Kniepijn

Kniepijn is een klacht die veel voorkomend is onder mensen van eigenlijk alle leeftijden. Deze vorm van pijn kan worden veroorzaakt door een opgelopen letsel of verwonding, zoals een gescheurde gewrichtsband (ligament) of gescheurd kraakbeen. Medische aandoeningen, zoals artritis, jicht en infecties, kunnen eveneens de oorzaak zijn van kniepijn.

Talloze vormen van milde kniepijn reageren gelukkig goed op zelfzorgremedies, maar ook fysiotherapie en het gebruik van kniebraces kunnen helpen om de pijn in een knie te verlichten. In bepaalde gevallen is het echter mogelijk dat je knie een chirurgische ingreep nodig heeft om te kunnen herstellen.

Symptomen van kniepijn

De exacte plaats en de ernst van kniepijn kunnen variëren, dit zal afhankelijk zijn van de oorzaak van het probleem. Klachten en symptomen die in bepaalde gevallen gepaard gaan met kniepijn zijn:

• Zwelling en stijfheid,
• Roodheid en warm aanvoelen,
• Zwakte of instabiliteit,
• Knakkende- of krakende geluiden,
• Niet in staat zijn om de aangedane knie helemaal te strekken.

Wanneer moet je met kniepijn een arts raadplegen?

Je dient contact op te nemen met je huisarts op het moment dat je:

• geen gewicht op de betreffende knie kunt dragen,
• een duidelijke zwelling van de knie opmerkt,
• niet meer in staat bent om je knie helemaal te strekken of te buigen,
• een duidelijke misvorming in je been of knie waarneemt,
• koorts hebt, naast klachten als roodheid, pijn en zwelling van de knie,
• het gevoel hebt alsof je knie onstabiel is of je knie “meegeeft”

Oorzaken van kniepijn

Kniepijn kan het gevolg zijn van letsels of verwondingen, mechanische problemen,

vormen van artritis en andere problemen.

Letsels of verwondingen

Een knieblessure of –verwonding kan van invloed zijn op iedere gewrichtsband, pees of slijmbeurs (een met vocht gevuld zakje, ofwel bursa) die zich rondom je kniegewricht bevindt, maar ook op de botten, het kraakbeen en de gewrichtsbanden die het kniegewricht vormen. Een aantal van de meer voorkomende knieblessures en verwondingen zijn:

• Letsel aan de voorste kruisband

Bij dit letsel is er sprake van het scheuren van de voorste kruisband, één van de vier gewrichtsbanden die je scheenbeen verbinden met je dijbeen. Een blessure aan je voorste kruisband komt in het bijzonder vaak voor bij mensen die sporten beoefenen waarbij plotseling veranderingen van richting nodig zijn, zoals basketballen of voetballen.

• Fracturen (breuken)

De beenderen van de knie, inclusief de knieschijf (patella), kunnen breken tijdens een botsing met, of een valpartij van, een motorvoertuig. Iemand die bekend is met verzwakte botten als gevolg van osteoporose kan soms zelfs een gebroken knie oplopen door eenvoudigweg een misstap te maken.

• Gescheurde meniscus

De meniscus bestaat uit taai, rubberachtig kraakbeen en dienst doet als schokdemper tussen je scheen- en dijbeen. Dit deel van de knie kan gescheurd raken op momenten dat je je knie opeens verdraait terwijl er gewicht op wordt gedragen.

• Slijmbeursontsteking in de knie

Bepaalde knieblessures of –verwondingen veroorzaken ontstekingen in de slijmbeurzen. Dit zijn de kleine met vocht gevulde zakjes die de buitenkant van je kniegewricht omhullen. Hierdoor zullen de pezen en gewrichtbanden soepel over het gewricht kunnen glijden.

• Peesontsteking in de knie

Peesontsteking (tendinitis) wil zeggen dat er sprake is van irritatie en ontsteking van één of meerdere pezen. Pezen zijn de dikke, vezelige weefsels die de spieren aan botten vasthechten. (Hard)lopers, skiërs, fietsers en mensen die springsporten en -activiteiten beoefenen, zullen eerder ontstekingen gaan ontwikkelen in de kniepees, die de quadriceps-spier aan de voorzijde van het been met het scheenbeen verbindt.

