10 oorzaken van een blaasontsteking, hoe genezen en behandelen?

Een blaasontsteking of cystitis is een pijnlijke en vervelende aandoening die vaak door infectie met een bacterie wordt veroorzaakt. Meestal zorgt een blaasontsteking alleen voor ongemak, maar de ontsteking kan zich ontwikkelen tot een ernstige situatie als hij zich uitbreidt tot je blaas. Ook kunnen andere oorzaken dan een infectie, zoals een ongunstige reactie op een medicijn of het gebruik van bepaalde hygiënische middelen, in het spel zijn. In dit artikel bespreken we de belangrijkste oorzaken voor een blaasontsteking en hoe je de aandoening kan voorkomen.

Symptomen

De volgende symptomen van een blaasontsteking komen het vaakst voor

Branderige pijn bij het plassen ;
Een sterke neiging om te plassen, die niet weggaat zodra je geplast hebt;
Vaak plassen, kleine hoeveelheden urine produceren;
Troebele en sterk ruikende urine, soms met een beetje bloed erin, produceren;
Pijn en druk in de bekkenregio en in het onderlichaam;
Milde koorts.

Als jonge kinderen een blaasontsteking hebben opgelopen, kunnen ze overdag (weer) in hun broek gaan plassen. ’s Nachts in bed plassen zonder verdere symptomen is meestal geen aanwijzing voor het bestaan van een blaasontsteking.

Wanneer je naar de dokter moet

Blaasontsteking blijft meestal beperkt tot de blaas, maar kan zich uitbreiden tot andere delen van de urinewegen. Als de ontsteking overgaat in een nierontsteking is dat reden om direct contact op te nemen met een arts. De belangrijkste symptomen van een nierontsteking zijn:

Ernstige pijn in de onderrug of de zij ter hoogte van de nieren;
Koorts met koude rillingen;
Misselijkheid en braken.

Ga ook langs bij de dokter in het geval van:

De aanwezigheid van veel bloed in je urine;
Kinderen die overdag in hun broek gaan plassen;
Als je lichaam niet reageert op antibiotica die je hebt voorgeschreven gekregen voor de bestrijding van een blaasontsteking;
Als je als gezonde, volwassen man een blaasontsteking oploopt.

Waardoor wordt een blaasontsteking veroorzaakt?

Er zijn verschillende redenen dat een blaasontsteking kan optreden. Vaak gaat het om een ontsteking die door een bacterie wordt veroorzaakt, maar ook medicijngebruik kan de aandoening veroorzaken.

Bacteriële blaasontsteking

Als bepaalde bacteriën via de plasbuis het lichaam binnentreden en zich in de urinewegen vermenigvuldigen, kan een blaasontsteking ontstaan. Een bacteriële blaasontsteking wordt vaak veroorzaakt door de bacterie Escherichia coli (E.Coli), die vaak afkomstig is uit de anus en wordt verspreid bij het afvegen met wc-papier. Vooral bij vrouwen komen bacteriële blaasontstekingen vaak voor en kunnen het gevolg zijn van seksueel contact. Maar ook vrouwen en meisjes die geen seks hebben kunnen de aandoening oplopen. Sommige bacteriën die vaak voorkom op de vrouwelijke genitaliën kunnen namelijk een blaasontsteking veroorzaken.

Niet-infectueuze blaasontsteking

Er zijn behalve bacteriën een aantal factoren die tot ontsteking van de blaas kunnen leiden. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als er irriterende stoffen in de blaas terecht komen. Een paar belangrijke voorbeelden van niet-infectueuze factoren zijn:

Medicijnen. Bepaalde medicijnen die gebruikt worden bij chemotherapie (voor de behandeling van kanker) kunnen een blaasontsteking opleveren als de restanten, na de afbraak van de medicijnen, via de blaas het lichaam verlaten. De blaas raakt door deze stoffen geïrriteerd, wat een blaasontsteking veroorzaakt.
Bestraling. Als het gebied rond het bekken bestraald wordt bij een behandeling tegen kanker kan de blaas ontsteken als gevolg van de radioactieve straling.
Chemische stoffen. Mensen kunnen hypersensitief zijn voor bepaalde chemicaliën in hygiëneproducten, zoals douchegel, reinigingsmiddelen, vaginale douches, zaaddodende gelei en andere stoffen die bij anderen geen problemen opleveren. Bij contact met deze stoffen kunnen ze een allergische reactie krijgen die tot een blaasontsteking kan leiden.
Vreemd voorwerp. Vreemde voorwerpen in de blaas, zoals een katheter, kunnen bacteriën in de blaas brengen. Ook kan het voorwerp het weefsel van de blaas beschadigen. Beide factoren zorgen er voor dat er sneller blaasontsteking optreedt naarmate de katheter langer in het lichaam blijft.
Andere aandoeningen. Bepaalde aandoeningen brengen een hoger voorkomen van blaasontsteking met zich mee. Voorbeelden zijn nierstenen, prostaatvergroting, diabetes en verwondingen aan het ruggenmerg.
Onbekend. Interstitiële blaasontsteking is een blaasontsteking die ook wel blaaspijnsyndroom wordt genoemd. Hierbij is de blaas constant of met tussenpozen ontstoken. Deze aandoening komt vooral voor bij vrouwen en treedt op terwijl er geen duidelijke oorzaak voor de ontsteking is. Het kan lastig zijn om de juiste diagnose te stellen en de hardnekkige blaasontsteking te behandelen.

