Take a fresh look at your lifestyle.

Ontlasting: kleur, kleurveranderingen, textuur en vorm

Hieronder hebben we een aantal feiten over veranderingen van de ontlasting voor je verzameld en vaneen korte omschrijving voorzien. De normale ontlasting (onder andere ook poep of uitwerpselen genoemd) is doorgaans licht tot donkerbruin van kleur. Ondanks het feit dat er veranderingen opkunnen treden in de kleur of de textuur van de ontlasting wil dat nog niet direct zeggen dat er sprake is van een abnormale situatie. Het is dus zaak dat je veranderingen altijd op de juiste manier evalueert.

single reizen online banner

Oorzaken van een veranderde kleur van de ontlasting

De symptomen die samengaan met veranderingen van de kleur van de ontlasting, mits deze aanwezig zijn, zijn symptomen die betrekking hebben op een onderliggende oorzaak van deze kleurverandering, bijvoorbeeld als een gevolg van het eten van bepaalde voedingsmiddelen, het drinken van bepaalde dranken of het lijden aan een bepaalde ziekte. De kleur kan bijvoorbeeld van kleur veranderen door:

  • Het dieet dat je volgt. Bekende veroorzakers van een kleurverandering van de ontlasting zijn onder andere:
    • bieten,
    • groene groentesoorten,
    • Bismut in bijvoorbeeld geneesmiddelen om maag- en darmproblemen mee te behandelen,
  • Aandoeningen aan de galblaas,
  • Coeliakie,
  • Colitis ulcerosa,
  • De ziekte van Crohn,
  • Tumoren die zich in het maagdarmkanaal bevinden,
  • Diverticulaire aandoeningen,
  • Bepaalde vormen van kanker,
  • Aambeien.

Veranderingen van de kleur van je ontlasting kleur kan te wijten zijn aan:

  • Diarree,
  • bloedingen in de darmen,
  • aandoeningen van de darmen, de lever of de alvleesklier (pancreas),
  • het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.

Groene ontlasting is een veelvoorkomende kleurverandering van de ontlasting die geweten kan worden aan een zekere hoeveelheid galkleurstof dat in de ontlasting terecht is gekomen, bijvoorbeeld doordat diarree ervoor heeft gezorgd dat het voedsel te snel door de darmen is getransporteerd, zodat de darmsappen en -bacteriën deze kleurstof niet voldoende af hebben kunnen breken tot de normale bruine ontlastingkleur. De groene kleur van de ontlasting kan tevens te wijten zijn aan bepaalde voedingsmiddelen die je binnen hebt gekregen, zoals groen, bladgroente of een groene voedingskleurstof.

Rode- of zwartgekleurde ontlasting kan een teken zijn van een bloeding in het maagdarmkanaal (dus in het gebied dat loopt van de slokdarm, via de maag, de dunne darm, de dikke darm tot de anus). Een dergelijke verkleuring van de ontlasting mag echter nooit worden genegeerd. Op het moment dat de kleur van de ontlasting verandert, dan zal het afhangen van de aard van de oorzaak welke kleurverandering er op zal treden. Zo kan bijvoorbeeld een gastrolintestinale endoscopie nodig zijn om de rode- of zwarte ontlasting te kunnen beoordelen. Dit kan onder andere worden gedaan wanneer er een vermoeden van bloedverlies bestaat. De behandeling van veranderingen van de kleur van de ontlasting is in de regel gericht op het behandelen van de onderliggende oorzaak.

Rectale bloeding of bloed in ontlasting

Bloed in de ontlasting kan helderrood tot kastanjebruin van kleur zijn, maar ook zwart en teerachtig van aard zijn, Het is zelfs mogelijk dat er sprake is van een occulte (niet zichtbaar voor het blote oog) bloeding. Oorzaken van bloed in ontlasting lopen dan ook uiteen van onschuldige, maar even goed vervelende aandoeningen van het maagdarmkanaal, zoals aambeien, tot ernstige aandoeningen, bijvoorbeeld kanker.

