Mineralen, zoals vitamines, heeft je lichaam nodig om optimaal te kunnen blijven functioneren. Je hebt wellicht af geregeld iets over mineralen gehoord en/of gezien, maar je misschien ook afgevraagd wat deze nu eigenlijk doen en wat er gebeurd op het ogenblik dat je niet voldoende er van binnenkrijgt. Vanwege het feit dat vast is komen te staan dat alleen het nemen van een dagelijks multivitaminesupplement niet de ideale manier is om het leeuwendeel van de mineralen binnen te krijgen, laten we hieronder zien in welke voedingsmiddelen je deze belangrijke voedingsstoffen zult vinden. Ook zullen we een beschrijving geven van de potentiële problemen die verband houden met een tekort of een overschot aan mineralen.
Om te beginnen zullen we eerst gaan verklaren van het verschil is tussen “belangrijke” mineralen en zogenaamde “sporenelementen” en vervolgens afzonderlijk een blik werpen op het belang van calcium, chloride, magnesium, fosfor, kalium en natrium bij het gezond houden van je lichaam.
De belangrijkste mineralen die je lichaam nodig heeft
We noemen mineralen in de regel ook belangrijke mineralen of sporenelementen. De zes belangrijkste mineralen zijn de stoffen die in de grootste hoeveelheden in je lichaam voorkomen. Indien het gaat om je gezondheid en normale lichaamsfuncties, zijn voedingsmineralen van een even groot belang als vitamines. Ze zijn namelijk noodzakelijk bij talloze processen die in je lichaam aan de gang zijn, in het bijzonder je vochtbalans, het onderhoud van je botten en tanden, spiersamentrekkingen en de zenuwfunctie.
Voor het grootste deel van de mineralen is het niet moeilijk om er genoeg van binnen te krijgen via je voeding, en zolang je een gezond, uitgebalanceerd dieet gebruikt, zou je dus zonder problemen voldoende van alle zes van deze essentiële voedingsstoffen binnen dienen te krijgen. Er zijn echter bepaalde aandoeningen en geneesmiddelen die ervoor kunnen zorgen dat er een tekort, of juist een overschot, van een bepaald mineraal optreedt. De meeste van deze mineralen worden echter ook in de vorm van voedingssupplementen te koop aangeboden, maar vanwege de mogelijke problemen die kunnen ontstaan bij een overschot, doe je er verstandig aan om deze middelen alleen in te nemen onder begeleiding van een arts.
De belangrijkste mineralen zijn:
- Calcium,
- Chloride,
- Magnesium,
- Fosfor,
- Kalium,
- Natrium.
Hieronder gaan we elk van deze belangrijke mineralen afzonderlijk in detail bekijken, we kijken onder andere naar hun functie binnen je lichaam en welke voedingsmiddelen je dient te eten om er genoeg van binnen te krijgen.
Calcium
Calcium is misschien wel het meest bekende mineraal als het gaat over het voorkomen van osteoporose, maar het is daarnaast ook nodig voor veel meer dan alleen het behoud van sterke botten en een sterk gebit. Je lichaam heeft immers eveneens calcium nodig voor de bloedstolling en de normale werking van je zenuwstelsel en je spieren.
In de regel bevat een gezond dieet een ruime hoeveelheid calcium. Mensen die echter lijden aan bepaalde aandoeningen, zoals inflammatoire darmaandoeningen, kunnen misschien niet genoeg van dit mineraal opnemen in bun lichaam. Dit geldt ook voor mensen die corticosteroïden gebruiken in verband met een autoimmuunaandoening of astma, kunnen ook een gebrek aan calcium ontwikkelen. Verder moeten mensen die een melkallergie of een lactose-intolerantie hebben, ervoor zorgen dat ze calcium via ander voedsel binnenkrijgen.
Calcium zit in het gros van alle zuivelproducten, zoals: melk, kaas en yoghurt. Maar indien je geen melkdrinker bent, zijn er nog een heleboel andere voedingsmiddelen die je lichaam calcium kunnen leveren. Calcium wordt namelijk eveneens aangetroffen in noten, groene bladgroenten en verrijkte voedingsmiddelen zoals ontbijtgranen.