Mechanische problemen

Een aantal voorbeelden van mechanische problemen dat kniepijn tot gevolg kan hebben, zijn:

• Losliggende delen

In bepaalde gevallen kan een letsel of slijtage van bot of kraakbeen een deel daarvan af laten breken en in de gewrichtsruimte rond laten drijven. Dit zal meestal geen problemen tot gevolg hebben, behalve wanneer het losse deeltje de beweging van het kniegewricht gaan beïnvloeden. In dat geval zal het effect te vergelijken zijn met een potlood dat in een scharnier van een deur wordt gestoken.

• Iliotibiaal bandsyndroom (ITBS)

Dit syndroom ontstaat op het ogenblik dat de taaie weefselband die zich uitstrekt van de buitenzijde van je heup naar de buitenkant van je  knie (de zogenaamde iliotibiale band), zo strak wordt dat deze tegen het buitenste deel van je dijbeen wrijft. Lange afstandslopers zijn in het bijzonder erg kwetsbaar als het gaat om het oplopen van dit iliotibiaal-bandsyndroom.

• Ontwrichte knieschijf

Een ontwrichting van de knieschijf ontstaat op het ogenblik dat het driehoekige bot (ook wel patella genoemd) dat de voorzijde van je knie bedekt, op een andere plaats uitsteekt, vaak in de richting van de buitenkant van je knie. In bepaalde gevallen kan de knieschijf ontwricht blijven en zal de dislocatie zelfs van buitenaf zichtbaar zijn.

• Heup- of voetpijn

Wanneer je last van heup- of voetpijn hebt, dan kan de manier waarop je loopt gaan veranderen omdat je onbewust deze pijnlijke gewrichten wilt ontzien. Maar een dergelijke veranderde loop kan voor extra belasting van je kniegewricht zorgen. In sommige gevallen kunnen er daardoor zelfs problemen in de heup of voetpijn ontstaan voortvloeiend uit de problemen die je ondervindt met je knie.

Vormen van artritis

Er zijn ruim 100 verschillende vormen van artritis bekend en het gros daarvan kan waarschijnlijk invloed hebben op je knieën, zoals:

• Artrose. In bepaalde gevallen wordt deze aandoening ook wel degeneratieve artritis genoemd, osteoartritis is de meest voorkomende vorm van artritis. Het is een toestand waarin sprake is van slijtage en scheuren die ontstaan op momenten dat het kraakbeen in je knie verslechtert als gevolg van overmatig gebruik en het vorderen van de leeftijd.
• Reumatoïde artritis

De meest slopende vorm van artritis, reumatoïde artritis, is een auto-immuunziekte die haast ieder gewricht in je lichaam, dus ook die van je knieën, aan weet te tasten. Ondanks het feit dat reumatoïde artritis een chronische ziekte is, heeft deze wel de neiging om in ernst te variëren en kunnen de klachten en symptomen zelfs komen en gaan.

• Jicht

Deze vorm van artritis ontstaat als er zich urinezuurkristallen in het gewricht gaan vormen. Ondanks dat jicht doorgaans de grote teen aantast, kan de aandoening eveneens zich in de knie manifesteren.

• Pseudojicht

Vaak wordt de aandoening aangezien voor jicht, maar pseudojicht is het gevolg van calciumbevattende kristallen die zich in het gewrichtsvocht vormen. Knieën zijn de meest voorkomende gewrichten waar aantasting door pseudojicht plaatsvindt.

• Septische arthritis. In bepaalde gevallen kan je kniegewricht geïnfecteerd raken, wat leidt tot zwelling, pijn en roodheid. Er is echter vaak geen sprake van enig trauma vóórdat de pijn begint. Septische artritis gaat in veelgevallen gepaard met koorts.

