. Dit monster wordt opgestuurd naar een laboratorium en daar onderzocht. Er kan dan gekeken worden naar de aanwezigheid van bloed (al dan niet zichtbaar), de hoeveelheid vet in het monster, of stoffen die het bestaan van een infectie aanduiden. Ook de kleur wordt dan bekeken en er kunnen gespecialiseerde testen worden uitgevoerd die een indicatie voor de oorzaak van de vreemde kleur geven.
• Eventueel kunnen er ook monsters van de maaginhoud worden genomen om te kijken of een maagzweer of maaginfectie bestaat.
• Een bloedmonster helpt om de werking van de alvleesklier of lever te controleren.

Als deze onderzoeken uitwijzen dat er een probleem is of kan zijn met je maagdarmstelsel, kunnen er vervolgonderzoeken plaatsvinden. Vervolgonderzoeken zijn bijvoorbeeld:

• CT-scans, MRI-scans, echografie en röntgenfoto’s zijn onderzoeken die een arts helpen om een beeld te krijgen van je maag en/of darmen. Er worden dan opnames van je lichaam gemaakt met behulp van röntgenstraling, geluidsgolven of magnetisme, waarmee een computer een heel nauwkeurig beeld kan vormen van je inwendige organen en eventuele afwijkingen daarvan (zoals zweren, poliepen of tumoren).
• Endoscopie is een kijkonderzoek. Er zijn verschillende vormen van endoscopie. De arts kan met een zogenaamde maagspiegel in je maag kijken. Hij kan ook een endoscoop, een flexibele dunne buis met een camera erop, via je mond of je anus in je lichaam brengen. Daardoor kan hij op een videoscherm je maagdarmstelsel van binnen bekijken en controleren op afwijkingen.

 Wat betekent een bepaalde kleur van de ontlasting?

Er zijn veel verklaringen dat je poep opeens groen is of een andere abnormale kleur heeft. De verschillende kleuren van ontlasting betekenen verschillende dingen. Hier bespreken we de meest voorkomende oorzaken ervan.

• Zwarte teerachtige ontlasting die vies ruikt is een teken van een bloeding in de darmen. Een kleine hoeveelheid bloed wordt vaak verteerd door de Als je ontlasting zwart en kleverig is en een typische vieze geur heeft (melena) wijst op een hevige bloeding laag in het darmkanaal. Bij melena is het aan te raden om contact op te nemen met een arts, omdat je snel veel bloed kan kwijtraken. Toch kan ook een overmatige inname van ijzer(supplementen) of bismuth een zwarte ontlasting veroorzaken, maar vanwege het risico is het niet verstandig om hier vanuit te gaan. Zoek dus medische hulp.
• Rode of zwarte ontlasting betekent vaak dat er ergens in je maagdarmstelsel een bloeding is. Bij felrode poep is het bloed vers en kan het gaan om een acute en hevige bloeding. Zoek direct medische hulp. Donkerrode, donkerbruine of zware ontlasting duidt op een minder hevige bloeding, en kan veroorzaakt worden door aambeien, Inflammatory Bowel Disease (ziekte van Crohn of colitis ulcerosa), infecties, diverticulosis of diverticulitis (darmuitstulpingen), of een tumor. Als je donkerrode ontlasting hebt die langer dan een paar dagen duurt, neem dan contact op met een arts.
• Gele ontlasting kan wijzen op een ziekte van je alvleesklier, coeliakie (een ziekte die samenhangt met glutenallergie), cystische fibrose of een infectie met het micro-organisme Giardia. Als je gele ontlasting hebt die langer dan een paar dagen duurt, neem dan contact op met een arts.
• Bleke (witte, grijze of lichtgele) ontlasting kan wijzen op een aandoening van de lever (de normale bruine kleur wordt veroorzaakt door de afbraak van gal uit de galblaas van de lever). Als je bleke ontlasting hebt die langer dan een paar dagen duurt, neem dan contact op met een arts.
• Groene ontlasting kan verschillende oorzaken hebben die we verderop in detail bespreken.

Wanneer moet ik naar de dokter?

In de vorige paragraaf hebben we aangegeven wanneer je contact op moet nemen met je huisarts. In de meeste andere gevallen kan je een paar dagen wachten om te zien of het probleem zichzelf oplost. Vaak krijgt je ontlasting binnen een paar dagen weer een normale kleur en is het probleem verholpen door je eigen lichaam.

Alleen zwarte of rode ontlasting is een reden om direct contact op te nemen met een arts, omdat er dan sprake kan zijn van een hevige bloeding. Neem ook contact op met een arts als je naast verkleurde ontlasting één van de volgende symptomen hebt: braken, diarree, bloed ophoesten, buikpijn of koorts.

 Waarom is mijn ontlasting groen?

Groene ontlasting komt vaker voor dan je denkt. De oorzaak is vaak niet ernstig. Vaak komt het door iets dat je pasgeleden hebt gegeten of een milde infectie. Over het algemeen zijn dit de oorzaken van groene ontlasting:

• Het eten van een bepaald voedingsmiddel ;
• Het gebruik van antibiotica of andere medicatie;
• Een recente medische ingreep;
• Een infectie door bacteriën of andere micro-organismen;
• Een onderliggende aandoening.

