Een borstinfectie, ook wel mastitis genoemd, is een ontsteking die zich in het borstweefsel voordoet. Borstinfecties worden het meest vaak waargenomen onder vrouwen die borstvoeding geven, op momenten dat bacteriën uit de mond van een baby in de borst terecht zijn gekomen en in staat zijn geweest om de borst te infecteren. Deze aandoening is eveneens bekend als mastitis tijdens het geven van borstvoeding. Mastitis komt verder voor bij vrouwen die geen borstvoeding geven, maar dan betreft het slechts sporadische gevallen.
Bij een borstontsteking zal de infectie in de regel het vetweefsel van de borst beïnvloeden, wat zwelling, knobbeltjes en pijn met zich mee zal brengen. Ondanks dat het gros van de infecties te wijten zijn aan het geven van borstvoeding of aan verstopte melkkanalen, wordt een klein percentage van de borstontstekingen toch in verband gebracht met zeldzame vormen van borstkanker .
Wat veroorzaakt borstontstekingen?
De oorzaak van de meeste borstontstekingen is een besmetting met de bacterie Staphylococcus aureus, die veroorzaakt een zogeheten stafylokokbesmetting. Streptococcus agalactiae is de tweede meest voorkomende oorzaak waar je een borstinfectie door kunt ontwikkelen.
Voor moeders die borstvoeding hun baby geven, kan een verstopt melkkanaal er bovendien voor zorgen dat de melk terugstroomt in de melkkanaaltjes en dat daar vervolgens een infectie ontstaat. Tepelkloven verhogen eveneens het risico op de ontwikkeling van een ontsteking in een borst. Bacteriën uit de mond van de baby kunnen daardoor immers gemakkelijk de borst binnendringen en een infectie veroorzaken. De bacteriën die in de regel een infectie met zich meebrengen, worden van nature ook al op de huid van een mens aangetroffen, zelfs wanneer er helemaal geen sprake is van een infectie. Zodra de bacteriën echter in het borstweefsel terecht zijn gekomen, dan zullen ze in staat zijn om zich snel te vermenigvuldigen en pijnlijke klachten met zich mee te brengen.
Je kunt borstvoeding blijven geven, zelfs wanneer je last hebt van een borstontsteking omdat de bacteriën niet schadelijk zijn voor je zogende kleintje. Deze aandoening treedt in veelgevallen op in de eerste weken dat een vrouw begonnen is met het geven van borstvoeding, maar kan uiteraard zich ook later manifesteren.
Een borstontsteking die niet in verband kan worden gebracht met het geven van borstvoeding kan waar worden genomen onder vrouwen die een verzwakt afweersysteem hebben, zoals:
- vrouwen die leen borstbesparende chirurgische ingreep (umpectomie) hebben ondergaan in combinatie met bestralingsbehandelingen,
- vrouwen die lijden aan diabetes.
Bepaalde opeen infectie lijkende symptomen zijn echter een teken dat kan wijzen op een inflammatoire vorm van borstkanker, maar dit is zeer zeldzaam.
Subareolaire abcessen (melkgangfistels) ontstaan op het ogenblik dat de melkklieren die onder de tepel zijn gelegen, verstopt raken en een infectie zich onder de huid heeft ontwikkeld. Dit kan zorgen voor de vorming van een harde, met pus gevulde, knobbel die mogelijk af moet worden getapt. Dit soort abces komt normaal gesproken enkel en alleen voor bij vrouwen die geen borstvoeding geven en er zijn tot op de dag van vandaag nog geen risicofactoren voor deze aandoening bekend.
Wat zijn de symptomen van een borstontsteking?
Symptomen die kenmerkend zijn voor een borstontsteking kunnen acuut beginnen en onder meer bestaan uit:
- een abnormale zwelling, waardoor de ene borst groter wordt dan de andere,
- pijn of een branderig gevoel tijdens het geven van borstvoeding,
- een pijnlijke knobbel in de borst,
- jeuk,
- een warm aanvoelende borst,
- rillingen,
- tepelkloven die met pus zijn gevuld,
- roodheid van de huid die zich in de vorm van een V manifesteert,
- vergrote lymfeklieren in de oksels of in de hals,
- koorts boven de 38,3 graden Celsius,
- je ziek of beroerd voelen.
Je kunt echter ook symptomen ervaren die lijken op die van griep, nog voordat je veranderingen in je borsten opmerkt. Je dient altijd contact op te nemen met je huisarts wanneer je een combinatie van de eerder genoemde symptomen hebt.
Inflammatoire borstkanker
Symptomen van een borstontsteking kunnen eveneens in verband worden gebracht met een inflammatoire vorm van borstkanker, wat een zeldzame maar ernstige ziekte is. Deze vorm van kanker begint zodra afwijkende cellen in de borstkanalen zich gaan delen en zich snel gaan vermenigvuldigen. Deze afwijkende cellen zorgen vervolgens voor een verstopping van de lymfevaten (een deel van het lymfesysteem, dat helpt om afval- en gifstoffen uit je lichaam af te voeren) in de huid van de borst, met als gevolg dat er een rode, gezwollen huid ontstaat die warm en pijnlijk aanvoelt. Veranderingen in de borst kunnen in de loop van slechts luttele weken ontstaan.
Symptomen van inflammatoire borstkanker zijn onder andere:
- een verdikking of zichtbare vergroting van één (de aangedane) borst,
- abnormale warmte in de aangetaste borst,
- verkleuring van de borst, waardoor deze gekneusd, paars of rood lijkt
- gevoeligheid en pijn,
- kuiltjes in de huid, die te vergelijken met het oppervlak van de schil van een sinaasappel,
- vergrote lymfeklieren onder de oksel of ter hoogte van het sleutelbeen.