Andere problemen van knieschijf

Het patellofemoraal pijnsyndroom is een algemene medische term die verwijst naar pijn die ontstaat tussen de knieschijf en het dijbeen. Je ziet deze aandoening vaan bij sporters, maar ook bij jonge volwassenen, in het bijzonder bij de mensen die de knieschijf enigszins hebben overbelast, en bij ouderen, die de aandoening vaak ontwikkelen als gevolg van artritis in de knieschijf.

Risicofactoren voor kniepijn

Een aantal factoren kan de kans op knieproblemen verhogen, onder andere:

• Overgewicht

Overgewicht of obesitas zal de druk verhogen die op je kniegewrichten uit wordt geoefend, zelfs wanneer je alledaagse activiteiten uitvoert, zoals lopen of traplopen. Te zwaar zijn zal tevens je risico verhogen op het ontwikkelen van artrose door de afbraak van gewrichtskraakbeen te versnellen.

• Gebrek aan flexibele spieren of spierkracht

Een gebrek aan spierkracht en flexibiliteit van de spieren behoren tot de meest belangrijke oorzaken van knieblessures. Stramme- of zwakke spieren zullen immers minder steun weten te bieden aan je knie omdat deze niet voldoende druk die op het gewricht uit wordt geoefend op kunnen vangen.

• Bepaalde sporten

Sommige sporten zullen meer druk op je knieën uitoefenen dan andere. Zo zal bijvoorbeeld alpine skiën waarbij stugge skischoenen worden gedragen en er een potentieel gevaar op vallen bestaat een extra risico met zich meebrengen. Dit geldt eveneens voor het springen tijdens een potje basketbal en de herhaaldelijke klappen die je knieën te verwerken krijgen op momenten dat je hardloopt of jogt. Al deze factoren verhogen het risico op het ontstaan van blessures aan je knie.

• Een eerder opgelopen blessure of verwonding

Het eerdere op hebben gelopen van een knieblessure zal het meer waarschijnlijk maken dat je je knie opnieuw zult blesseren of verwonden.

Complicaties van kniepijn

Niet alle vormen van kniepijn zijn gelukkig ernstig van aard. Maar bepaalde knieblessures en medische aandoeningen, zoals artrose, kunnen wel leiden tot een toename van de pijn, schade aan het gewricht en zelfs invaliditeit wanneer deze niet worden behandeld. En met een knieblessure, zelfs als dat slechts een geringe blessure betreft, zal het meer waarschijnlijk maken dat je in de toekomst soortgelijke blessures of verwondingen op kunt lopen.

Voorkomen van kniepijn

Ondanks dat het niet in alle gevallen mogelijk zal zijn om kniepijn te voorkomen, kunnen de volgende tips en adviezen helpen om blessures en gewrichtsklachten te voorkomen:

• Voorkom overtollig lichaamsgewicht

Zorg voor een gezond lichaamsgewicht; dit is namelijk één van de beste dingen die je voor je knieën kunt doen. Iedere extra kilo zorgt namelijk voor een extra belasting van je gewrichten, met als gevolg dat je kans op blessures en artrose toe zal nemen.

• Ben in vorm om je sport te beoefenen

Om je spieren optimaal voor te kunnen bereiden op een goede manier van sportbeoefening, dien je ruim de tijd te nemen om aan je conditie te werken. Dit kun je doen door samen te werken met een coach of trainer om er zo voor te zorgen dat zowel je techniek als je bewegingen zo optimaal mogelijk zullen zijn.

• Beweeg op een perfecte manier

Zorg ervoor dat de techniek en de bewegingspatronen die je binnen je sport of activiteit gebruikt, zo optimaal mogelijk zijn. Lessen van een deskundige of een professional kunnen in dat geval dan ook zeer nuttig zijn.

• Sterk worden en flexibel blijven

Omdat zwakke spieren een voorname oorzaak van knieblessures of -verwondingen zijn, zul je zeker profiteren van het opbouwen van je dijbeen- en bilspieren, die voor de ondersteuning van je knieën zorgen. Evenwichts- en stabiliteitstraining helpen je daarnaast om de spieren rondom je knieën beter samen te laten werken. En omdat stramme spieren daarnaast bij kunnen dragen aan het ontstaan van een blessure, is strekken van je spieren van groot belang. Probeer dan ook altijd om flexibiliteitsoefeningen op te nemen in al je trainingen.

