Iedereen krijgt te maken met het ontwikkelen van verstandskiezen of – zoals ze letterlijk in het Engels genoemd worden – wijsheidstanden. Bij de een levert het geen enkel probleem op en hoeven ze niet getrokken te worden, bij de ander kunnen er wel problemen ontstaan. Een behandeling aan je verstandskiezen kan op verschillende manieren plaatsvinden. Om te begrijpen welke manier voor jou het beste werkt, lees je eerst verder over het hoe en wat van verstandskiezen. Niemand vindt het prettig als er aan het gebit iets moet gebeuren, maar met een goede voorbereiding kun je je eigen ongerustheid en angst wegnemen of verminderen. Ook kun je gericht vragen naar een middel dat je tijdens de behandeling zal ontspannen.
Wat zijn verstandskiezen?
Verstandskiezen zijn de laatste kiezen die zich ontwikkelen bij het gebit. Je vindt ze zowel aan de boven- als aan de onderkant helemaal aan het einde van de rij kiezen. Vroeger dacht men dat verstandskiezen met je verstand te maken had en dat het trekken ervan je intelligentie zou aantasten. Maar niks is minder waar, want je kunt het woord verstandskies veel letterlijker nemen: ver-stands-kies. Het is een kies die het verst weg staat in de reeks tanden van je gebit. Niet iedereen ontwikkelt verstandskiezen. Soms krijg je ze wel beneden in je gebit, maar niet boven. Soms ontwikkelen zich er maar eentje of alleen rechtsboven en –onder.
Wanneer krijg je verstandskiezen?
De ontwikkeling van je verstandskiezen start aan het einde van je tienerjaren of aan het begin van je twintiger jaren. Je kunt in je tienerjaren al laten onderzoeken of je verstandskiezen hebt. Soms kan bij een röntgenfoto ook al geconstateerd worden of de groei van de verstandskiezen normaal gaat verlopen of problemen op gaat leveren. Zodra je op de hoogte bent dat de verstandskiezen waarschijnlijk niet normaal gaan groeien, kun je je verdiepen in de mogelijke behandelingen, consequenties en kosten. Laat je goed informeren door je tandarts of de mondchirurg. Een tandarts kan je bij verwachte complicaties bij de groei van je verstandskiezen namelijk doorverwijzen naar een chirurg.
Waarom zou je ze laten verwijderen?
Verstandskiezen verwijderen doe je niet voor de lol. Het blijft een medische ingreep en je lichaam zal moeten helen na deze ingreep. Net als bij alle medische ingrepen is er een risico op complicaties aanwezig. Maar het risico op deze complicaties valt vaak in het niet bij de complicaties die op kunnen treden, wanneer je besluit de verstandskiezen te laten zitten. Verstandskiezen kunnen namelijk verkeerd groeien of niet helemaal doorgroeien. Verkeerd groeien kan betekenen dat ze gekanteld – naar voren, achteren, links of rechts – naar boven komen. Hiermee kunnen ze de overige kiezen beschadigen en je gebit negatief beïnvloeden.
Je gebit kan scheef geduwd worden door de druk van de verstandskiezen, of de raakvlakken zijn moeilijker schoon te houden waar de kiezen elkaar raken, zodat gaatjes eerder ontstaan. Wanneer de verstandskiezen niet helemaal doorgroeien zijn er andere potentiële, nadelige gevolgen. Een verstandskies die maar gedeeltelijk boven je tandvlees uitgroeit, blijft deels bedekt door tandvlees. Dit tandvlees kan gaan ontsteken, doordat er etensresten onder blijven zitten. Het reinigen van je gebit wordt zo extra moeilijk gemaakt. In het ergste geval gaat ook je tand ontsteken en is verwijdering nog de enige optie.
Op welke leeftijd kun je je verstandskiezen het beste laten verwijderen?
Je verstandskiezen verwijderen doe je op advies van de tandarts of mondchirurg. Wanneer je er vroeg bij bent, heeft de wortel van de verstandskies nog niet de tijd gehad om volledig te groeien. Op oudere leeftijd is de wortel van je verstandskies dus langer en kan het verwijderen meer of andere complicaties opleveren, dan wanneer je nog jong bent en de kies er nog niet of net is. Afhankelijk van de positie van de verstandskies en de manier waarop hij naar boven zal komen, kan besloten worden om je verstandskiezen voor het aan het oppervlak komen, te verwijderen.
Zo kan de verstandskies geen schade aanrichten. Ook kan een verstandskies in delen verwijderd worden, om het bot niet te zeer te beschadigen en tussentijds de tijd te geven om goed te helen. Wanneer er teveel verstandskies in een keer wordt verwijderd en het bot raakt ontstoken, bereik je niet het effect dat je voor ogen had.