Symptomen van veranderingen in de ontlasting

Veranderingen in de ontlasting zullen op zich geen symptomen veroorzaken. De onderliggende oorzaak van de verandering van de kleur, de textuur of de vorm van de ontlasting is daarentegen verantwoordelijk voor het ontstaan van eventuele symptomen.

Wat betekent een verandering van de ontlastingkleur, -textuur of -vorm?

Ontlasting is doorgaans licht tot donkerbruin van kleur, en er is een geringe variatie mogelijk van persoon tot persoon op dit gebied, maar ook als het gaat om de hoeveelheid en de vorm van de geproduceerde ontlasting. Op het ogenblik dat dergelijke veranderingen van de ontlasting ontstaan, dan kan dit betekenen dat er een ziekte aanwezig is die het maagdarmkanaal of heel het lichaam kan beïnvloeden.

Wat is de normale kleur van ontlasting?

De kleur van ontlasting is in de meeste gevallen bruin. Op het moment dat de ontlastingechter verandert, dan kun je je daar zorgen over gaan maken. De aanwezigheid van de bilirubine in de gal (een afbraakproduct van de hemoglobine die in rode bloedcellen zit dat normaal wordt verteerd nadat deze voor je lichaam niet meer bruikbaar is) is over het algemeen verantwoordelijk voor de kleur van de ontlasting. De concentratie van de bilirubine kan dan ook de kleur van de ontlasting uiteen laten lopen van lichtgeel tot bijna zwart. Veranderingen in de chemische structuur van de bilirubine kunnen er bovendien voor zorgen dat de ontlasting groen of geel van kleur wordt. Gele ontlasting kan eveneens ontstaan op het moment dat de ontlasting dunner is dan normaal of als er minder bilirubine door de lever aan wordt gemaakt en dus ook in geringere hoeveelheden in de ontlasting aanwezig zal zijn.

Bacteriën en enzymen die in de darmen betrokken zijn bij de spijsvertering kunnen eveneens op de bilirubine reageren en de ontlasting van kleur laten veranderen. De meeste veranderingen die betrekking hebben op de ontlasting hebben dan ook niet veel te betekenen. Sommige veranderingen, vooral wanneer deze in de loop van de tijd voortdurend aanwezig blijven, en dus niet slechts één keer waar worden genomen, kunnen erop wijzen dat er iets niet in orde is en dat een medisch onderzoek noodzakelijk is om de onderliggende oorzaak te kunnen achterhalen.

Wat zijn de oorzaken van veranderingen van de kleur, de textuur en de vorm van de ontlasting?

In de meeste gevallen zijn veranderingen in de ontlasting geen symptomen die direct verband houden met een aanwezige ziekte. Veranderingen in de kleur van de ontlasting kan namelijk te wijten aan een aantal andere zaken, zoals:

  • Diarree die een groene- of gele ontlasting tot gevolg kan hebben.
  • Bepaalde gekleurde voedingsmiddelen, zoals bieten, gekleurde jellypudding, zoethout, groene bladgroenten,
  • Een aantalvrij te verkrijgen, maar ook door een arts voorgeschreven, geneesmiddelen,
  • Ziekten die de lever, de alvleesklier en de darmen beïnvloeden,
  • Bloed dat afkomstig is uit het maagdarmkanaal.

Groen gekleurde ontlasting

Op het ogenblik dat de ontlasting te snel door de darm wordt vervoerd, dan is er wellicht niet voldoende tijd om de gal in te verteren en af ​​te breken om de normale bruinige kleur van de ontlasting te krijgen. Normaal gesproken zullen de bacteriën in de darmen door middel van een chemisch proces de gal veranderen in een groenachtig bruine kleur. Het duurt altijd echter even voordat de gal volledig in de darmen zal zijn verteerd en weer bruin van kleur is geworden. Zodra de tijd dat de ontlasting in de darmen aanwezig is, te kort is, bijvoorbeeld als je last hebt van diarree, dan zal er een groene verkleuring van de ontlasting ontstaan.