• Verstandig zijn tijdens het trainen

Wanneer je lijdt aan artrose, chronische kniepijn of steeds terugkerende verwondingen of blessures, dan dien je wellicht je manier van trainen te veranderen. Overweeg om over te stappen naar een andere sport, zoals zwemmen, wateraerobics of andere een andere sport die minder impact zal hebben op je knieën. Je kunt dit bijvoorbeeld een paar keer in de week doen als alternatief van je reguliere training. Soms kan het eenvoudigweg beperken van de activiteiten die veel impact op je knieën hebben al voldoende verlichting bieden.

Diagnosticeren van kniepijn

Tijdens het lichamelijk onderzoek zal uw arts waarschijnlijk:

• Je knie inspecteren op de aanwezigheid van zwelling, pijn, gevoeligheid, warmte en zichtbare blauwe plekken,
• Nagaan in welke mate je je onderbeen in verschillende richtingen kunt bewegen,
• Op het gewricht duwen of eraan trekken om te evalueren of de structuren in en rondom je knie normaal werken

Beeldvormende onderzoeken

In bepaalde gevallen zal de arts onderzoeken uit (laten) voeren, zoals:

• Röntgenfoto’s

Een arts zal je meestal eerst aanraden om een röntgenfoto te laten maken, deze kan namelijk helpen bij het opsporen van botbreuken en gewrichtsaandoeningen als gevolg van slijtage.

• CT –scan

CT-scans zullen een gecombineerd beeld opleveren door gebruik te maken van röntgenstralen die vanuit verschillende hoeken op de knie worden gericht, zodat er een dwarsdoorsnede beeld van de binnenzijde van je knie wordt verkregen. CT-scans kunnen helpen om botproblemen vast te stellen en ook bij het opsporen van eventueel losse deeltjes in de knie.

• Echografie

Echoscopie is een technologie die gebruik maakt van geluidsgolven om real-time beelden te maken van de structuren van zacht weefsel die zich in en rondom je knie bevinden, en op welk je wijze deze werken. Een arts kan je knie tijdens de echografie in verschillende houdingen willen plaatsen om na te kunnen gaan of er specifieke problemen aanwezig zijn.

• MRI-scan

Een MRI-scan maakt gebruik van radiogolven en een krachtige magneet om beelden in 3D te maken van de binnenzijde van je knie. Dit beeldvormend onderzoek is in het bijzonder nuttig bij het aan het licht brengen van blessures of verwondingen aan de zachte weefsels, zoals de gewrichtsbanden, de pezen, het kraakbeen en de spieren.

• Laboratoriumonderzoek

Op het ogenblik dat een arts een infectie, jicht of pseudojicht vermoedt, dan zullen er waarschijnlijk bloedonderzoeken uitgevoerd dienen te worden. Soms zelfs moet een kleine hoeveelheid vocht met behulp van een naald uit het kniegewricht weg worden gehaald en naar een laboratorium wordt gestuurd voor analyse.

Behandelen van kniepijn

De behandelingen van kniepijn zullen uiteenlopen, afhankelijk van wat er exact zorgt voor het ontstaan van je klachten.

• Geneesmiddelen

Een arts kan geneesmiddelen voorschrijven die de pijn helpen verlichten en onderliggende aandoeningen kunnen behandelen, zoals wanneer er sprake is van reumatoïde artritis of jicht.

• Therapie

Het versterken van de spieren die rondom je knie liggen, zal deze stabieler maken. De therapie zal zich dan ook waarschijnlijk richten op de spieren aan de voorzijde van je dij (de zogenaamde quadriceps) en de spieren aan de achterzijde van je dij (ook wel hamstrings genoemd). Het corrigeren van bewegingspatronen die niet optimaal zijn, zal eveneens nuttig zijn, net zoals het bepalen van een goede techniek tijdens het sporten of het uitvoeren van andere activiteiten. Oefeningen om je evenwicht mee te verbeteren zijn daarnaast uiteraard ook van groot belang.

