Je lichaam heeft een aantal voedingsstoffen nodig om goed te kunnen functioneren. Deze voedingsstoffen moet het dagelijks krijgen in bepaalde hoeveelheden. Als je gezond eet en let op een gebalanceerde voeding, dan zou je deze voedingsstoffen gewoon binnen moeten krijgen. Dit zijn bijvoorbeeld vitaminen, mineralen, koolhydraten en vetten. Kalium is een mineraal en een elektrolyt en het is een belangrijke stof voor je lichaam. Een tekort aan kalium wordt ook wel hypokaliëmie genoemd en kan allerlei gevolgen hebben voor je gezondheid. Gelukkig is dit ook vrij gemakkelijk op te lossen. Lees verder over de symptomen, de gevolgen, de oorzaken en de oplossingen bij een tekort aan kalium.
Wat is kalium?
Kalium is een mineraal en een elektrolyt. Samen met chloor vormt het een zout. Mineralen, zouten en elektrolyten zijn nauw met elkaar verbonden en kunnen overlappen.
- Elektrolyten: elektrolyten zijn moleculen die positief of negatief geladen zijn en deze zijn opgelost in on bloed. Je hebt ze nodig voor een goede hydratatie, een goede zenuw- en spierfunctie en ze regelen de zuurtegraad van het bloed. Voorbeelden van elektrolyten zijn kalium, chloor en natrium.
- Zouten: zouten zijn positieve en negatieve ionen die zijn samengevoegd. Zo is keukenzout natriumchloride en is kaliumchloride natrium arm keukenzout.
- Mineralen: mineralen zijn stoffen die voorkomen in het eten en drinken en die je lichaam nodig hebt voor een goede werking. Calcium, fosfor, ijzer, kalium en natrium zijn hier enkele voorbeelden van.
Kalium regelt de vochtbalans en de bloeddruk in ons lichaam. Ook zorgt het ervoor dat de spieren in ons lichaam zich goed kunnen samentrekken door de communicatie tussen de zenuwen en de spieren te bevorderen. Krijgen we voldoende kalium binnen dan klopt ons hart regelmatig en ondersteunt het de werking van het hart, de nieren en andere organen. Daarnaast brengt het voedingsstoffen onze cellen in en gooit het afvalstoffen weg, zodat onze cellen gezond en optimaal blijven.
Kalium is een zeer belangrijk mineraal en komt in de meeste natuurlijke producten voor.
De 5 oorzaken van kaliumtekort of hypokaliëmie
Een tekort aan kalium is zeldzaam, omdat het te vinden is in de meeste voedingsstoffen. Als je gewoon gezond eet en ervoor zorgt dat je je eten zelf klaarmaakt is er weinig aan de hand. Het probleem vandaag de dag is echter dat veel mensen niet meer zelf koken en van kant-en-klaar maaltijden afhankelijk zijn. Dit kan een reden zijn voor kaliumtekort, maar ook andere gebeurtenissen in ons leven en lichaam kunnen hypokaliëmie veroorzaken.
- Problemen met de nieren: als jouw nieren niet naar behoren werken kan dit resulteren in een tekort aan kalium in je lichaam. Leukemie, acute nier stoornis, een tekort aan magnesium of de ziekte van Cushing zijn hier goede voorbeelden van.
- Problemen met je spijsvertering: als jouw lichaam de voedingsstoffen op de één of andere manier voor langere tijd niet goed kan opnemen kan dit ook leiden naar hypokaliëmie. Denk hierbij aan overgeven en diarree, maar ook een klysma, het gebruik van laxeermiddelen en het plaatsen van een stoma geven hier aanleiding toe.
- Als gevolg van medicatie: moet je bepaalde medicatie slikken, dan kan dit een kaliumtekort in je lichaam veroorzaken. Denk hierbij aan diuretische medicijnen, sommige medicatie die wordt gebruikt voor astma of emfyseem (steroïden, theofylline en bronchodilators) enkele antibiotica pillen (aminoglycosiden).
- Ondervoeding: als je ondervoed bent, bijvoorbeeld als je anorexia- of boulimia patiënt bent, als je alcoholist bent of als je een bariatrische ingreep hebt gehad is het mogelijk dat je een kaliumtekort opbouwt.
- Andere redenen: andere redenen zoals het gebruik van insuline of loogziekte kan ook het kaliumgehalte in je lichaam verlagen.
Hoe weet je dat je een kaliumtekort hebt opgelopen?
Een kaliumtekort kun je herkennen aan een aantal symptomen. In de meeste gevallen worden deze veroorzaakt door een slecht dieet of situaties waarin je ineens veel vocht verliest. De dagelijks aanbevolen hoeveelheid kalium is in Nederland niet officieel vastgesteld, maar over het algemeen wordt aangeraden voor volwassenen om dagelijks 3000 tot 3500 milligram kalium tot je te proberen te nemen. Kom je hier niet aan, dan kun je de volgende 8 symptomen ervaren.
- Vermoeidheid en zwakte: Omdat je cellen kalium nodig hebben en ze zonder deze stof niet goed kunnen functioneren kun je je erg vermoeid voelen als je een tekort hebt aan dit mineraal. En aangezien het er zorg voor draagt dat je spieren sterk zijn en zich goed kunnen samentrekken is het mogelijk dat je je zwak voelt en krachteloos. Daarnaast kan zo de insuline productie in je lichaam worden verstoord, waardoor je vaak een te hoge bloedsuikerspiegel ervaart. Hierdoor voel je je ook moedeloos en energieloos.
