Pijn ervaren in je onderbenen kan vaak tot behoorlijke frustraties en ongemakken leiden. Je gaat je namelijk vaak afvragen wat de onderliggende oorzaak van dit alles kan zijn en tevens zul je een manier moeten zien te vinden om met de klachten en het ongemak zelf om te gaan. Wellicht zul je meer last van pijn ervaren op het moment dat je beweegt of wanneer je niet de juiste schoenen aan hebt gedaan. Daarnaast zou het zo kunnen zijn dat de pijn in je onderbenen helemaal niet in verband kan worden gebracht met bepaalde bewegingen of activiteiten, maar eerder iets met je bloedvaten of met problemen in je zenuwstelsel te maken lijken te hebben.
Hieronder gaan we om die reden een aantal veelvoorkomende oorzaken van pijn in de onderbenen onder de loep nemen. Wanneer je echter deze veelvoorkomende oorzaken doorneemt, dien je je altijd goed te beseffen dat het nooit verstandig is om op eigen houtje een diagnose te stellen, zeker wanneer je te kampen hebt met ernstige pijnklachten in je onderbenen, als de pijn plotseling ontstaat of indien deze gepaard gaat met een zwelling. In dergelijke gevallen, maar ook als je twijfelt of je je zorgen maakt, dan is het absoluut aan te raden om een professional in te schakelen en dus een arts om raad te vragen. Alleen een arts zal immers in staat zijn om een juiste diagnose te stellen, een passend behandelplan voor je individuele situatie op te stellen en je je uiteindelijk weer goed te laten voelen.
1.Pijnlijke spieren
Spierpijn kan worden beschouwd als één van de meest voorkomende oorzaken van pijn in de onderbenen. Deze oorzaak kan een voortvloeisel zijn van toegenomen lichamelijke activiteit die overstrekking van de spieren hebben veroorzaakt. Hoewel deze spierpijn in de regel voor milde klachten in de onderbenen zal zorgen, kun je toch te maken krijgen met klachten zoals:
- verkrampte spieren,
- spierzwakte,
Plotseling ontstane, of meer ernstige, verwondingen kunnen zelfs een scheur in je spier tot gevolg hebben en daardoor met aanzienlijk meer pijnklachten gepaard gaan.
De tweehoofdige kuitspier (ook wel de gastrocnemius spier geheten) kan worden beschouwd als een plaats waar spierpijn gemakkelijk toeslaat en dus ook een plaats waar ongemakken kunnen ontstaan. De behandeling van pijnlijke spieren in de onderbenen bestaat doorgaans uit:
- het tot rust laten komen van de betreffende spier,
- het meerdere keren per dag aanbrengen van een koud kompres op het deel van het been dat is aangedaan,
- het pijnlijke deel van het onderbeen in te zwachtelen,
- het pijnlijke been omhoog leggen (tot boven harthoogte) om op die manier de zwelling af te laten nemen.
Vaak zul je echter wel lichamelijke oefeningen moeten doen om je conditie weer op het peil te brengen zoals dat was voor het ontstaan van de pijnklachten in je onderbeen. Door je spieren op de juiste manier op te warmen en rek- en strekoefeningen standaard aan je trainingen toe te voege, zal de kans op spierblessures in de toekomst tot een minimum kunnen worden beperkt.
2.Blessures als gevolg van lichamelijke oefeningen
Pijnklachten aan het scheenbeen, die onder andere ook als shin splints en mediaal tibiaal stress syndroom (MTSS) aan worden geduid, kunnen vaak ook toe worden geschreven aan een blessure die ontstaan is als gevolg van het doen van lichamelijk oefeningen. Deze specifieke scheenbeenklachten zullen in het bijzonder hardlopers, maar ook sprinters en springers treffen. De pijn zal dan bovendien worden ervaren aan de binnenzijde (mediaal) en het achterste deel van het scheenbeen (tibia) op het punt van aanhechting aan de scheenbeenspier. Pijnklachten met betrekking tot de scheenbeenspier kunnen verergeren of worden getriggerd door bepaalde aandoeningen of afwijkingen aan de voet, zoals wanneer er sprake is van een overmatige kanteling (overpronatie) of van een verhoogde voetboog.
Er is in dit geval gelukkig ook goed nieuws te melden, namelijk dat je door het doorvoeren van een paar simpele maatregelen de pijnlijke scheenbeenspier kan verhelpen. Hierbij kun je ondermeer denken aan maatregelen als:
- Stop met het uitvoeren van de activiteiten (in de regel voor enkele weken) die de pijnklachten aan de scheenbeenspier hebben veroorzaakt. Vervolgens moet je proberen om in het vervolg een lichamelijke oefening te kiezen die minder belastend is voor de betreffende spier, zoals zwemmen.