• Braces

In bepaalde gevallen kan een spalk aan één kant van de hiel helpen om de druk af te halen van de zijde van de knie die het meest aan is getast door artrose. Onder bepaalde omstandigheden kunnen diverse varianten van braces worden gebruikt om het kniegewricht te helpen beschermen en dit beter te ondersteunen.

• injecties

In een aantal gevallen kan een arts je aanraden om geneesmiddelen of andere stoffen direct in je gewricht te injecteren. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan:

• • Corticosteroïden. Injecties met een corticosteroïdenmiddel in je kniegewricht kunnen de symptomen van een episode van arthritis helpen verminderen en zorgen voor verlichting van de pijn die een aantal maanden aan kan blijven houden. Deze injecties zijn echter helaas niet altijd even effectief.
  • Hyaluronzuur

Een dikke vloeistof, die te vergelijken is met de vloeistof die van nature verbindingen in je lichaam smeert, in dit geval hyaluronzuur, kan in je knie worden gespoten om de mobiliteit te verbeteren en de pijn te verlichten. Ondanks dat de onderzoeksresultaten niet eensgezind zijn ten aanzien van de effectiviteit van deze behandeling. Het is zelfs mogelijk dat de verlichting door één of meerdere injecties wel zes maanden op zich laten wachten.

• • Bloedplaatjesrijk plasma

Bloedplaatjesrijk plasma bevat een concentratie van een groot aantal verschillende groeifactoren die de ontsteking lijken te remmen en de genezing juist lijken te bevorderen. Dit soort injecties werkt in de regel beter bij jongere mensen en bij mensen die lijden aan een milde vorm van artritis.

• Chirurgische ingreep

Indien je een verwonding of blessure op hebt gelopen die wellicht dien te worden geopereerd, dan is het in veel gevallen niet nodig om deze operatieve ingreep ook direct te ondergaan. Voordat je een beslissing neemt over het al dan niet uit laten voeren van een dergelijke chirurgische ingreep is het goed om voor- en nadelen van zowel een niet-chirurgisch herstel als van een chirurgische reconstructie voor jezelf af te wegen. Wanneer je kiest voor een operatie, dan zijn je opties mogelijk:

• Artroscopische chirurgie (kijkoperatie)

Afhankelijk van de aard van je blessure of verwonding kan een arts mogelijk de schade aan je gewricht onderzoeken en herstellen met behulp van een minuscule camera en lange, smalle instrumenten die in je knie in worden gebracht door enkele kleine incisies rondom je knie. Een dergelijke operatieve ingreep kan worden gebruikt om losse delen uit je kniegewricht weg te halen, beschadigd kraakbeen te verwijderen of te herstellen (in het bijzonder wanneer dit je knie op slot laat schieten) en om gescheurde gewrichtsbanden te kunnen reconstrueren.

• Gedeeltelijke knievervangende chirurgie

Tijdens deze ingreep (ook wel unicompartimentele artroplastiek genoemd) zal een chirurg alleen het meest beschadigde deel van je knie vervangen door onderdelen die vervaardigd zijn van metaal en plastic. De ingreep kan vaak uit worden gevoerd door middel van kleine incisies, waardoor je waarschijnlijk dus sneller weer genezen zult zijn, dan wanneer je een operatie zou ondergaan waarbij je volledige knie wordt vervangen.

• Totale knievervangende chirurgie

Bij deze ingreep zal een chirurg beschadigd bot en kraakbeen wegsnijden van je dijbeen, scheenbeen en knieschijf en dit vervangen door een kunstgewricht dat vervaardigd is van metaallegeringen, hoogwaardige kunststoffen en polymeren.

Levensstijl en huisremedies bij kniepijn

Zelfzorggeneesmiddelen, zoals acetaminophen, ibuprofen en naproxen, kunnen de kniepijn helpen verlichten. Bepaalde mensen vinden bovendien verlichting door hun knieën in te wrijven met crèmes die een verdovend bestanddeel bevatten, zoals lidocaïne of capsaïcine, de stof ervoor zorgt dat chilipepers zopittig zijn.