Groene ontlasting kan echter ook een volkomen normale variant zijn. Een dieet dat rijk is aan groene groenten, in het bijzonder wanneer je spinazie hebt gegeten, maar ook het gebruik van ijzersupplementen, kan een groene ontlasting tot gevolg hebben, ondanks het feit dat ijzer doorgaans de ontlasting een zwarte kleur zal geven.

Gele, vettige en stinkende ontlasting

Er zijn diverse redenen te noemen waarom ontlasting geel, vettig en stinkend kan zijn. Dit fenomeen kan bijvoorbeeld te wijten zijn aan:

  • het onvermogen van de darmen om vet goed te verteren en op te nemen vanwege een ziekte van de darmwand (zoals het geval is bij iemand die lijdt aan coeliakie en cystic fibrosis).
  • de alvleesklier (pancreas) geen adequate enzymen voor de spijsvertering aan kan maken, zoals bij mensen die lijden aan chronische pancreatitis of aan alvleesklierkanker waarbij er een blokkade aanwezig is van de ductus pancreaticus,
  • er niet voldoende gal aan de darm afgegeven kan worden, zoals bij iemand die lijdt aan leverkanker of die last heeft van een blokkade van de galwegen.

De geelheid, vettigheid en vieze geur die waargenomen worden nadat je je hebt ontlast, is te wijten aan het onverteerde vet dat zich nog steeds in de ontlasting bevindt.

Helderrood gekleurde ontlasting

De meest voorkomende oorzaak van helderrode ontlasting bij volwassenen is een bloeding die het gevolg is van aambeien. Bij baby’s is de meest voorkomende oorzaak van een helderrode ontlasting doorgaans een anale fissuur. Dit is een scheurtje, of scheurtjes, in het weefsel dat rondom de anus is gelegen.

Andere oorzaken van helderrood bloed in de ontlasting kunnen echter meer ernstig van aard zijn. Je kunt hierbij onder andere denken aan:

  • Infecties van de darmen,
  • Inflammatoire darmaandoening, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa,
  • Diverticulaire bloedingen,
  • Aanwezige tumoren in de darmen,
  • Arterioveneuze malformaties (abnormale verbindingen tussen slagaders en aders in de darmwand die scheuren),
  • Een actieve bloeding van een zweer die zich in de slokdarm, de maag of de twaalfvingerige darm bevindt, kan er eveneens voor zorgen dat de ontlasting rood kleurt, in plaats van zwart, op het moment dat er niet voldoende tijd is geweest om de rode bloedcellen te verteren.

Een onschuldige oorzaak van een rood gekleurde ontlasting is het binnenkrijgen van voedingskleurstof en bieten.

Zwarte, teerachtige ontlasting

Zwarte ontlasting is een zorgelijk symptoom omdat het te wijten kan zijn aan een groot aantal bloedingen dat zich in het maagdarmkanaal voor kan doen, vaak in het bovenste deel van het maagdarmkanaal, zoals in de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm. De rode bloedcellen worden afgebroken door de spijsverteringsenzymen in de darmen en daardoor zal de ontlasting zwart kleuren. Deze zwarte ontlasting heeft bovendien vaak de neiging om teerachtig (kleverig) en stinkende te zijn. In dit geval kan er sprake zijn van een medisch noodgeval; zwarte teerachtige ontlasting dient dan ook nooit te worden genegeerd.

Bloed dan afkomstig is van een neusbloeding, een tandheelkundige ingreep of een mondblessure kan eveneens in worden geslikt en de oorzaak zijn van zwart gekleurde ontlasting, maar de hoeveelheid bloed is in dergelijke gevallen vaak niet voldoende om dit fenomeen te laten ontstaan.

