Er zijn een aantal verschillende breuksoorten van de heup, knie, enkel en de voet die, om optimaal te kunnen genezen, fysiotherapie nodig zullen hebben. Welke breuksoorten deze zorg nodig hebben als deel van de behandeling bespreken we graag hieronder.
Veelvoorkomende breuken van het been, de enkel en de voet
Wanneer je een been breekt, dan kan dat niet alleen een pijnlijke, maar zeker ook een beangstigende, verwonding zijn. Een beenbreuk kan immers leiden tot een duidelijk functieverlies en kan dan ook de meest alledaagse werkzaamheden en ontspanningsmomenten behoorlijk op zijn kop zetten. Een beenbreuk, op het moment dat deze niet goed wordt behandeld, kan op de lange termijn voor schade aan het bewegingsapparaat zorgen en bijvoorbeeld bepaalde bewegingen moeilijker, of helemaal niet meer, mogelijk maken of de kracht van de spieren af laten nemen. Om die reden wordt dan ook meestal aangeraden om deel te nemen aan een herstelprogramma van een fysiotherapeut.
Een fractuur of een breuk?
Een heleboel mensen vragen zich af of een fractuur en een breuk hetzelfde zijn. Dit is inderdaad het geval en de termen kunnen dan ook willekeurig door elkaar worden gebruikt. Met andere woorden: wanneer je arts je net heeft verteld dat er een fractuur is geconstateerd van je dijbeen, dan kun je aan je vrienden en familie dus gewoon zeggen dat dit bot gebroken is.
Beenbreuken zijn in het gros van de gevallen het gevolg van een bepaald trauma dat je lichaam heeft opgelopen. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan een val, een sportblessure of een ongeval met een gemotoriseerd voertuig waarbij je betrokken was. Al dit soort gebeurtenissen kan er namelijk voorzorgen dat er een bot in je been breekt. De symptomen die horen bij een beenbreuk blijven doorgaans niet beperkt tot enkel de pijn de breuk met zich mee zal brengen, maar ook problemen met het lopen, de aanwezigheid van blauwe plekken, verplaatsing van een deel van een bot, het ontstaan van een zwelling of een duidelijk zichtbare afwijking aan het been, kunnen een teken zijn dat je te maken hebt met een fractuur.
Op het ogenblik dat je het vermoeden hebt dat je been, knie, enkel of voet gebroken is, dan dien je dus ook direct medische hulp in te schakelen. Je kunt hierbij denken aan het bezoeken van je huisarts of de eerste hulp van een ziekenhuis in de buurt. Alleen daar kan immers de juiste diagnose worden gesteld en vervolgens de meest geschikte behandeling in gang worden gezet. Indien je dit echter nalaat dan kan dat op de lange termijn leiden tot invaliditeit en functieverlies van het aangedane been.
De hulp die je op de eerste plaats dient te geven, of te ontvangen, als er sprake is van een beenbreuk dient er als volgt uit te zien:
- fractuurrepositie,
Repositie is een procedure waarbij het gebroken bot terug wordt geplaatst in de juiste stand. Dit zal in veel gevallen gewoon met de hand worden gedaan, maar het is even goed mogelijk dat er een chirurgische ingreep aan te pas moet komen om het gebroken bot inwendig weer op de goede plaats te zetten en te houden. Een operatie kan onder andere noodzakelijk zijn als er meerdere fracturen aanwezig zijn.
Immobilisatie is een proces dat de gebroken botdelen op hun plaats moet houden. Dit kan ondermeer worden gedaan doe het gebruik van een brace of het ingipsen van het aangedane (deel van het) been. Door de fixatie zal de botbreuk doorgaans beter en mooier kunnen helen.
