De aard en de ernst van een darmontsteking zullen de meest *bepalende factoren* zijn bij een behandeling van darmontsteking. De meeste darmontstekingen zijn echter van milde aard en hebben geen behandeling nodig. Binnen één tot vijf dagen zul je daar vanzelf van herstellen.
Diarree
De diarree, waarmee darmontsteking doorgaans gepaard gaat zou je eventueel kunnen bestrijden met behulp van zelfmedicatie (bijvoorbeeld diarreeremmers die zonder doktersrecept te koop zijn bij de apotheek of drogist). Wanneer je dergelijke middelen gebruikt is het wel goed je te bedenken dat je hiermee de ziekteverwekkers niet bestrijdt. Je maakt het je lichaam zelfs lastiger om deze af te voeren. Door de diarree te remmen zullen de ziektekiemen, die in je darmen vertoeven, namelijk minder snel worden uitgescheiden en dus zich nog meer vermenigvuldigen.
Wanneer je lijdt aan darmontsteking dan is veel water drinken van essentieel belang om zo de vochtbalans van je lichaam op peil te houden. Door de diarree zal er namelijk meer vocht met de ontlasting worden uitgescheiden dan normaal. Er is dus een verhoogde kans op uitdroging. In het bijzonder baby’s en kinderen lopen een groter risico om bij een darmontsteking uitgedroogd te raken.
Wanneer de diarree heel ernstig is, of je hierbij ook moet braken, kan het soms noodzakelijk zijn om een oraal rehydratiemiddel (*zoals ORS*) te gebruiken. Dergelijke middelen zorgen ervoor dat niet alleen je vochtbalans op peil wordt gehouden, maar ook dat je genoeg zouten binnenkrijgt.
Naar de dokter
Op het ogenblik dat de diarree na drie of vier dagen nog altijd niet is verdwenen dan is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts. Deze kan dan bepalen of de darmontsteking door een bacterie is veroorzaakt en, wanneer dit het geval blijkt te zijn, een antibioticakuur voor de behandeling van darmontsteking voor te schrijven.
Chronische darmontsteking
Als er sprake is van een chronische darmontsteking dan is een gedeelte van de darm, zoals de benaming al duidelijk maakt, chronisch ontstoken en zal deze vaak lange tijd, en meestal voor de rest van je leven voor klachten blijven zorgen. Hoe ernstig deze klachten zijn zal van patiënt tot patiënt sterk uiteen kunnen lopen. De klachten kunnen variëren van constante hevige klachten tot zo nu en dan aanzienlijk mildere klachten. Dikwijls wisselen periode met klachten en klachtenvrije tijden elkaar af.
De ziekte van Crohn
Bij deze ziekte kunnen er over heel de lengte van het spijsverteringskanaal kleine ontstekingen (onder andere in de darmwand) ontstaan. Met andere woorden: vanaf de mond tot aan de anus. Vaak is echter enkel de dunne-, de dikke- en/of de endeldarm aangedaan.
Een op de drie mensen die lijden aan de ziekte van Crohn hebben te maken met een ontsteking van het laatste gedeelte van de dunne darm en het voorste deel van de dikke darm. Eveneens bij één op de drie patiënten zijn enkel de dikke darm en de endeldarm ontstoken en bij wederom één derde beperkt de ontsteking zich *alleen tot de dunne darm*. De ontstane zweren groeien soms ver door in de darmwand en soms zelfs nog verder tot in bijvoorbeeld de huid of andere organen. Gezonde en aangedane stukken wisselen elkaar in de regel af.
De klachten kunnen opeens ontstaan en lange tijd aanwezig blijven maar even goed vanzelf weer verdwijnen. In alle gevallen zullen er wel altijd littekentjes in het weefsel achterblijven waardoor na verloop van tijd de darm een beetje nauwer zal worden en de doorvoer van ontlasting bemoeilijkt wordt. Het gevolg daarvan is buikpijn, bloedingen en bloedarmoede.
Langdurige of ernstige klachten zullen na enige tijd de darmwerking laten verminderen waardoor voedingsstoffen slechter worden opgenomen. Er zullen zo tekorten aan bijvoorbeeld vitamines en mineralen ontstaan, gewichtsverlies optreden en de algemene lichamelijk conditie zal afnemen.
Colitis ulcerosa
Bij deze ziekte blijft de ontsteking meestal beperkt tot de dikke darm en de endeldarm. Vaak zal de ontsteking in de endeldarm beginnen en na enige tijd zich omhoog verplaatsen naar de dikke darm. Bij de meeste mensen die lijden aan colitis ulcerosa zit de ontsteking aan de linkerkant van de dikke darm (het deel dat de *aansluiting vormt met de endeldarm*).
Darmdelen met zweren en gezonde delen wisselen elkaar, in tegenstelling tot bij de ziekte van Crohn, niet af maar vloeien samen. Bovendien zitten de zweren bij colitis ulcerosa meer aan het oppervlak van de darmwand waardoor darmvernauwingen een zeldzaamheid blijken te zijn. In sommige gevallen kunnen er wel ontstekingen voorkomen buiten de dikke darm en de endeldarm. De ziekte kan opeens maar even goed geleidelijk zich manifesteren, net zoals bij de ziekte van Crohn verschilt het verloop van patiënt tot patiënt.