- Koel de pijnlijke plek een paar keer per dag gedurende 20 minuten. Hierbij moet je er overigens wel rekening mee houden dat je het gebruikte ijs niet direct op de huid legt. Je dient dit namelijk eerst in een handdoek te wikkelen (of een koud kompres te gebruiken) zodat de extreme kou je huid niet zal beschadigen
- Gebruik een regulier verband om het pijnlijke deel van je onderbeen in te zwachtelen. Dit zal in het bijzonder voor verlichting van de klachten zorgen op momenten dat er eveneens sprake is van zwelling.
- Door de spieren in je onderbeen te strekken, zul je eveneens vaak in staat zijn om de klachten aan de scheenbeenspier te verlichten.
- Ter aanvulling kunnen door je dokter medicijnen worden voorgeschreven, zoals zogenaamde NSAIDs om de pijnklachten te verlichten en eventuele ontstekingen te remmen.
Een zogeheten spanningbreuk van het scheenbeen is een andere oorzaak die voorkomt in de wereld van sporters die veelvuldig hardlopen en/of springen. Hierbij kun je onder andere denken aan turners of basketballspelers. Zoals dat ook het geval is bij pijnklachten in dit deel van het onderbeen die het gevolg zijn van fysieke activiteiten. De meest belangrijke behandeling van spanningbreuken, nadat een arts de diagnose heeft gesteld aan de hand van röntgenbeelden, is het houden van langdurige rust (in de regel voor de duur van 6 tot 8 weken).
Een wat minder veelvoorkomende oorzaak van pijn in het onderbeen, die in verband kan worden gebracht met het doen van lichamelijke oefeningen, is het zogenaamde exercise-induced compartment syndroom, ook wel het chronisch compartiment syndroom geheten. De klachten die hierbij horen, zijn vaak in verband te brengen met mensen die geregeld dezelfde bewegingen maken of die voortdurende repeterende oefeningen doen, zoals hardlopers of fietsers, en waarbij gesproken kan worden van een intense pijn in het been, verkramping van spieren en een aangespannen gevoel in de spieren in het been zodra de beenspieren worden gebruikt. In sommige gevallen wordt er ook een doof gevoel ervaren en/of kan er een zekere uitpuiling van de spier waar worden genomen.
De behandeling van dit syndroom bestaat er in de meeste gevallen uit om de sport te vermijden die de klachten heeft veroorzaakt, maar deze kan eveneens inhouden dat je juist bepaalde lichamelijke oefeningen moet gaan doen, de ondergrond waarop je je sport beoefent dient te veranderen (bijvoorbeeld door niet langer te gaan hardlopen op bijvoorbeeld beton, maar op een zachtere ondergrond)), het gaan dragen van steunzolen en/of het gaan gebruiken van ontstekingsremmende medicijnen, zoals NSAIDs.
3.Peesontsteking
Een peesontsteking (in de medische wereld ook wel tendinitis genoemd) is een blessure die vaak het gevolg is van overbelasting van een bepaalde pees. Deze blessure kan dus op alle leeftijden ontstaan, ongeacht de mate van fysieke belasting. Tendinitis is dus namelijk een ontsteking van de pees. Een pees is een sterk (op een koord lijkend) weefsel waarmee de spieren aan een bot vastzitten. Wanneer en sprake is van een afwijking aan de voet, zoals aan de orde is als je last hebt van platvoeten of andere voetaandoeningen die de stand van de voet veranderen, dan kan dat eerder leiden tot het ontstaan van een peesontsteking.
Een peesontsteking zal ervoor zorgen dat de pijnklachten toe zullen gaan nemen op momenten dat je belastende activiteiten uitvoert of wanneer je de aangedane pees gaat strekken. Andere symptomen waarmee tendinitis vaak gepaard gaan, zijn: een zwelling die zal verergeren op momenten dat er sprake is van belasting van de pees, naarmate de dag vordert en/of zodra de pees op gaat zetten.
Wanneer je last hebt van pijnlijke voeten of van een peesontsteking, dan kun je eerder te maken krijgen met pijnklachten in je onderbenen (en dan in het bijzonder in het gebied rond de enkel). De behandeling van een peesontsteking betekent doorgaans dat je het aangedane been:
- voldoende rust dient te geven,
- moet koelen met ijs of een koud kompres,
- omhoog moet leggen tot boven harthoogte om een eventuele zwelling te verminderen.
Daarnaast kunnen ontstekingsremmende medicijnen, fysiotherapie en/of steunzolen vaak de klachten verlichten en zelfs de genezing bespoedigen.
Je moet je overigens wel goed realiseren dat wanneer je plotseling last krijgt van pijn in dit deel van je been, of indien je iets voelt knappen in je kuit of hiel, er een reële kans bestaat dat je te maken hebt met een geheel, of gedeeltelijk, gescheurde Achillespees. Op het ogenblik dat dit inderdaad het geval is, dan dien je de aangedane plaats te koelen met ijs (altijd eerst in een handdoek gewikkeld) of een koud kompres, je been omhoog te leggen en direct een arts naar deze blessure te laten kijken.