Op het ogenblik dat een breuk voldoende is hersteld, is het mogelijk om met behulp van een fysiotherapeut je mobiliteit en de werking van het aangedane deel van je lichaam steeds weer wat verder te gaan verbeteren. Een fysiotherapeut kan je namelijk helpen om de juiste keuze te maken als je bijvoorbeeld met krukken moet gaan lopen als dat nodig is (vaak in het begin van het herstelproces wanneer je het gebroken been nog niet mag belasten). Verder kan een fysiotherapeut je begeleiden bij de uitvoering van de juiste oefeningen die de kracht en de mobiliteit weer op het niveau van voor de beenbreuk terug moeten brengen in dit deel van je lichaam.
Beenbreuken waarbij fysiotherapie noodzakelijk zal zijn
Hieronder hebben een de meest voorkomende beenbreuken voor je op een rijtje gezet. De meeste van deze breuken zullen vaak fysiotherapie vergen om een optimaal herstel te kunnen garanderen en de mobiliteit weer voor het grootste deel terug te brengen.
- Heupfractuur: dit is één van de meest voorkomende beenbreuken waarvoor je een poosje in een ziekenhuis opgenomen zult moeten worden. Een heupfractuur zal vaker ontstaan bij wat oudere mensen en is vaak te wijten aan een trauma. Hierbij kun je denken aan een val waarbij iemand op de betreffende heup terecht is gekomen. Daarnaast kan een dergelijke botbreuk ook worden veroorzaakt door een bepaalde aandoening, of het gebruik van medicijnen of deze te behandelen, zoals het geval kan zijn bij bepaalde behandelingen die erop gericht zijn om kanker de baas te worden. Ook kan er eerder een botbreuk ontstaan als er sprake is van verzwakte beenderen (zoals bij osteoporose). Afhankelijk van de ernst van de breuk, kan er een zogenaamde ORIF procedure op worden gestart om de gebroken heup optimaal te laten genezen.ORIF staat voor: Open Reduction Internal Fixation en betekent dat een aantal gebroken botten, of een complexe breuk, operatief inwendig gefixeerd worden. Fysiotherapie zal de werking van een gebroken heup aanzienlijk kunnen verbeteren omdat hierbij oefeningen aan de orde komen die gericht zijn op het terugkrijgen van kracht en beweeglijkheid zodat er dus gewerkt kan worden aan de verbetering van het lopen en de mobiliteit in het algemeen.
- Dijbeenfractuur: een breuk van het dijbeen zal over het algemeen door een aanzienlijke kracht of val ontstaan. Het dijbeen is het langste been dat in het lichaam van een mens te vinden is en bovendien is dit een zeer sterk bot. Het dijbeenbot zal je helpen als je loopt, rent en rechtop staat. Op het ogenblik dat er een letsel ontstaat aan schacht van je dijbeen, dan kan daardoor een breuk ontstaan. Een breuk van dit bot zal aanzienlijk veel pijn veroorzaken en eveneens leiden tot functieverlies. Er zal echter meestal een enorme kracht uitgeoefend moeten worden om een dijbeen te kunnen breken, zeker wanneer je dit vergelijkt tot de kans dat je één van de andere botten in je been breekt. Pijn, verlies van het bewegingsbereik en een afgenomen kracht nadat een dijbeen is gebroken, zal eveneens een effect hebben op de heup en de knie en op die manier je mobiliteit nog verder terugdringen. Fysiotherapie is dan ook meestal noodzakelijk nadat een dergelijke breuk is geheeld om weer optimaal te kunnen functioneren.
- Knieschijffractuur: een breuk van de knieschijf ontstaat op het ogenblik dat de knie de krachten op moet vangen van een forse draaibeweging ten tijde van een trauma. De knieschijf is de plek waar je scheenbeen samen met je dijbeen in je knie samenkomt. In bepaalde gevallen zal het nodig zijn o operatief in te grijpen bij een knieschijfbreuk. Aangezien de knieschijf deel uitmaakt van het kniegewricht, kan de beweeglijkheid van de knie aanzienlijk afnemen en kan er bovendien door de breuk flink wat krachtverlies ontstaan. Fysiotherapie zal om die redden vaak nodig zijn om zoveel mogelijk van de functionaliteit van de knieschijf terug te winnen nadat de breuk weer is geheeld.