- Kramp en spasmen in de spieren: Bij een te laag gehalte aan kalium in je lichaam kunnen je hersenen geen goede signalen naar de spieren sturen. Het is mogelijk dat je spieren dan reageren met oncontroleerbare contracties wat kramp veroorzaakt. Zonder kalium hebben je hersenen geen controle over het beginnen en eindigen van deze contracties en kunnen je spieren ineens gaan verkrampen.
- Problemen met de spijsvertering: Alhoewel problemen met de spijsvertering vele oorzaken kan hebben is één hiervan een tekort aan kalium. Omdat je spijsvertering voor een groot gedeelte door samentrekkingen van spieren wordt geregeld, kan je spijsvertering slapper worden wat kan leiden tot verlamde darmen. Het eten beweegt zich langzamer door je spijsverteringskanaal waardoor je je opgezwollen kunt voelen of verstopt kunt raken.
- Hartkloppingen: Voelt het alsof je hart soms sneller klopt, alsof je het kloppen beter voelt of alsof je hart een slag overslaat? Dit is vaak het gevolg van stress of angst, maar kan ook worden gekoppeld aan een tekort aan kalium. Kalium vloeit je hartcellen in en uit en regelt zo je hartkloppingen. Zijn hier problemen mee, dan zal je hart soms onregelmatig kunnen gaan werken. In het ergste geval kan dit hartritmestoornissen veroorzaken, wat soms ook kan worden veroorzaakt door hypokaliëmie
- Spierpijn en stijfheid: Een tekort aan kalium heeft als gevolg dat er niet voldoende bloed naar de spieren stroomt. Hierdoor komen je spieren zuurstof te kort waardoor ze beschadigen. Als dit aanhoudt kan het rhabdomyolysis veroorzaken. Dit is een ziekte waarbij je spieren langzaam zwakker worden en afsterven.
- Tintelingen en een doof gevoel: Komt er weinig kalium in je bloed voor, dan kan dit ervoor zorgen dat je zenuwen niet goed meer werken en dat de signalen die ze afgeven zwakker worden. Hierdoor kun je tintelingen of een doof gevoel ervaren in je handen, voeten, armen of benen.‘Problemen met ademhalen: Kalium draagt zorg voor een goede werking van je organen en in het geval van de longen dat deze zich goed kunnen uitzetten en aantrekken. Bij een tekort aan kalium kunnen de longen dit niet meer naar behoren doen wat betekent dat je je kortademig gaat voelen. In zeer extreme situaties kan het ervoor zorgen dat je longen stoppen met werken, wat dodelijk is.
- Stemmingsveranderingen: Psychische aandoeningen kunnen vaak worden teruggeleid naar een tekort aan kalium. Mentale vermoeidheid en stemmingsveranderingen ontstaan omdat de hersenen niet meer optimaal kunnen werken. Alhoewel hier zeker meer onderzoek voor nodig is, wordt hypokaliëmie vaak geassocieerd met stemmingsstoornissen en een slechte mentale gezondheid.
Hoe kun je er zorg voor dragen dat je genoeg kalium binnenkrijgt?
Voor een goede werking van je lichaam heb je dus voldoende kalium nodig en in Amerika is geconstateerd dat 90 procent van de bevolking dit niet haalt. Dat komt voornamelijk door de fast food cultuur die daar heerst en het gebrek aan een gebalanceerde voeding. In België is dit echter nog niet aan de orde van de dag, maar kun je wel letten op je kaliuminname. Dit is belangrijk bijvoorbeeld als je ziek bent en veel hebt overgegeven, als je hebt gesport of wanneer je om een andere reden een te kort aan voedingsstoffen binnenkrijgt. Gelukkig is het vrij gemakkelijk om er zorg voor te dragen dat je het kaliumgehalte in je lichaam weer aanvult. Er zijn voldoende sportdrankjes met elektrolyten beschikbaar en in de meeste natuurlijke producten is kalium aanwezig. Het is niet nodig om supplementen te slikken tenzij de dokter dit voorschrijft. Hier volgen enkele voorbeelden van voedsel rijk aan kalium.
- Zoete aardappels
- Yoghurt
- Bananen
- Melk
- Witte bonen
- Spinazie
- Heilbot
- Avocado
Wanneer medische hulp zoeken?
Het is belangrijk niet te lang te wachten met het zoeken van medische hulp, vooral als je één of meerdere van bovenstaande symptomen ervaart. Voel je kramp, hartkloppingen, duizeligheid of voel je je zwak, maak dan een afspraak met de dokter om dit verder te laten onderzoeken. De dokter zal mogelijk je bloed testen en kijken naar hoe dit is samengesteld. Ook kan de dokter een ECG uitvoeren om te kijken wat de oorzaak is van je hartkloppingen. In de ergste situaties zal je worden opgenomen, word je aangesloten op een hartmonitor en krijg je een infuus. Dit is echter zeer zeldzaam en meestal kun je met een voorgeschreven supplement je situatie snel verbeteren. Neem bij twijfel altijd contact op met je dokter, zodat je er op tijd bij bent, je je kaliumlevels weer op peil kunt brengen en je weer gezond en energiek kunt gaan voelen.