4. Problemen met de beenaderen
De aderen die zich in je benen bevinden, zullen als je volkomen gezond bent het bloed terugvoeren naar je hart. Op het moment dat er echter problemen met deze aderen ontstaan, zal het aangedane been op gaan zwellen als gevolg van een zekere vochtophoping (oedeem) en soms zelfs gepaard gaan met pijn of een verhoogde gevoeligheid. Een veelvoorkomend probleem dat betrekking heeft op de aderen is chronische veneuze insufficiëntie. Deze aandoening kan niet alleen leiden tot spataderen, maar ook tot een steeds terugkerende zwelling van het been en zelfs tot veranderingen van de huid, zoals bruine huidverkleuringen in de buurt van de enkels. Behandeling van aderproblemen in de onderbenen bestaat over het algemeen uit het omhoog leggen van het aangedane been en het dragen van steunkousen om op die manier het overtollige vocht uit de benen af te kunnen voeren.
Een ernstige, en mogelijk zelfs levensbedreigende oorzaak van pijnlijke onderbenen is een vorm van trombose die zich in de diepere ader van een been bevindt. Bij deze aandoening zit er namelijk een bloedpropje vast in een beenader. Dit propje kan ervoor zorgen dat de ader gaat scheuren of kan zelf losraken en uiteindelijk via de bloedbaan in bijvoorbeeld de longen terechtkomen. Symptomen van een diepliggende trombose in de onderbenen zijn vaak: het ontstaan van een zwelling, het aangedane been voelt warm aan en/of roodheid van de kuitspier. Door een arts kan de juiste diagnose worden gesteld aan de hand van een uitgevoerde echografie van het been. In de regel zal de behandeling inhouden dat je bloedverdunnende medicijnen moet gaan gebruiken. Deze geneesmiddelen zullen er namelijk voor zorgen dat de bestaande bloedprop niet verder kan gaan groeien en dat er zich geen nieuwe propjes in de aderen zullen gaan vormen.
5. Perifeer vaatlijden
Perifeer vaatlijden (in het Engels Peripheral Artery Disease en dus ook vaak afgekort als PAD) is één van de meest voorkomende oorzaken van pijn in de onderbenen. Wanneer je lijdt aan deze aandoening, dan zal het bloed niet goed uit je been terug naar je hart kunnen stromen vanwege de aanwezigheid van vernauwingen in één, of zelfs meerdere aderen in het been. Perifeer vaatlijden gaat dikwijls gepaard met pijn in het been op momenten van inspanning, terwijl de klachten juist snel weer af zullen nemen in rust (vaak al binnen 10 minuten). Hoewel aderproblemen dikwijls roodheid of een warmgevoel van het aangedane been tot gevolg kunnen hebben, kan deze aandoening eveneens leiden tot een koud aanvoelend en bleek ogend ledenmaat. Het been dat is aangedaan door perifeer vaatlijden zal bovendien extra gevoelig zijn voor pijnprikkels.
Andere tekenen dat er sprake kan zijn van perifeer vaatlijden zijn wonden die niet, of zeer slecht, helen, een glimmende huid en haaruitval in de directe nabijheid van de aangedane plaats. Factoren die de kans vergroten om perifeer vaatlijden te ontwikkelen zijn:
- roken,
- hoge bloeddruk,
De behandeling van perifeer vaatlijden zal in de regel bestaan uit het doorvoeren van drastische veranderingen ten aanzien van je manier van leven. Hierbij kun je ondermeer denken aan het stoppen met roken, dagelijks meer lichaamsbeweging en het gebruik van cholesterolverlagende medicijnen (zogenaamde statines). Verder kan een arts besluiten om antistollingsmiddelen voor te schrijven als er sprake is van perifeer vaatlijden, zoals aspirine of Plavix (met als werkzame stof clopidogrel).
6. Beenkrampen veroorzaakt door zwangerschap
Problemen met betrekking tot voeten en benen komen vaak voor bij zwangere vrouwen, en dan in het bijzonder in het derde trimester van de zwangerschap. Pijnlijke voeten en benen worden vaak veroorzaakt door de gewichtstoename, samen met de hormonale veranderingen, die tijdens een zwangerschap aan de orde van de dag zijn. Hierdoor zal de voetboog namelijk gaan ontspannen en een beetje verder naar beneden worden gedrukt. Op die manier zul je als het ware platvoeten gaan ontwikkelen en zullen je beenspieren dus harder aan werk worden gezet om je voet voldoende steun te kunnen bieden. De spieren in je been kunnen als gevolg van dit alles pijnlijk aan gaan voelen.