Lichtgekleurde-, witte- of kleikleurige ontlasting

Witte- of kleikleurige ontlasting wordt vaak waargenomen wanneer iemand lijdt aan een ziekte die betrekking heeft op de lever of de galwegen. Deze kleurverandering van de ontlasting kan tevens het gevolg zijn van alvleesklierkanker die de galwegen heeft geblokkeerd. Een gebrek aan gal zorgt er namelijk voor dat de ontlasting zijn bruine kleur verliest en er bleek uit gaat zien.

bewust puur banner

Kastanjebruin gekleurde ontlasting

Kastanjebruin gekleurde ontlasting is doorgaans te wijten aan een bloeding in het maagdarmkanaal. De bron van de bloedingen voor een rood gekleurde ontlasting is het bovenste deel van het maagdarmkanaal (dus in de slokdarm, de maag of de twaalfvingerige darm), terwijl bloedingen in de dikke darm juist de bron zal zijn voor helderrood bloed in de ontlasting. Kastanjebruine ontlasting, die het gevolg is van een gedeeltelijke vertering van het bloed in de darmen, ontstaat dikwijls in de dunne darm (jejunum, ileum) en het befgin van de dikke darm, maar de kleur hangt eveneens deels af van de snelheid waar het bloed mee door de darmen wordt vervoerd. Hoe sneller de ontlasting door het maagdarmkanaal voort wordt bewogen, hoe helderder de kleur zal zijn. Kastanjebruine ontlasting kan dan ook een medisch spoedgeval zijn.

Bij kinderen met een intussusceptie (een gedeelte of heel de darm is in een ander deel van het lichaam terechtgekomen en heeft voor een tijdelijke obstructie gezorgd) kan de ontlasting worden als lijkend op een bessengelei zowel qua kleur als qua structuur.

Slijm in de ontlasting

Slijm in de ontlasting kan een volkomen normaal verschijnsel zijn en het kan delen van de geproduceerde ontlasting bedekken. Het kan echter ook voorkomen bij iemand die lijdt aan een inflammatoirei darmaandoening of aan kanker. Slijm dat gepaard gaat met bloedingen en/of buikpijn, mag absoluut niet worden genegeerd en vereist zelfs direct medische hulp. Mensen die lijden aan het prikkelbare darm syndroom (PDS) kan eveneens slijm in de ontlasting hebben.

Medicijnen die de kleur van de ontlasting veranderen

De meest voorkomende geneesmiddelen die de kleur van ontlasting veranderen, zijn medicamenten die de ontlasting zwart zullen kleuren, en bevatten doorgaans ijzer en bismut. Niettemin is een groot aantal andere medicijnen in verband te brengen met kleurveranderingen van de ontlasting (zowel in zwart, maar eveneens in andere kleuren). I(n de praktijk is het dus belangrijk dat je eventuele nieuwe geneesmiddelen of voedingssupplementen moet zien als een mogelijke oorzaak van enige verandering in de kleur van je ontlasting.

Drijvende ontlasting

De meeste ontlasting zal blijven drijven omdat deze een aanzienlijke hoeveelheid darmgas bevat. Op zich is drijvende ontlasting dus volkomen normaal en heeft het fenomeen dus niet veel te betekenen. Veranderingen in het dieet kunnen bijvoorbeeld leiden tot drijvende ontlasting, op het ogenblik dat het een afzonderlijk symptoom is, hoeft er dus geen actie ondernomen te worden en zal het probleem zich doorgaans vanzelf oplossen. Ontlasting zweeft echter niet vanwege een verhoogde hoeveelheid vet, wel zal vet in de ontlasting zorgen voor kleine vet- of oliedruppeltjes in de toiletpot.

