Misschien herken je de volgende situatie maar al te goed: je hebt eerst antibiotica gebruikt om een infectie de baas te worden, om uiteindelijk te eindigen met hevige diarree. Het is in dat wellicht geen virus geweest, of iets dat je hebt gegeten, dat deze diarree heeft veroorzaakt maar waarschijnlijk de antibiotica die je gebruikte. Het goede nieuws is echter dat in de meeste gevallen deze vorm van diarree weer zal verdwijnen zodra je de antibioticakuur hebt beëindigd en je weer een normaal eetpatroon aan hebt genomen. Indien dat niet het geval is, dan kan je huisarts je vast en zeker helpen door een adequate behandeling voor te schrijven waarmee je de bacteriën in je spijsverteringsstelsel weer mee in evenwicht kunt brengen.
Hoe ontstaat diaree door het gebruik van antibioca?
Normaal gesproken zorgt je dikke darm ervoor dat er een gevoelig evenwicht aanwezig is tussen de miljarden bacteriën die erin leven. De meeste van deze bacteriën zijn “goed” en helpen zowel bij de spijsvertering als bij de bestrijding van de “slechte bacteriën” (die eveneens een aantal in je darmen voorkomen). Antibiotica werken echter door bacteriën te doden, maar helaas zijn deze geneesmiddelen niet in staat om onderscheid te maken tussen de “goede” en de “slechte” bacteriën. Als gevolg daarvan zullen ook de “goede” bacteriën in je dikke darm vernietigd worden, zal het gevoelige evenwicht in de dikke darm verstoord worden en kan een dunne ontlasting het vervelende gevolg zijn.
Slechte bacteriën kunnen het heft in handen nemen
Bij 1 tot 2 procent van de mensen die antibiotica gebruiken, kan één type “slechte” bacteriën in de dikke darm beginnen met zich te vermeerderen en de overhand krijgen. Deze bacterie wordt Clostridium difficile genoemd en het aantal ervan wordt onder normale omstandigheden op een laag niveau gehouden door de gezonde darmflora. Op het ogenblik dat iemand echter behandeld wordt met antibiotica en de hoeveelheid gezonde bacteriën daardoor afneemt, kan Clostridium difficile zich gaan vermenigvuldigen en een stof aanmaken die giftig is. Deze giftige stof zal op zijn beurt ervoor zorgen dat je ontlasting dunner wordt en dat er gesproken kan worden van diarree.
Diaree is helaas een ernstige aandoening die kan leiden tot een breed scala aan mogelijke problemen, zoals de diareen die in verband kan worden gebracht met de Clostridium difficile bacterie, maar eveneens pseudomembraneuze colitis (PMC) en een levensbedreigende medische noodsituatie die enkel met behulp van operatief ingrijpen, kan worden verholpen en die bekend staat als toxisch megacolon.
Welke antibiotica kunnen diarree veroorzaken?
Diarree die ontstaat als gevolg van het gebruik van antibiotica komt in de regel vaker voor wanneer er meer dan één antibioticum voor wordt geschreven voor de duur van dezelfde behandelperiode, antibiotica worden gebruikt voor de duur van een langere periode of een krachtig breed georiënteerd antibioticum wordt gebruikt. In sommige gevallen kan zelfs het gebruik van een mild antibioticum echter al leiden tot een verandering van je stoelgang .
Behandeling van diarree
Telkens wanneer je last hebt van diarree, of wanneer je dunne ontlasting produceert, bij het gebruik van antibiotica, dan dien je de arts die het middel voor heeft geschreven dit te melden. In het algemeen zal de aan antibiotica gerelateerde diarree weer beter worden zodra de antibioticakuur is afgemaakt. Soms kan het echter nodig zijn om over te stappen op een ander antibioticum. Op het moment dat je ernstige buik- of rectale pijn hebt, de diarree langer dan drie dagen aan blijft houden, er is bloed in de ontlasting zit of er sprake is van koorts, dan dien je zonder twijfel een arts te bellen.
Bij serieuze problemen met de Clostridium difficile kan een ander antibioticum worden voorgeschreven. Zoals Metronidazol en Vancomycine, dit zijn immers antibiotica die specifiek de Clostridium difficile aanpakken, waardoor de gezonde bacteriën zich weer kunnen vermeerderen. De Clostridium difficile is echter ook aanwezig in de ontlasting van mensen die ziek zijn. De bacteriën kunnen dus eenvoudig worden verspreid wanneer je in contact komt met deze geïnfecteerde ontlasting. Om die reden is het dus zaak om altijd goed je handen te wassen. De bacteriën zijn helaas in staat om maanden, en zelfs jaren, buiten het lichaam van een mens in leven te blijven.
Een groot aantal mensen dat lijdt aan diarree eindigt vaak uitgedroogd. Behandeling van uitdroging houdt op zijn beurt in dat je veel extra moet gaan drinken, en dan bij voorkeur water en sportdranken, zoals Gatorade. Zeker voor kinderen is het extra vocht noodzakelijk om ernstige uitdroging tegen te kunnen gaan en serieuze complicaties te voorkomen.