Wat zijn de gevolgen als je je verstandskiezen niet laat verwijderen?
Wanneer je zorgverzekeraar de kosten van het verwijderen niet dekt, je zelf hiervoor geen potje hebt gereserveerd of om een andere reden ervoor wilt kiezen om je verstandskiezen te behouden, dan zijn de gevolgen niet altijd te overzien. Het kan gaan van slechte adem, tot andere lichamelijke klachten krijgen, door de verkeerde stand van je verstandskiezen. Kiespijn kan namelijk ook hoofdpijn of nekpijn veroorzaken. Een infectie aan je tandvlees kan de rest van je gebit aantasten. Of de stand van je verstandskies beïnvloedt de stand van je overige tanden, terwijl die tot nu toe netjes op een rij stonden. Je gebit is een van meest waardevolle gelaatsuitingen en menigeen schaamt zich voor zijn gebit. Vaak kom je in een vicieuze cirkel terecht en eindig je van de regen in de drup. De verzorging van je gebit gaat achteruit en het kan je zelfvertrouwen aantasten. Wacht daarom niet te lang om je tandarts om advies te vragen. Wanneer je er op tijd bij bent, is de situatie het meest ideaal als geconstateerd wordt dat verwijdering van je verstandskiezen een goed idee is.
Hoe bereid je je voor op het verwijderen van je verstandskiezen?
Behalve een geruststellend bezoek aan je tandarts of chirurg, die uitlegt wat er tijdens de behandeling gaat gebeuren, kan het zijn dat er vooraf aan de behandeling gekozen wordt voor het volgen van een antibioticakuur. Op deze manier wordt ervoor gezorgd dat bacteriën geen kans krijgen tijdens of na de ingreep. Mocht je zelf nog andere ideeën hebben om de spanning te verminderen, praat hier dan van te voren over met je behandelend arts. Je kent jezelf het beste en als jij weet dat je van het luisteren naar de muziek van Bach kalm wordt, bespreek dan of dit tot de mogelijkheden behoort.
Hoe laat je je verstandskiezen verwijderen?
Een verstandskies kan in zijn geheel of in delen verwijderd worden. Dit ligt helemaal aan de stand van je verstandskies, de wortel van de verstandskies en het bot dat zich heeft ontwikkeld en waarin de verstandskies zich bevindt. Bij een röntgenfoto kan een tandarts je informeren of je eigenlijk wel verstandskiezen hebt en of het noodzakelijk is om ze te verwijderen. Een tandarts kan bij een niet gecompliceerde verstandskies zelf te behandeling uitvoeren.
Bij verwachte complicaties of een kies die niet geheel naar boven zal komen, kan een tandarts je doorverwijzen naar een tandheelkundig specialist. Soms wordt ervoor gekozen om – bij meerdere aanwezige verstandskiezen – ze niet allemaal in een keer te verwijderen. Er wordt dan in tussenstappen aan je gebit gewerkt. Het proces van het verwijderen van je verstandskiezen kan dus een middag duren, maar kan ook meerdere dagdelen in beslag nemen. Neem de overwegingen van je tandarts of specialist mee in je beslissing voor de definitieve aanpak.
Op welke manieren kun je je laten verdoven tijdens verwijdering van je verstandskiezen?
Ook zijn er verschillende manieren van verdoven bij het verwijderen van je verstandskiezen. Het kan een eenvoudig spuitje zijn, dat je ook krijgt wanneer je een gaatje laat vullen bij de tandarts. Het gebied direct in de omgeving van die verstandskies wordt verdoofd en je voelt niks van de behandeling, totdat de verdoving weer is uitgewerkt.
Ook kan je ervoor kiezen om een licht verdovend middel te krijgen om de spanning wat te verminderen. Denk aan middelen als Valium of lachgas die een kalmerend effect hebben. Ben niet bang om je tandarts hierom te vragen als je bang of ongerust bent voor de behandeling. Uiteindelijk is het voor jullie beiden prettiger als je tijdens de behandeling kalm bent. Een laatste optie – meestal bij een grotere ingreep – is verdoving via een injectie in je ader. Bij het gebruik van lachgas als kalmerend middel, mag je voor en na de ingreep zelf rijden. Bij de andere kalmerende middelen wordt verwacht dat je gebracht en gehaald wordt.
Hoe ziet de periode na de verwijdering van de verstandskies eruit?