Iedere aandoening die een verhoogde concentratie gas in de darmen met zich meebrengt, kan in theorie leiden tot drijvende ontlasting, in het bijzonder in situaties waar voedingsstoffen niet goed op worden genomen, zoals bij een lactose-intolerantie, coeliakie en cystic fibrosis

Veranderingen in de hoeveelheid en de vorm van de ontlasting

Ieder mens heeft min of meer een eigen hoeveelheid ontlasting die zij produceren, maar ook een eigen ontlastingsvorm en -patroon. Het is de verandering in dit ontlastingspatroon die belangrijker is dan de absolute hoeveelheid en vorm van de poep die er wordt geproduceerd.  Dunne ontlasting, soms zelfs waterdun, kan zo nu en dan voorkomen en is niet van groot belang. Iemand die lijdt aan het prikkelbare darm syndroom (PDS) kan echter vaker een dunnere ontlasting hebben.

Niettemin dient iemand met “normale” ontlasting die een nieuwe verandering in de diameter, de lengte en de breedte van de ontlasting ontdekt, zijn of haar huisarts raadplegen. Dit kan namelijk een teken zijn van een vernauwde, of beschadigde, dikke darm, mogelijk veroorzaakt door een aanwezige tumor. Uiteraard zal de arts vaak meer informatie nodig hebben met betrekking tot de bijbehorende symptomen en mogelijk zelfs de nodige onderzoeken en tests uit willen voeren voordat er een juiste diagnose gesteld kan worden.

Het is niet ongebruikelijk om ’s morgens twee of zelfs drie keer ontlasting te produceren. De eerste ontlasting heeft doorgaans een meer vaste vorm omdat deze het langst in de dikke darm (waar water uit de ontlasting op wordt genomen) heeft gezeten. De tweede keer dat je ontlasting produceert, zal een wat dunner product opleveren en wanneer er nog een derde keer volgt, dan zal deze nog dunner zijn.

Een andere verandering in vorm van de ontlasting die vaak geëvalueerd dient te worden, is de ontwikkeling van dunnere, of juist vastere, ontlasting dan je normaal gewend bent. Aan het ene uiterste van het spectrum zit constipatie, terwijl het andere uiterste gevormd wordt door diarree, maar zelfs wanneer de verandering dergelijke niveaus niet zal bereiken, dienen aanhoudende, geringe veranderingen in beide richtingen toch goed in de gaten worden gehouden.

Welke artsen behandelen kleurveranderingen van de ontlasting?

In de meeste gevallen zal iemand contact met zijn, of haar, huisarts opnemen als er vragen zijn over de kleur van de ontlasting. Ook kunnen dit soort vragen voor worden gelegd aan professionals die werkzaam zijn in de gezondheidszorg die specifiek bedoeld is voor baby’s en kinderen. Afhankelijk van de oorzaak van de kleurverandering van de ontlasting, moeten bepaalde specialisten wellicht ook bij een eventueel onderzoek en/of behandeling betrokken worden.

Voor een rode- of zwarte ontlasting die veroorzaakt is door een bloeding kan bijvoorbeeld een gastro-enteroloog nodig zijn om een endoscopie uit te voeren, maar ook om te zoeken naar de oorzaak van de bloeding in de maag of de darmen. Gastro-enterologen zijn de specialisten die ook helpen bij het behandelen van andere ziekten die betrekking hebben op het darmkanaal, zoals de ziekte van Crohn, alvleesklierontsteking (pancreatitis) en coeliakie, die kleurveranderingen van de ontlasting kunnen veroorzaken vanwege een minder goede opname van voedingsstoffen.

Hoe wordt de oorzaak van de veranderingen in de ontlasting gediagnosticeerd?

In het gros van de gevallen kan een diagnose, niet alleen door het beoordelen van de ontlasting worden gesteld. De patiënt en de arts dienen immers ook rekening te houden met:

  • eventueel andere aanwezige symptomen,
  • de medische voorgeschiedenis,
  • veranderingen binnen het dieet,
  • veranderingen in het geneesmiddelengebruik.