- Scheenbeen-/kuitbeenfractuur:een gecombineerd breuk van je scheen- en kuitbeen is een breuk die veel voorkomt. Het scheenbeen en het kuitbeen (het bot dat gelegen is aan de buitenkant van je enkel) bevinden zijn allebei in je onderbeen en vormen een zekere ondersteuning van enkelgewricht. Vaak is slechts één van deze twee botten gebroken, maar wanneer je een dubbele breuk hebt, zal er meestal een operatie aan te pas moeten komen. Ook zul je doorgaans door middel van fysiotherapie de kracht, het bewegingsbereik en de functionele mobiliteit weer terug moeten proberen te bengen op het niveau van voor de breuk.
- Jonesfractuur: is een breuk in het vijfde middenvoetsbeentje in de voet. Het vijfde middenvoetsbeentje is het langste botje dat je in de voet van een mens kunt vinden en date en verbinding vormt met je kleine teen. Gewoonlijk zal een relatief gering trauma, bijvoorbeeld dat is ontstaan door lopen of springen kan al een Jonesfractuor veroorzaken. Meestal zal een Jonesfractuur worden geschouwd als een drukfractuur, een breuksoort dat doorgaans het gevolg is van een terugkerende kracht op het betreffende botje, en er kan dus vaak niet worden gesproken van een enkelvoudige traumatische verwonding. Niet alleen het bereik en de beweging kunnen door deze breuk verminderd zijn, maar ook je manier van lopen kan erdoor worden beïnvloed. In de regel zal een fysiotherapeut je verder begeleiden nadat een Jonesfractuur is hersteld. Samen met deze deskundige kun je dan immers aan werken aan het terugwinnen van de functionele mobiliteit, in het bijzonder als er sprake was van een drukfractuur. Een drukfractuur zal namelijk vaak een minder gunstige prognose kennen dan een acute Jonesfractuur.
- Lisfranc breuk: deze fractuur kent naast de breuk op zich ook een ontwrichting van de middenvoet. De middenvoet is het deel van je voet, dat gelegen is tussen je enkel en je tenen. Op deze plaats komen een groot aantal van je voetbeenderen samen zodat je op de juiste manier je voet kunt bewegen. Een Lisfranc breuk kan ontstaan op het ogenblik dat je je voet verdraait terwijl je aan het sporten bent, in het bijzonder als je je voortbeweegt op een ongelijke ondergrond. Een dergelijke breuk kan tevens ontstaan wanneer je betrokken bent geraakt bij een verkeersongeval met een motorvoertuig. De minder ernstige Lisfranc breuken zullen worden behandeld door met behulp van (loop)gips te zorgen voor de immobilisatie, maar een groot deel van de Lisfranc breuken zullen toch door middel van operatief ingrijpen worden hersteld. Over het algemeen kan een Lisfranc breuk als erg pijnlijk worden betiteld en kan een dergelijke fractuur leiden tot een aanmerkelijk mobiliteitsverlies en een afgenomen capaciteit om normaal te lopen. Fysiotherapie na een Lisfranc breuk zal van cruciaal belang zijn om de kracht en het bewegingsbereik van je voet weer terug te krijgen. Alleen dan kun je namelijk weer helemaal leren lopen zoals je gewend was van voor de breuk.
Slotopmerking
Beenbreuken komen veel voor, een groot deel van heb kunnen op de langere termijn de kracht en de mobiliteit aanzienlijk verminderen als je geen fysiotherapie gaat gebruiken. Vaak, samen met een fysiotherapeut werken aan je herstel, zal mensen in staat stellen om weer op hun oude functioneringsniveau terug te komen na verloop van tijd.