Een aantal zelfzorgmaatregelen dat je kunt nemen bij een geblesseerde of verwonde knie zijn:

• Rust voldoende uit

Neem tijdelijk wat rust ten aanzien van je normale activiteiten om een herhalende belasting van je knie af te laten nemen, de blessure of verwonding de tijd te geven om zich te herstellen en verdere schade tegen te gaan. Een dag of twee rust is soms wellicht alles wat er nodig zal zijn voor het herstel van een lichte blessure. Meer ernstige schade heeft waarschijnlijk een langere tijd nodig om zich weer te kunnen herstellen.

• IJs

Het aanbrengen van ijs vermindert niet alleen de pijn, maar ook een eventuele ontsteking. Een zak bevroren erwten werkt dan ook prima omdat je hiermee heel je knie kunt bedekken. Je kunt uiteraard ook een ijspack gebruiken dat je in een dunne handdoek hebt gewikkeld zodat je huid niet zal beschadigen door de kou. Ondanks dat een behandeling met ijs in de regel veilig en effectief is, mag je het ijs nooit langer dan 20 minuten per keer gebruiken vanwege het de kans op beschadiging van je zenuwen en huid.

• Druk uitoefening

Het uitoefenen van druk helpt de ophoping van vocht in de aangedane weefsels te voorkomen en zorgt tevens voor de uitlijning en stabiliteit van de knie. Kies hiervoor wel een drukverband dat licht, ademend en zelfklevend is. Bovendien zal het strak genoeg moeten zitten om je knie te kunnen ondersteunen zonder dat de bloedsomloop verstoord wordt.

• Omhoog leggen van het aangedane gebied

Een manier om te helpen de zwelling af te laten nemen, is door je aangedane been op een paar kussens te leggen of in een ligstoel te gaan zitten, zodat het geheel wat hoger komt te liggen.

Alternatieve geneesmiddelen

• Glucosamine en chondroïtine

Onderzoeksresultaten zijn niet eensgezind over de effectiviteit van dit soort supplementen voor het verlichten van door artrose veroorzaakte pijn. Mensen die lijden aan matige tot ernstige artritispijn blijken de meeste baat te hebben bij het gebruik van dergelijke supplementen.

• Acupunctuur

Onderzoek heeft uitgewezen dat acupunctuur kan helpen bij de verlichting van kniepijn die het gevolg is van artrose. Acupunctuur wil zeggen dat er dunne naalden in je huid worden gestoken op specifieke plaatsen van je lichaam.

Voorbereiden op je doktersafspraak

Bij kniepijn zal meestal de eerste stap zijn: een bezoekje aan je huisarts. Afhankelijk van de oorzaak van je probleem, kan deze dokter je doorverwijzen naar een arts die gespecialiseerd is in gewrichtsaandoeningen (reumatoloog), gewrichtschirurgie (orthopedisch chirurg) of in sportgeneeskunde.

Wat je kunt doen

Voordat je je afspraak maakt, wil je wellicht een lijst maken met antwoorden op de volgende vragen, zodat je deze mee kunt nemen naar het consult:

• Wanneer zijn de eerste symptomen begonnen?
• Heeft een specifieke verwinding of blessure pijn in je knie veroorzaakt?
• Zijn je symptomen constant van aard of alleen zo nu en dan aanwezig?
• Hoe ernstig zijn je klachten en symptomen?
• Wat lijkt je klachten en symptomen te verbeteren?
• Wat lijkt je klachten en symptomen erger te maken?
• Welke geneesmiddelen, vitamines en supplementen gebruik je regelmatig?

Wat kun je verwachten van de arts

De dokter kan een aantal van de volgende vragen aan je stellen tijdens je eerste bezoek:

• Sport of beweeg je?
• Heb je last van enige zwelling, instabiliteit of blokkering van de knie?
• Heb je last van klachten en/of symptomen op andere plaatsen van je lichaam? Of beperken deze zich alleen tot je knie?
• Heb je ooit eerder last van kniepijn gehad? Zo ja, weet je wat daar de oorzaak van was?