Deze factoren kunnen namelijk ook helpen bepalen waardoor de ontlasting van kleur is veranderd. Lichamelijk onderzoek zal daarnaast belangrijk zijn bij het achterhalen van de kleurverandering van de ontlasting.

De ontlasting kan worden onderzocht opsporen van bloed, vet of een infectie. Bloedonderzoek kan noodzakelijk zijn, maar uiteraard afhangen van de klinische situatie. Afhankelijk van de verandering qua kleur, kan het tevens nodig zijn om de alvleesklier (pancreas), de lever of het maagdarmkanaal aan een nader onderzoek te onderwerpen.

Wanneer moet je contact opnemen met een arts over de kleur- of textuurveranderingen van je ontlasting?

Afgezien van zwarte-, rode- of kastanjebruine ontlasting die kan duiden opeen aanwezige bloeding, is er mogelijk een snelle beoordeling en behandeling vereist. Gelukkig zijn de meeste kleurveranderingen van de ontlasting zijn geen medische noodsituatie. De significantie zal echter worden bepaald aan de hand van de overige symptomen die mogelijk ook aanwezig zijn.

Vrouwen die zwanger zijn, zullen vaak veranderingen opmerken in hun ontlastingspatroon. De ontlasting kan zwart worden door het gebruik van ijzer- en vitaminesupplementen. IJzer kan de ontlasting bovendien groen laten kleuren. Naarmate de baarmoeder uitdijt en de druk in het bekken toe gaat nemen, kan er obstipatie ontstaan en kunnen er zich aambeien gaan ontwikkelen waardoor er bloed in de ontlasting terecht kan komen.

Indien er geen onderliggend probleem aanwezig is, zijn veranderingen in de ontlasting doorgaans het gevolg van veranderingen in het dieet en zullen deze binnen een paar dagen weer vanzelf zijn verdwenen. Indien dit niet het geval is en de veranderingen aan blijven houden, dan is het aan te raden om contact op te nemen met je huisarts en zo de juiste medische zorg te krijgen.

Neem altijd contact op met je huisarts op het ogenblik dat je kleurveranderingen van je ontlasting opmerkt en je daarnaast te maken hebt met symptomen die hier mee in verband gebracht kunnen worden, zoals braken, diarree, koorts of buikpijn.

Het is van belang om te onthouden dat ieder mens anders is en dat veranderingen in de stoelgang, of het nu gaat om de kleur, de hoeveelheid, de frequentie of de structuur (hard of zacht), is dat voor de ene persoon volkomen normaal, terwijl een ander dit dient te beschouwen als een mogelijk teken van een medisch probleem.

Ontlastingkleurenkaart

Ontlasting Kleur Veranderingen
Mogelijke oorzaakToelichtingOpmerking
 
ZwartMaagdarmbloedingDit is een noodgeval
ZwartIJzer, bismutHoeft niet altijd de reden te zijn voor de ontlastingkleur
KastanjebruinMaagdarmbloedingDit is een noodgeval
RoodAambeienSlechts een van de mogelijke oorzaken. Dit mag niet genegeerd worden
RoodInflammatoire darmaandoeningRaadpleeg een arts
RoodInfectie, diverticulaire bloedingRaadpleeg een arts
RoodTumor, hevige bloeding in het bovenste deel van het maagdarmkanaalRaadpleeg een zorgverlener
GroenKan normaal zijnRaadpleeg een arts
GroenDieet dat rijk is aan groene groentenRaadpleeg een arts
GroenGelinkt aan diarreeRaadpleeg een arts
BruinNormale kleurRaadpleeg een arts
GeelZiekte van de alvleesklierOnvermogen om voedingsstoffen op te nemen
GeelCoeliakie, cystische fibroseRaadpleeg een arts
GeelGiardia-infectieRaadpleeg een arts
Klei, lichtgeel of witZiekte van de lever, galblaas of galwegenGebrek aan gal in de ontlasting

 

naturaplaza superfoods banner