Ben je bang dat groene ontlasting op een ernstige ziekte wijst, zoals kanker? Haal dan maar even rustig adem: kanker kan inderdaad tot verkleurde ontlasting leiden, maar de ontlasting is dan bijna altijd rood, donkerbruin of zwart, omdat de kanker bloedingen veroorzaakt.

Specifieke oorzaken van groene ontlasting kunnen zijn:

1. Groen is natuurlijk de kleur van planten, die veroorzaakt wordt door het chlorofyl (bladgroen) in de bladeren. Bladgroente, vooral de donkere soorten zoals kool, broccoli, snijbiet of spinazie, bevat zoveel chlorofyl dat dit als een groenige tint of kleur terug kan komen in je ontlasting. Vooral als je stoelgang te snel werkt of als je darmen van slag zijn kan het voorkomen dat een deel van het chlorofyl in je eten niet verteerd wordt, en aan de andere kant nog prima zichtbaar is. Als je verder geen last hebt van ernstige diarree is er niets aan de hand. Bepaalde tropische fruitsoorten en sommige bessen (bosbessen) bevatten ook veel kleurstoffen die de kleur van je ontlasting groen kunnen laten uitslaan.
2. Sommige gerechten en dranken, waaronder gerechten die op feesten worden opgediend, zijn gekleurd met voedingskleurstoffen. Een voorbeeld is het groene bier dat in Anglo-Amerikaanse landen bij St. Patrick’s Day wordt getapt, maar ook in andere landen worden (feest)gerechten soms stevig gekleurd met deze middeltjes . Deze kleurstoffen zijn onschadelijk, maar kunnen je poep van bruin naar groen veranderen – ook de paarse, blauwe of zwarte kleurstoffen. In dit geval is het effect waarschijnlijk na een dag of twee verdwenen.
3. Er zijn ziekteverwekkende organismen die je darmstelsel kunnen infecteren en het zo van slag kunnen maken dat de kleur van je ontlasting groen wordt. Voedselvergiftiging door Salmonella, reizigersdiarree, norovirus en de eencellige Giardia zijn mogelijke boosdoeners. Vaak heb je behalve verkleurde ontlasting ook te lijden van diarree, buikpijn en mogelijk koorts. Drink voldoende en zoek bij ernstige ziekteverschijnselen de hulp van een arts.
4. Antibiotica worden voorgeschreven bij een bacteriële infectie en doden de ziekteverwekkers die daarvoor verantwoordelijk zijn. Een bijwerking kan zijn dat ook een (groot) deel van de nuttige bacteriën in je darmkanaal (“darmflora”) het loodje legt. Deze bacteriën zijn deels verantwoordelijk voor de normale bruine kleur van je poep. Groene poep kan dus betekenen dat je darmflora aangetast is. In dit geval kan je probiotica eten die een gezonde populatie nuttige bacteriën in je darm stimuleren, zoals zuurkool, yoghurt en kimchi. De rare kleur kan echter optreden tot nadat je de antibioticakuur afgerond hebt.
5. Andere medicijnen. De volgende medicijnen kunnen je poep laten verkleuren: de ontstekingsremmer (NSAID) indomethacine, ijzersupplementen (bij bloedarmoede, en het anticonceptivum medroxyprogesteron. Ook laxeermiddelen zijn een mogelijke oorzaak.
6. Gal is een lichaamseigen stof die door de galblaas geproduceerd wordt en een geel-groene kleur heeft. Het vervult nuttige functies: het helpt onder andere bij de afbraak van vetten. Je gal wordt normaal in je lichaam afgebroken tot een bruine stof, die voor een deel je ontlasting kleurt. Maar soms (bijvoorbeeld bij een diarree-aanval) wordt niet alle gal afgebroken, en zie je de oorspronkelijke groenige kleur terug als je naar de wc gaat. Waarschijnlijk krijgt je ontlasting weer zijn normale kleur terug zodra je spijsverteringssysteem weer op orde is.
7. Medische ingrepen. Bij bepaalde ingrepen aan het maagdarmstelsel (specifiek de dunne darm en de galblaas), maar ook bij een botmergtransplantatie, kan de kleur van de ontlasting veranderen naar groen. Overleg met je dokter voor de betekenis en oplossing hiervan.
8. Bij Inflammatory Bowel Disease (ziekte van Crohn of colitis ulcerosa), een vorm van chronische darmontsteking, zitten er zweren in je darm. Dat kan zorgen dat de gal uit je galblaas onvoldoende verteerd wordt en zijn oorspronkelijke groene kleur behoudt, wat je terug ziet in je ontlasting. Ook bij mensen die een deel van hun darmen hebben laten verwijderen wegens een aandoening kan de ontlasting hierdoor groen zijn. Coeliakie is een ernstige vorm van glutenintolerantie die verschillende problemen met het spijsverteringsstelsel tot gevolg kan hebben, waaronder de verkleuring van poep naar grijs, geel of groen. Dit gaat vaak samen met diarree.