De periode na de ingreep ziet er verschillend uit, afhankelijk van het soort ingreep en de hygiënische omstandigheden na de ingreep. Direct na het verwijderen van je verstandskiezen, dien je ongeveer drie kwartier stevig op een gaasje te bijten, zodat het bloeden gestelpt kan worden. Ook kan een vochtig theezakje een goed alternatief middel zijn, omdat de tanine uit de thee ondersteunt bij het vormen van bloedpropjes, die de heling bevorderen.
Je kunt het gaasje of het theezakje verversen als er een lichte bloeding blijft optreden. Blijft het bloeden heftig? Neem dan contact op met de behandelend tandarts of chirurg. Een aantal maatregelen zijn wellicht vanzelfsprekend: niet roken, geen hete dranken nuttigen, niet zuigen (aan een rietje), spugen of vaak je mond spoelen, om het helen van de kiesholte mogelijk te maken. Tijdens de periode van de verdoving mag je enkel vloeibaar voedsel nuttigen en ook nadat de verdoving uitgewerkt is, is het raadzaam om de eerst dagen zachte voedingsmiddelen te eten.
Andere effecten na het verwijderen van de verstandskies of -kiezen
Het kan zijn dat je gezicht licht gezwollen is na de verwijdering van je verstandskiezen. Mocht je fysieke pijnen hebben, dan kun je na de uitwerking van de verdoving een medicijn hiertegen nemen. Om zwelling tegen te gaan kun je voorzichtig koelen. Blijf je tanden gewoon poetsen, maar blijf uit de buurt van de behandelde plek in je mond. Gebruik zeker geen agressieve mondspoelmiddelen die je normaal wellicht dagelijks gebruikt.
Mochten er hechtingen aangebracht zijn, dan kunnen deze vaak na ongeveer een week verwijderd worden, als het geen zelf-oplossende hechtingen zijn. Na een paar weken tot een maand moet de wond in je mond geheeld zijn. Mocht dit niet het geval zijn, neem dan contact op met je tandarts of chirurg. Hij of zij kan je adviseren of er een vervolgbehandeling of ander plan nodig is om de genezing van de wond te bewerkstelligen.
Is het verwijderen van je verstandskies geheel zonder risico?
Het verwijderen van verstandskiezen is helaas niet zonder risico. Er kunnen altijd complicaties optreden. Een veel voorkomende situatie is dat het bloed in de wond niet stolt of de bloedprop niet op zijn plek blijft en daardoor kan de open wond niet goed genezen. Hierdoor komen mogelijk de zenuwkanalen bloot te liggen, dat enorm veel pijn kan opleveren. Ook kunnen zenuwen tijdens het verwijderen van de verstandskiezen een tik krijgen. Dit kan als gevolg hebben dat je tong, lip of kin gevoelloos is. In het beste scenario verdwijnt dit verdoofde gevoel binnen enkele dagen tot weken. In het ergste geval komt het gevoel in tong, kin of lip niet meer terug. Gelukkig komt het zelden voor dat een patiënt deze klachten aan de behandeling overhoudt.
Wat kost het verwijderen van een verstandskies?
Een eenvoudige verwijdering van de verstandskies door de tandarts kost je ongeveer honderd euro. Een gecompliceerdere ingreep van de verwijdering van de verstandskies door een kaakchirurg kan tussen de honderdvijftig en ongeveer vierhonderd euro kosten. Het hangt dus geheel van de stand van je verstandskies en hoeveel je er hebt af, hoeveel de totale ingreep gaat kosten. Daarnaast zijn de verdovende middelen die je wenst natuurlijk ook niet gratis. Wil je extra hulp bij het ontspannen, dan hangt hier ook een extra prijskaartje aan. Natuurlijk heb je dit ervoor over, als het je helpt gedurende de behandeling.
Wordt het verwijderen van verstandskiezen vergoed door de zorgverzekering?
Of je zorgverzekering (gedeeltelijk) de kosten van de behandeling vergoedt hangt af van het volgende: het soort zorgverzekering dat je hebt en de behandelaar. Wanneer de ingreep door de kaakchirurg uitgevoerd wordt, is dit wel bij je basiszorgverzekering inbegrepen, betaal je geen eigen bedrage, maar betaal je wel het bedrag van eigen risico. Wanneer de ingreep door je eigen tandarts verricht wordt, wordt dit alleen vergoed wanneer je een aanvullende tandartsverzekering hebt afgesloten. Je betaalt een aanvullende verzekering geen eigen risico en ook geen eigen bijdrage. Zeker bij opgroeiende kinderen kan het dus de moeite waard zijn om van te voren goed na te denken over wanneer een aanvullende verzekering zinvol is.