Risicofactoren

Sommige mensen lopen een hoger risico om een blaasontsteking of een urineweginfectie op te lopen dan anderen. De meest voorkomende risicofactoren zijn:

Een verzwakt immuunsysteem. Bij het gebruik van ontstekingsremmers, zoals NSAIDs en corticosteroïden hebben bacteriën een betere kans om een infectie te veroorzaken voordat het immuunsysteem ze een halt toe kunnen roepen. Ook aandoeningen die effect hebben op de werking van het immuunsysteem, waaronder HIV/AIDS, diabetes en kanker verhogen de kans op het ontstaan van een blaasontsteking.
Urinewegobstructies. Als er in de urinewegen een obstructie is waardoor urine niet meer makkelijk weg kan stromen, bijvoorbeeld door blaasgruis of door een vergrote prostaat is een urinewegontsteking waarschijnlijker.
Het gebruik van katheters. Katheters zijn holle slangetjes die in de urinebuis worden ingebracht en voeren urine direct af uit de blaas. Mensen die ernstig ziek zijn of ouderen die niet meer zelf kunnen plassen krijgen vaak een katheter. Met een katheter loop je een verhoogd risico op blaasontsteking doordat bacteriën zich kunnen vermenigvuldigen en doordat er schade aan de wand van de blaas kan voorkomen.

Vrouwen lopen veel makkelijker een blaasontsteking op dan mannen. Dat komt doordat de plasbuis van vrouwen korter is dan die van mannen. Daardoor is het voor bacteriën makkelijker om via de plasbuis de blaas te bereiken en daar een infectie te veroorzaken.

Bij vrouwen zijn er een aantal risicofactoren die de kans op een blaasontsteking verder kunnen vergroten:

Seksuele activiteit. Tijdens seks kunnen bacteriën in de urineweg terecht komen.
Het gebruik van anticonceptiemiddelen. Vrouwen die een diafragma gebruiken als voorbehoedsmiddel lopen meer kans op een blaasontsteking, omdat er zich bacteriën kunnen vermenigvuldigen op het diafragma. De aanwezigheid van zaaddodende middelen op een diafragma vergroten het risico verder.
Dit komt door bepaalde hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap.
Na de menopauze kan de nieuwe balans van de hormoonspiegel zorgen dat er makkelijker een blaasontsteking optreedt.

Complicaties die bij blaasontsteking op kunnen treden

Als een blaasontsteking snel en juist behandeld wordt is het risico op complicaties beperkt. Als de ontsteking echter verwaarloosd wordt kan die leiden tot ernstige complicaties, zoals:

Hierbij is het nierweefsel ontstoken geraakt. Dit kan tot permanente schade aan de nieren leiden, met grote gevolgen. Jonge kinderen en ouderen lopen de grootste kans op deze complicatie, onder andere omdat hun symptomen soms als onschuldig worden afgedaan.
De blaasontsteking kan de wanden van de urinewegen beschadigen, wat tot bloedingen leidt. Bij de meer gebruikelijke bacteriële blaasontsteking blijven deze bloedingen beperkt, maar bij een ontsteking die door bestraling of chemotherapie wordt veroorzaakt kunnen aanzienlijke bloedingen optreden.

Diagnose

Als je met een (mogelijke) blaasontsteking naar de dokter gaat zal die eerst een aantal vragen stellen over je symptomen,of je seksueel actief bent, en over je medische geschiedenis. Hij kan daarna vaststellen of er sprake is van een blaasontsteking door middel van tests. Vaak vraagt hij één van de volgende onderzoeken aan:

Cystoscopie. Dit is een vorm van endoscopie, een inwendig kijkonderzoek, dat wordt uitgevoerd met behulp van een cystoscoop. Een cystoscoop is een dun, flexibel buisje met aan het uiteinde een camera en een lampje. De arts brengt voorzichtig de cystoscoop in de plasbuis en schuift die in de blaas. Via dit instrument kan de arts de binnenkant van de blaas bekijken, en zien of de blaas ontstoken is.
Urinale analyse. De arts vraagt je om een urinemonster af te staan dat in het laboratorium onderzocht wordt. In dit monster wordt gezocht naar bacteriën, pus en bloed. Ook kan het monster gebruikt worden om een bacteriekweekje te maken, zodat de ziekteverwekker van de ontsteking bepaald kan worden.
Scans. Met behulp van een echografie (geluidsgolven) of röntgenfoto kan de arts een beeld vormen van de structuur van je blaas. Als je problemen veroorzaakt worden door een blokkering van de urineweg, tumor of afwijking van de structuur van de blaas, wordt dat op de scan zichtbaar.