Calciumsupplementen zijn een van de meest populaire voedingssupplementen en kunnen voor sommige mensen dan ook zeker aan worden bevolen, in het bijzonder voor vrouwen na hun menopauze. Het is echter altijd van cruciaal belang om met je huisarts te overleggen als je deze middelen wilt gaan gebruiken, omdat verhoogde calciumconcentraties problemen met zich mee kunnen brengen, zoals de vorming van pijnlijke nierstenen. Supplementen worden bovendien niet aangeraden voor mensen die lijden aan bepaalde aandoeningen, en ze kunnen eveneens een wisselwerking hebben met sommige geneesmiddelen die je gebruikt.
Chloride
Chloride is een niet alleen een interessant, maar zeker ook een belangrijk mineraal. Je lichaam heeft het immers nodig om maagzuur aan te kunnen maken en het komt daarnaast voor (samen met natrium) in de vloeistof waarmee je cellen worden omringd. In feite werkt chloride samen met natrium om de vloeistoffen in je lichaam in evenwicht te houden. Chloride kan aan worden getroffen in onder andere keukenzout (natriumchloride) en een groot aantal groenten, zoals selderij en tomaat. Er is maar zelden enige indicatie om chloridesupplementen in te gaan nemen.
Magnesium
Magnesium is een mineraal dat nodig is voor allerlei biochemische functies die een heleboel lichaamsprocessen regelen, ondermeer de juiste spiersamentrekkingen en zenuwimpulsen. Het speelt eveneens een rol bij het onder controle te houden van je bloedsuikerspiegel, de regulering van je bloeddruk en het behoud van sterke en gezonde botten.
Een magnesiumtekort, ook wel een magnesiumdeficiëntie genoemd, komt maar zelden voor, maar sommige aandoeningen kunnen iemand wel vatbaar maken voor lage concentratie magnesium in zijn, of haar, lichaam. Aandoeningen aan het maag-darmkanaal, zoals de ziekte van Crohn en coeliakie, alcoholmisbruik en diabetes kunnen een tekort aan magnesium tot gevolg hebben. Verder kunnen bepaalde geneesmiddelen (zoals antibiotica en diuretica) eveneens leiden tot een magnesiumtekort.
Symptomen van magnesiumtekort kunnen een onaangenaam gevoel veroorzaken en vermoeidheid, een gevoel van zwakte, gevoelloosheid of tintelingen van je armen en benen, spierkrampen en abnormale hartritmes inhouden. Een ernstig tekort aan magnesium kan daarnaast zelfs leiden tot tekorten aan zowel calcium als aan kalium.
Magnesium is een mineraal dat vooral voorkomt in noten, zaden, volkoren granen, peulvruchten en donkergroene groenten. Ook zit magnesium in yoghurt, zalm, verrijkte ontbijtgranen, bananen en aardappelen.
Hoewel een magnesiumgebrek een zeldzaam fenomeen lijkt te zijn, worden magnesiumsupplementen toch vrij vaak verkocht en worden ze dikwijls samen met calcium gebruikt. Magnesiumsupplementen zijn in bepaalde gevallen aan te bevolen voor het voorkomen van migraine of voor de verlichting van lichte angstgevoelens, maar zoals al eerder gezegd, het is van cruciaal belang om altijd eerst met je huisarts te praten voordat je dit soort middelen gaat gebruiken.
Ondanks het feit dat een tekort aan magnesium klachten en symptomen met zich mee kan brengen, kan het binnenkrijgen van te grote hoeveelheden magnesium (in de regel in de vorm van een supplement) leiden tot misselijkheid, diarree, een verandering in je mentale toestand samen met nog een aantal andere symptomen.
Fosfor
Fosfor is van belang bij de aanmaak van botweefsel en de normale celmembraanfunctie. Het mineraal werkt samen met vitamine B-complex om de voeding die je eet om te zetten in de energie die je lichaam nodig heeft voor allerlei dagelijkse activiteiten. Het mineraal fosfor wordt in je lichaam opgeslagen in je botten.
Een fosfortekort is relatief ongewoon en wordt over het algemeen in verband gebracht met het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals calciumcarbonaatsupplementen en maagzuurremmers. Een tekort aan fosfor dat ernstig genoeg is om symptomen te veroorzaken, komt zelden voor en treedt doorgaan alleen op wanneer er sprake is van een extreme vorm van ondervoeding.
Fosfor wordt aangetroffen in voedingsmiddelen waar ook een heleboel eiwitten in zitten, zoals vlees, noten, zaden en peulvruchten.