Andere redenen van pijnlijke krampen in het been tijdens een zwangerschap kunnen het gevolg zijn van de veranderde hoeveelheid bloed die zich in het lichaam bevindt, maar eveneens door ischias die is ontstaan door de alsmaar verder uitdijende baarmoeder.
Een echte behandeling van krampen in het been tijdens een zwangerschap zijn er vandaag de dag nog altijd niet. Soms kan het echter helpen om extra magnesium en/of calcium te gaan slikken, maar het effect ervan heeft de wetenschap nog steeds niet voldoende kunnen aantonen. Andere behandelingen die wellicht kunnen helpen bij de verlichting van beenkrampen tijdens de zwangerschap zijn: massage, strekoefeningen en het toedienen van warmte wanneer de krampen zich aandienen.
7. Problemen met de wervelkolom
Het samendrukken van de beenzenuwen op het punt waar deze de wervelkolom verlaten kan een stekende pijn tot gevolg hebben die helemaal tot in de voet(en) voelbaar kan zijn. Deze pijn kenmerkt zich doordat deze ontstaat in de bil en aan de zij- en achterkant van het been zal worden ervaren. Doorgaans kan er worden gesproken van ischias, vanwege de kenmerkende pijn die kan worden veroorzaakt door een hernia, of het gevolg is van irritatie van een beknelde spier, zoals bij het zogenaamde piriformis syndroom.
Wanneer een zenuw in de rug wordt samengedrukt, dan kunnen daar nog een heleboel andere klachten uit voortvloeien, zoals tintelingen of het ervaren van een branderig gevoel, maar even goed een zwakte in het aangedane been. In ernstige gevallen kan het zelfs gebeuren dat iemand de controle over zijn, of haar, urineblaas en/of de darmen verliest. In dat geval is er sprake van een ernstige situatie die met spoed medische aandacht vereist.
Weer andere problemen met de wervelkolom zouden kunnen leiden tot de beknelling van een zenuw in de onderrug waarbij het gebied rondom de ruggengraat is vernauwd met als gevolg dat de pijn uit zal stralen naar beide benen, maar ook voor een doof gevoel en zwakheid in de benen kan zorgen. Hoewel de pijnklachten op zullen treden zodra er bepaalde bewegingen worden gemaakt, zullen deze klachten juist worden verlicht op het ogenblik dat iemand vooroverbuigt (en dan in het bijzonder als dit in een zithouding gebeurt). De behandeling van pijnklachten in de onderbenen, die veroorzaakt worden door problemen met de wervelkolom, zal bestaan uit fysiotherapie samen met het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen zoals NSAIDs en/of het toedienen van injecties met steroïden. Deze injecties zullen dan gegeven moeten worden in het onderste gedeelte van de wervelkolom.
8. Onderliggende gezondheidsproblemen
Het is goed om in je achterhoofd te houden dat pijn in een been ook het gevolg zou kunnen zijn van onderliggende gezondheidsproblemen. Mensen die lijden aan fibromyalgia zullen bijvoorbeeld van tijd tot tijd te kampen hebben met rusteloze benen (het zogeheten restless leg syndrome) en pijnlijke krampen in hun onderbenen ervaren. Pijnlijke benen kunnen eveneens in verband worden gebracht met bepaalde auto-immuun ziektes (zoals reuma), ziektes die het centrale zenuwstelsel lijken te beïnvloeden (bijvoorbeeld multiple sclerose) of ziektes die het perifere zenuwstelsel aantasten (denk hierbij bijvoorbeeld aan diabetes).
Tot slot kunnen bepaalde geneesmiddelen zoals diuretica (plasmedicatie) of statines (cholesterolverlagende middelen) krampen in de onderbenen met zich meebrengen. Op het moment dat je denkt dat de medicijnen die je gebruikt pijnlijke benen veroorzaken, dan is het goed om dit zo snel mogelijk te bespreken met de arts of andere zorgverlener waarbij je onder behandeling bent.
Slotopmerking
Er zijn een groot aantal mogelijke oorzaken te noemen voor pijn die wordt ervaren in de onderbenen. Deze oorzaken kunnen uiteenlopen van een onschuldige, milde spierpijn tot meer ernstige problemen zoals een verstopt bloedvat. In alle gevallen zal echter het belangrijkste wapen zijn: de kennis die je hebt weten te vergaren over de aanwezige klachten. Je doet er om die reden altijd verstandig aan om pijnklachten in je onderbenen zo snel mogelijk te laten onderzoeken door een arts. Alleen dan zal de arts in staat zijn om de juiste diagnose te stellen en een passend behandelplan kunnen bepalen. Je kunt zo je reis naar herstel zo spoedig mogelijk beginnen en eventuele nadelige gevolgen tot een minimum beperken.