Verder helpt kippen- en runderbouillon om het natrium die verloren is gegaan weer aan te vullen en zal vruchtensap helpen om het verloren kalium weer op peil te brengen.
Toch heeft de diarree wel degelijk een doel, namelijk: het helpt je lichaam van de “slechte” bacteriën af te geraken. Om die reden zullen artsen gewoonlijk geen medicatie tegen diarree voorschrijven. Op het ogenblik dat de gifstoffen immers in het lichaam kunnen blijven, dan zullen ze de kans krijgen om meer problemen te veroorzaken. Het is dus het beste om je lichaam op een natuurlijke manier deze stoffen uit te laten scheiden.
De rol van probiotica
Onderzoeken hebben aan weten te tonen dat het aanvullen van de goede bacteriën in het darmkanaal eveneens kan helpen bij de behandeling van diarree. Lactobacillus is bijvoorbeeld een bacterie die voorkomt in bepaalde soorten yoghurt. Je dient hiervoor op zoek te gaan naar yoghurt die ‘levende en actieve culturen’ bevat, hierin zit immers ook de Lactobacillus. Lactobacillus kan eveneens worden ingenomen in de vorm van een tablet. Een cocktail van verschillende probiotica (vaak bestaan deze middelen uit een combinatie van Lactobacillus casei, Lactobacillus bulgaricus en Streptococcus thermophilus).Deze tabletjes zijn ook nuttig gebleken bij het voorkomen van diarree die zou kunnen ontstaan door het gebruik van antibiotica, in het bijzonder bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar.
Het voorkomen van diarree bij het gebruik van antibiotica
Hoe eerder de diarree aan te diagnosticeren die in verband kan worden gebracht met het gebruik van antibiotica, hoe beter. Het is om die reden dan ook zaak om altijd contact op te nemen met je huisarts op het moment dat je een verandering in je stoelgang opmerkt binnen de eerste zes weken na het doorlopen van een antibioticakuur.
Verder is het goed om te beseffen dat antibiotica niet helpen bij verkoudheid of bij griep, dit zijn namelijk allebei virale infecties. Indien je je huisarts voor deze aandoeningen consulteert, dan heeft het dus geen enkele zin om erop te staan dat hij, of zij, je een antibioticakuur voorschrift, niet alleen zal dit je niet helpen, maar ook kan het onnodige gebruik van antibiotica leiden tot de eerder genoemde vorm van diarree.
Maak altijd een antibioticakuur helemaal af
Indien je een antibioticakuur voor de behandeling van een bacteriële infectie voor wordt geschreven, dan dien je altijd de instructies van de arts zorgvuldig op te volgen en de medicijnen op tijd in te nemen. Bovenal is het van belang dat je altijd de antibioticakuur volledig afmaakt, tenzij de arts die deze voor heeft geschreven zegt dat je er eerder mee moet stoppen. Het stoppen van antibiotica voordat de bacteriële infectie is verholpen, kan immers tot gevolg hebben dat er een nieuwe bacteriestam ontstaat die resistent is tegen antibiotica. Dit zal op zijn beurt tot gevolg hebben dat er meer antibiotica gebruikt moet worden, waardoor je in een vicieuze cirkel terecht kunt komen.
Een infectie met de Clostridium difficile bacterie is de grootste infectie van het maagdarmkanaal die in verband kan worden gebracht met de opname in een ziekenhuis. Het risico op het krijgen van de infectie is dan ook groter voor mensen die langere tijd in het ziekenhuis op zijn genomen en voor personen die een ziekenhuiskamer delen met iemand die is geïnfecteerd met de Clostridium difficile bacterie. Om die reden is het van belang dat artsen het verplegend personeel hun handen wassen tussen de contacten met verschillende patiënten en dat de gebruikte instrumenten op de juiste manier worden gedesinfecteerd. Op het moment dat je in het ziekenhuis ligt, dan is het soms zelfs aan te raden om een arts of verpleegkundige eraan te herinneren dat zij hun handen wassen voordat ze met jou aan de slag gaan.
Slotopmerking
Er bestaat absoluut geen twijfel over dat antibiotica een heleboel goeds kan doen door het aanpakken van infecties die het leven van mens in het verleden zeker had kunnen beëindigen. Antibiotica moeten echter op een verantwoorde wijze en met zorg worden gebruikt. In bepaalde gevallen kunnen artsen je zelfs het advies geven om probiotica aan je dieet toe te voegen, of deze in de vorm van een supplement te gaan gebruiken, na het gebruik van antibiotica. Verder is je handen wassen van cruciaal belang bij de voorkoming van nog meer infecties bij mensen die antibiotica gebruiken, in het bijzonder wanneer zij zich in een ziekenhuis bevinden. De ernstige diarree die ontstaat na het afronden van een antibioticakuur moet altijd met een arts worden besproken voor het geval er verdere behandelingen noodzakelijk zijn.
