We gaan hieronder proberen om je een duidelijk antwoord te geven op de vraag: Wat zijn vierhoofdige spieren? Het antwoord kan onder andere van belang zijn voor bijvoorbeeld iemand die tijdens het maken van een wandeling plotseling pijn kreeg in zijn, of haar, knie en die op aanraden van een arts fysiotherapie is gaan volgen om op die manier de vierhoofdige spieren sterker te maken. Wat zijn eigenlijk je vierhoofdige spieren en wat is hun functie in je lichaam?
Het antwoord
De vierhoofdige spieren behoren tot een spiergroep die zich aan de voorzijde van je dijen bevindt. Zoals je waarschijnlijk al wel kunt afleiden uit de naam, bestaan deze spieren uit een viertal hoofden. De vierhoofdige spieren zijn:
- de brede middenspier (musculus vastus intermedius),
- de middelste brede spier (musculus vastus medialis),
- de brede zijspier (musculus vastus lateralis),
- de musculus rectus femoris.
Wat is de functie van de vierhoofdige spieren?
Op het ogenblik dat je, zittend op een stoel, je knie een paar keer strekt, dan kun je niet alleen zien, maar ook voelen, hoe de vierhoofdige spieren in de voorzijde van je dijen hun werk doen. Zodra je deze vierhoofdige spieren aanspant zullen ze je been namelijk strekken bij het kniegewricht. Doordat de vierhoofdige spieren ook over de knieschijf (patella) lopen, zullen ze er eveneens voor zorgen dat deze goed op zijn plaats blijft zitten en niet uit de groef aan het einde van het dijbeen schiet. Een van de vierhoofdige spieren zal bovendien over het heupgewricht lopen en daardoor de heup kunnen helpen bij het buigen.
Veelvoorkomende blessures van de vierhoofdige spieren
Net zoals bij een heleboel andere spieren kunnen er ook blessures ontstaan aan de vierhoofdige spieren. In sommige gevallen kunnen de spieren net boven de knieschijf afscheuren van het bot waardoor deze zal worden ontwricht. In vrijwel alle gevallen zal de ontwrichting van de knieschijf het gevolg zijn van een trauma, zoals tijdens het spelen van een potje voetbal of als gevolg van een val. Op het moment dat de knieschijf is ontwricht dan zal er een operatieve ingreep nodig zijn om de schade aan de vierhoofdige spieren te kunnen herstellen. Na de operatie zul je bovendien tijdelijk een kniebrace dienen te dragen en door middel van fysiotherapie weer moeten leren om de vierhoofdige spieren normaal te gebruiken.
Indien je last hebt van een pijnlijke- of gezwollen knie als gevolg van een blessure of als je artritis hebt, dan bestaat er een grotere kans dat de vierhoofdige spieren soms niet meer naar behoren hun werk kunnen doen. Dit kan resulteren in een aandoening die in de medische wereld wordt aangeduid met de term patello-femoraal stress syndroom. Dit syndroom kan zich aandienen op het moment dat de vierhoofdige spieren niet meer goed in staat zijn om de knieschijf op zijn plaats te houden.
Je vierhoofdige spieren kunnen verzwakken door:
- het maken van verkeerde bewegingen,
- gedeeltelijke verlamming door een beroerte,
- een beknelde zenuw ter hoogte van de derde lendenwervel.
In de regel is, zeker in het laatste geval, sprake van een ernstige situatie en dien je direct medische hulp in te roepen om de juiste behandeling in gang te kunnen zetten en daarmee blijvende schade zoveel mogelijk te beperken.
Functieverlies door blessures aan de vierhoofdige spieren
Indien je een blessure hebt opgelopen aan één of meerdere vierhoofdige spieren, dan kun je problemen ondervinden met je beweeglijkheid. Veel mensen weten echter niet dat deze vierhoofdige spieren je bijvoorbeeld in staat stellen om te bewegen als je in bed ligt. Door samen te trekken zullen deze spieren je namelijk helpen om je onderlichaam te verplaatsen terwijl je ligt, maar ook kunnen ze je helpen als je in liggende houding om wilt rollen.
De vierhoofdige spieren zullen echter ook in actie komen op momenten dat je op wilt staan uit een stoel. Deze spieren zullen immers helpen bij het strekken van je knie, wat noodzakelijk is om weer rechtop te kunnen staan vanuit een zittende houding. De vierhoofdige spieren zijn verder de meest belangrijke spiergroep als het gaat om het op en af lopen van een trap.