Het gebruik van fosforsupplementen is niet noodzakelijk en in tegenstelling daarmee is een veel te hoge concentratie van dit mineraal in je lichaam daadwerkelijk in verband te brengen met een verhoogde kans op overlijden in het algemeen. Fosfortoxiciteit (vergiftiging door te veel fosfor) is echter zeer ongebruikelijk, maar kan bijvoorbeeld wel ontstaan bij ernstige aandoeningen aan je nieren.
Kalium
Kalium speelt een essentiële rol bij het normaal laten werken van je zenuwstelsel, het samentrekken van je spieren en het mineraal kan zelfs een diepgaand effect hebben op je gezondheid. Juiste kaliumspiegels zijn dan ook uiterst belangrijk bij het handhaven van een normaal hartritme, en een tekort of overschot van dit mineraal kan leiden tot levensbedreigende ritmestoornissen van je hart of respiratoire insufficiëntie (onvoldoende gaswisseling in je longen).
Kalium wordt aangetroffen in de vloeistof van je lichaamscellen, dus kan het worden gezien als een essentieel onderdeel van een normale vochtbalans in je lichaam. Kalium kan eveneens de invloed van natrium op je bloeddruk tegenwerken.
Een te hoog, of juist een te laag, kaliumgehalte in je lichaam kan problemen met zich meebrengen. Een laag kaliumgehalte (hypokaliëmie) kan gevaarlijke hartritmestoornissen veroorzaken en gewoonlijk een behandeling op de afdeling Intersieve zorgen van het ziekenhuis vergen wanneer de waarden erg laag zijn. Een verhoogd kaliumgehalte (hyperkaliëmie) kan eveneens leiden tot het ontstaan van abnormale hartritmes.
Kaliumrijke voedingsmiddelen zijn onder andere groenten en fruit (zoals bananen en aardappelen), maar eveneens peulvruchten, melk, noten en vlees. Je kunt wellicht gemakkelijk kaliumsupplementen vinden, bijvoorbeeld online of bij een gezondheidswinkel, maar het is af te raden deze middelen in te nemen voordat je eerst met je huisarts hierover heeft gesproken.
Indien er namelijk sprake is van een nieraandoening, dan zullen de kaliumspiegels wellicht gecontroleerd dienen te worden en zal er eveneens een dieet met weinig kalium worden samengesteld.
Natrium
Natrium is een mineraal dat samenwerkt met chloride om de vochtbalans buiten de cellen op peil te houden. De inname van natrium is van belang voor het reguleren van de bloeddruk. Een natriumtekort is gelukkig zeldzaam, en in feite is het krijgen van te veel natrium een veel breder verspreid probleem. Het binnenkrijgen van te grote hoeveelheden natrium kan bij bepaalde mensen de bloeddruk namelijk verhogen.
Natrium kun je, samen met chloride, vinden in keukenzout en het wordt van nature in kleine hoeveelheden aangetroffen in diverse voedingsmiddelen. Toch is het meeste natrium afkomstig van bewerkte voedingsmiddelen waar zout aan toe is gevoegd of die conserveringsmiddelen bevatten ondermeer natrium als bestanddeel hebben.
De 6 belangrijkste mineralen
De zes belangrijkste mineralen die we hier opsommen en van een omschrijving voorzien, zijn van cruciaal belang voor het handhaven van gezonde lichaamsfuncties, uiteenlopend van spiersamentrekkingen (zoals ook de samentrekkingen van je hartspier), de vochtbalans en de werking van je zenuwstelsel. Een gezond dieet zal in de regel ervoor zorgen dat je genoeg van deze mineralen binnenkrijgt, maar sommige geneesmiddelen en aandoeningen kunnen leiden tot een tekort of juist tot een overschot. Dit wordt het meest frequent waargenomen bij kalium, wat kan leiden tot gevaarlijke hartritmestoornissen (zowel wanneer er sprake is van tekort als een overschot aan kalium).
Op het moment dat je een aandoening hebt (of geneesmiddelen gebruikt) die je extra vatbaar maken voor een tekort aan, of overschot van, één van de belangrijkste mineralen, dan dien je je huisarts hiervan op de hoogte te brengen en van tijd tot tijd je bloed te laten testen op de concentraties in je bloed in de gaten te kunnen houden.