Chronische darmontstekingen
| Ziekte van Crohn | Colitis ulcerosa |
| Ontstekingen in heel het spijsverteringskanaal. | Ontstekingen in de dikke darm en de endeldarm. |
| Ontsteking gaat diep in de armwand. | Ontsteking blijven aan het oppervlak van de darmwand. |
| Mogelijke fistelvorming. | Geen fistelvorming. |
| Mogelijke darmvernauwingen. | Bijna nooit darmvernauwingen. |
| Afwisselend gezonde en aangedane darmdelen. | Een aaneengesloten ontstekingsgebied. |
| Wondjes, dikwijls in de omgeving van de anus. | Opgezwollen buik. |
Behandeling van darmontsteking
De klachten die een darmontsteking met zich meebrengt zullen vaak door middel van medicatie worden bestreden. In bepaalde gevallen zal het echter noodzakelijk zijn om operatief in te grijpen, voor de behandeling van darmontsteking en om de klachten de baas kunnen worden.
Geneesmiddelen
Tot op de dag van vandaag zijn er nog altijd geen geneesmiddelen voor handen die de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa kunnen genezen. Het remmen van de ontstekingen en het voorkomen van nieuwe infecties behoort gelukkig wel tot de mogelijkheden. In de meeste gevallen zullen medicijnen wel voor de duur van een langere periode gebruikt dienen te worden om zo nieuwe infecties tegen te gaan. Het kan dus gebeuren dat er geneesmiddelen moeten worden gebruikt op momenten dat er niet of nauwelijks klachten zijn.
Niet iedereen reageert hetzelfde op medicijnen waardoor het soms enige tijd kan duren voordat er een geneesmiddel is gevonden dat het beste in een specifieke situatie past. De meeste geneesmiddelen die worden gebruikt om een darmontsteking te bestrijden worden gegeven in pil- of tabletvorm. Soms worden medicijnen ook door middel van een zetpil of een klysma anaal ingebracht.
Welk geneesmiddel voorgeschreven wordt hang van een aantal factoren af:
- de persoonlijke situatie
- de ernst van de darmontsteking
- de locatie van de ontsteking(en)
Omdat verschillende geneesmiddelen klachten op uiteenlopende manieren kunnen beïnvloeden zal je bloed van tijd tot tijd gecontroleerd dienen te worden om te zien wat het effect ervan is. Ook kan op deze manier soms bijwerkingen aan het licht worden gebracht.
Bij darmontstekingen zullen in de regel de volgende geneesmiddelen worden ingezet om de klachten te bestrijden:
- mesaliazinepreparaten: ontstekingsremmers
- corticosteroïden: zeer sterke ontstekingsremmers
- immuunosuppressiva: afweeronderdrukkende middelen
- TNF-blokkers: geneesmiddelen die het ontstaan van ontstekingsreacties tegengaan
Afhankelijk van de persoonlijke klachten kunnen soms ook aanvullende medicijnen worden voorgeschreven zoals geneesmiddelen die diarree, botontkalking of bloedarmoede aan moeten pakken maar ook antibiotica en vitamines.
Operatief ingrijpen
In bepaalde gevallen zal er echter als behandeling van darmontsteking in de chronisch fase een operatieve ingreep noodzakelijk zijn. Dit kan het geval zijn als geneesmiddelen niet het gewenste resultaat weten te boeken of wanneer er een verstopping of een vernauwing in de darmen aanwezig is.
Bij de ziekte van Crohn zal dikwijls alleen het einde van de dunne darm en het begin van de dikke darm operatief weg worden genomen. Nadat het zieke deel is verwijderd, zullen de uiteinden van de darm weer verbonden worden. In sommige gevallen is het noodzakelijk om heel de dikke darm weg te halen waarna de dunne darm aan de endeldarm zal worden vastgemaakt. De endeldarm mag in dat geval echter niet ontstoken zijn want anders wordt er een stoma geplaatst.
Bij colitis ulcerosa wordt door middel van een operatie meestal de dikke darm (samen met de endeldarm) volledig weggenomen. Er wordt dan een stoma aangelegd om de ontlasting uit het lichaam af te kunnen voeren.
Stoma
Een stoma kan zowel tijdelijk als permanent worden aangelegd. Het kan een noodzakelijke verlichting van de klachten betekenen bij de behandeling van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Een stoma is een kunstmatig aangelegde uitgang op je buik waarlangs je ontlasting kan worden afgevoerd.
In plaats van een stoma kan soms ook een zogenaamde pouch aan worden gelegd. Dit is een soort opvangzakje voor je ontlasting, dat bestaat uit dunne darmweefsel, dat de taak van de endeldarm overneemt. De ontlasting zal daardoor niet direct het lichaam uitvloeien maar omdat deze wel dunner is dan normaal zul je wel vaker naar het toilet moeten.
Na het aanleggen van een stoma of een pouch zullen de ontstekingen weg worden genomen en zul je je al gauw fysiek weer beter voelen. Psychisch is het vaak wat minder eenvoudig om een stoma of pouch te accepteren. Het kan dan ook behoorlijk wat tijd kosten om een dergelijke aanpassing te leren aanvaarden en ermee om te leren gaan.