Zoals je wellicht al wel weet zijn de vierhoofdige spieren de spiergroep die van groot belang is als je gaat lopen of rennen. Deze vierhoofdige spieren zullen je namelijk helpen bij het vooruit blijven bewegen op momenten dat je loop of rent en ze zorgen er tevens voor dat je niet omvalt zodra je stil staat.
Verzwakte vierhoofdige spieren kunnen dan ook een afwijkende gang tot gevolg hebben waardoor het kan gebeuren dat je fysiotherapie of een andere vorm van loopondersteuning nodig zult hebben, zoals een kruk, om weer normaal te kunnen lopen. Je therapeut kan je helpen om de juiste hulpmiddelen te kiezen als je te kampen hebt met loopproblemen door een blessure aan je vierhoofdige spier(en).
Mogelijke oefeningen om de vierhoofdige spieren te versterken
Als je last hebt van een blessure aan je vierhoofdige spieren, dan kan je behandelend arts je een doorverwijzing geven voor fysiotherapie om op die manier de functionaliteit van je bewegingsapparaat te verbeteren en tevens om de kracht en de beweeglijkheid van de vierhoofdige spieren naar een hoger niveau te tillen. Een fysiotherapeut kan je ideeën en tips aan de hand doen, maar ook om je te leren hoe je met behulp van bepaalde gerichte oefeningen je situatie te verbeteren. Zo zullen een aantal basis oefeningen de mobiliteit van je knieën kunnen verbeteren en zo je vierhoofdige spieren sterker maken. Hierbij kun je denken aan bepaalde oefeningen waarbij je je been op de juiste manier leert strekken zodat alle vierhoofdige spieren flexibeler zullen worden.
De meest belangrijke oefeningen die je kunt uitvoeren om de functionaliteit van de vierhoofdige spieren te verbeteren zijn:
- Spierversterkende oefeningen: omdat de vierhoofdige spieren over zowel de heup als over de knieschijf lopen, zullen juist oefeningen waarbij niet alleen de knie, maar ook de heup, betrokken nodig zijn om deze spiergroep te versterken.
- Oefeningen die de conditie van je knieën in stand houden zullen ook de vierhoofdige spieren ten goede komen,
- Oefeningen om de heupen te versterken zullen eveneens een aanzienlijk deel van het werk van deze spiergroep verbeteren.
Flexibiliteitoefeningen zijn inde regel eenvoudige strekoefeningen. Dergelijke oefeningen kun je uitvoeren om de flexibiliteit van de vierhoofdige spieren te verbeteren. Strekoefeningen van de vierhoofdige spieren zijn een uitstekende manier om de gehele spiergroep flexibeler te maken.
Evenwicht en proprioceptie (ook wel positiezin of kinesthesie genoemd): bij evenwichts- en proprioceptie-oefeningen zal in veel gevallen de nadruk worden gelegd op de vierhoofdige spieren vanwege het feit dat deze spiergroep van groot belang is bij het rechtop kunnen staan en het in evenwicht kunnen blijven. Zo kunnen bijvoorbeeld oefeningen die je kunnen leren om minder snel om te vallen daadwerkelijk een val voorkomen, terwijl de wat moeilijker balansoefeningen gebruikt kunnen worden om blessures aan de vierhoofdige spieren en pijnlijke knieën te behandelen.
In alle gevallen zul je echter eerst je arts of fysiotherapeut moeten raadplegen voordat je oefeningen gaat doen ten behoeve van je vierhoofdige spieren. In geen geval is het verstandig om op eigen houtje aan de slag te gaan: dit kan immers meer kwaad dan hoed doen als je de oefeningen niet op de correcte manier uit weet te voeren.
Slotopmerking
Op het moment dat je pijn ervaart aan de voorzijde van je dijen nadat je geblesseerd bent geraakt, dan heb je wellicht te maken met een beschadiging van je vierhoofdige spieren. In een groot aantal gevallen zullen blessures van vierhoofdige spieren vrij eenvoudig weer herstellen; een beetje rust nemen en wat strekoefeningen doen is vaak het enige dat je hoeft te doen.
In andere gevallen echter kan een blessure aan de vierhoofdige spieren meer ernstige vormen aannemen. Om die reden is het dan ook altijd zaak dat je direct een arts raadpleegt wanneer je een blessure aan de voorzijde van je dijen op hebt gelopen. Een geblesseerde vierhoofdige spier kan er pijnlijk zijn. Een, of meerdere bezoeken aan je fysiotherapeut kunnen echter de sleutel tot volledig herstel zijn en je helpen om het functioneren van deze spiergroep te verbeteren. Op die manier kun je uiteindelijk dus weer als vanouds bewegen zonder dat je daar onnodig veel tijd aan kwijt bent of onnodige risico’s hoeft te lopen.