Behandeling

De behandeling van blaasontsteking hangt af van de oorzaak ervan.

Behandeling van bacteriële blaasontsteking

Als er voor de eerste maal blaasontsteking optreedt, schrijft de dokter meestal orale antibiotica voor. Binnen een paar dagen na de start van de kuur treedt er meestal aanzienlijke verbetering op. Maak een antibioticakuur altijd af.
Als er regelmatige blaasontsteking bij je voorkomt, dan kan het zijn dat de antibiotica die je normaliter krijgt niet effectief (genoeg) is. Daarom kan de dokter een andere of langere antibioticakuur voorschrijven, of je verwijzen naar een uroloog of nefroloog. Deze specialisten kunnen kijken of er een factor in je lichaam aanwezig is die de terugkerende ontstekingen veroorzaakt.
Sommige vrouwen die een hoog risico hebben op (terugkerende) blaasontsteking zijn soms gebaat bij een uitwendig middel. Dit geldt vooral voor vrouwen die blaasontstekingen hebben na het verloop van de menopauze. Voor hen kan de arts soms een crème voorschrijven voor uitwendig gebruik, waardoor het ontstaan van een blaasontsteking verhinderd wordt.
Bij een infectie door antibioticaresistente bacteriën kan behandeling moeilijk zijn. Resistente bacteriën kan je bijvoorbeeld oplopen in een ziekenhuis. Het kan nodig zijn om je meerdere antibioticakuren te geven of andere behandelmethoden in te zetten.

Behandeling van interstitiële blaasontsteking (blaaspijnsyndroom)

Bij deze aandoening treedt zonder duidelijke oorzaak steeds weer blaasontsteking op. Omdat de oorzaak niet duidelijk is wordt er in elk ziektegeval gebruik gemaakt van een maatwerkbehandeling. Om een behandeling te vinden die werkt wordt soms geëxperimenteerd met meerdere behandelmethoden. De opties voor behandeling van interstitiële blaasontsteking zijn:

Verruiming (distentie) van de blaas door die op te blazen met water of gas, of door middel van een chirurgische ingreep;
Medicijnen (oraal of in de blaas gebracht);
Elektrische stimulatie van de zenuwen die in contact staan met de blaas, om pijn te verminderen en normaal urineren te bewerkstelligen.

Behandeling van niet-infectueuze blaasontsteking

Als de blaasontsteking wordt veroorzaakt door chemotherapie of bestraling ter bestrijding van kanker, wordt gekeken of de pijn en het ongemak van de ontsteking behandeld kunnen worden. Ook wordt gekeken hoe het in de toekomst optreden van blaasontsteking voorkomen kan worden.

Als vermoed wordt dat de ontsteking te wijten is aan overgevoeligheid voor een reinigingsmiddel, gel of andere stof, wordt nagegaan wat de boosdoener kan zijn. De patient krijgt dan het advies om tijdelijk te stoppen met het gebruik van het middel en te kijken of er verschil optreedt.

Wat kan je zelf doen om een blaasontsteking te verhelpen?

Neem hete baden of gebruik een hete kruik op je onderbuik. De hitte vermindert de pijn van de ontsteking.
Drink voldoende. Plassen kan pijn doen, maar het is belangrijk dat je voldoende vocht neemt om je lichaam te helpen de ontsteking te bestrijden. Drink geen alcohol, cafeïne of zure dranken zoals fruitsap – de stoffen daarin irriteren je blaas verder.

Hoe je blaasontsteking kunt voorkomen

Als je vaker last hebt van blaasontsteking zijn er een aantal voorzorgsmaatregelen die je thuis kunt nemen. Daardoor wordt de kans dat je nog een keer blaasontsteking oploopt lager.

Drink voldoende.
Plas regelmatig en laat je blaas niet overvol worden.
Plas nadat je seks hebt gehad.
Veeg je van voor naar achteren af. Blaasontsteking (en vaginale infecties) wordt vaak veroorzaakt door bacteriën uit de anus die in de plasbuis terecht kunnen komen
Was je regelmatig met water. Een opbouw van bacteriën op de genitaliën kan je voorkomen door je elke dag te douchen. Was je genitaliën en daarna je anus met een washandje. Gebruik zuiver water en eventueel een mild reinigingsmiddel. Zeep droogt de gevoelige huid makkelijk uit en leidt tot irritatie ervan.
Het drinken van cranberrysap of het nemen van supplementen die proanthocyanidine bevatten heeft misschien een (mild) gunstig effect op het voorkomen van blaasontsteking.
Gebruik geen vaginale douches of vrouwelijke intieme producten. Er is nooit bewezen dat deze producten nodig zijn of een gunstig effect hebben. Integendeel: ze spoelen de natuurlijke bescherming van je genitaliën weg en kunnen schadelijke bacteriën naar binnen spoelen.