In tegenstelling tot bij andere vormen van borstkanker, ontwikkelen vrouwen die lijden aan inflammatoire borstkanker geen knobbeltjes in de borst. Deze aandoening wordt dan ook dikwijls verward met een borstontsteking. Het is om die reden van belang dat je altijd contact opneemt met je huisarts wanneer je één van deze symptomen opmerkt.
Het diagnosticeren van een borstontsteking
Bij een vrouw die borstvoeding geeft, kan een arts vaak een borstontsteking diagnosticeren aan de hand van een uitgevoerd lichamelijk onderzoek en een beoordeling van je symptomen. De arts zal eveneens uit willen sluiten of de infectie een abces heeft gevormd dat dient te worden gedraineerd, een handeling die tijdens het uit te voeren lichamelijk onderzoek kan plaatsvinden. Indien de infectie telkens terug blijft keren, kan de moedermelk naar een laboratorium worden gezonden om vast te stellen welke bacteriën mogelijk in de vorst aanwezig zijn.
Er kunnen echter ook andere onderzoeken noodzakelijk zijn om de oorzaak te bepalen als er een borstontsteking wordt vermoed en je geen borstvoeding geeft. Zo kan bijvoorbeeld een zogenaamde mammogram worden gemaakt, of zelfs een biopsie uit worden gevoerd van het borstweefsel om borstkanker uit te kunnen sluiten. Een mammogram is een beeldvormend onderzoek dat gebruikmaakt van röntgenstraling met lage frequentie om de borst te kunnen onderzoeken. Een biopsie van de borst wil zeggen dat er een klein weefselmonster uit de borst wordt weggenomen en vervolgens naar een laboratorium wordt gezonden voor nader onderzoek om vast te stellen of er veranderende kankercellen aanwezig zijn.
Het behandelen van een borstontsteking
Een antibioticakuur voor de duur van 10 tot 14 dagen is in de regel de meest effectieve vorm van behandeling voor dit soort infecties en de meeste vrouwen zullen dan ook verlichting van hun klachten ervaren binnen de 48 tot 72 uur. Het is echter wel van belang om alle geneesmiddelen in te nemen zoals deze voor zijn geschreven om er zeker van te zijn dat de infectie niet opnieuw de kop op zal steken. Tijdens het gebruik van de meeste antibiotica kun je echter gewoon borstvoeding blijven geven, maar wanneer de borstvoeding voor ongemak of problemen gaat zorgen, dan kun je er eventueel voor kiezen om een borstkolf te gebruiken om de stuwing te verlichten en het verlies van moedermelk te voorkomen.
Op het ogenblik dat je last hebt van een abces als gevolg van een ernstige ontsteking van de borst, dan dient deze wellicht open worden gemaakt (door het maken van een kleine incisie) zodat de inhoud weg kan vloeien. Dit zal de borst helpen om sneller te genezen. Doorgaan met het geven van borstvoeding is in dit geval eveneens mogelijk, maar vraag wel altijd eerst advies aan een lactatiekundige of je huisarts over de wijze waarop je dan voor het abces dient te zorgen.
Indien een arts vast heeft gesteld dat een inflammatoire borstkanker je symptomen veroorzaakt, dan zal er worden begonnen met een behandeling die gebaseerd zal zijn op het stadium (de ernst) van de kanker. De behandeling betekent vaak dat je chemotherapie (met behulp van chemicaliën die via een infuus in worden gebracht en die kankercellen dienen te elimineren), bestralingsbehandeling (met behulp van sterke röntgenstralen om de kankercellen aan te pakken) of een operatieve ingreep om de borst en de omliggende lymfeklieren weg te nemen. Knobbels en bobbels zijn tijdens het geven van borstvoeding erg zelden een teken van kanker. Ze zijn in het gros van de gevallen te wijten aan een verstopt of gezwollen melkkanaal.
Hoe kun je thuis voor een borstontsteking zorgen?
Gedurende de behandeling van een infectie kun je ook thuis een aantal dingen doen om de vervelende symptomen te verminderen. Je kunt hierbij onder andere denken aan:
- Warme kompressen kunnen de pijn verlichten en helpen bij het geven van borstvoeding. Leg een warme, natte washand op het geïnfecteerde deel van de borst voor de duur van 15 minuten, dit doe je vier keer op een dag.
- Maak de borst altijd goed leeg.
- Ontstekingsremmende geneesmiddelen, zoals ibuprofen kunnen de pijn eveneens helpen verlichten.
- Gebruik verschillende houdingen om borstvoeding te geven.
- Vermijd, als dat mogelijk is, langdurige stuwing voordat je borstvoeding gaat geven. Voed je baby, of kolf de moedermelk af, als het daar tijd voor is.
- Een consult bij een lactatiekundige om je borstvoedingstechniek of -houding aan te passen, kan helpen bij het voorkomen dat de infectie terug zal keren.
Hoe kun je een borstontsteking voorkomen?
Wanneer je borstvoeding geeft, dan kun je de volgende tips en gebruiken om je kans op het ontwikkelen van een borstontsteking tot een minimum te beperken:
- Voorkom dat je borsten op gaan zwellen omdat je te lang wacht met het geven van een voeding. Beter voed, of kolf, je wanneer dat nodig is.
- Maakt tenminste één borst tijdens een voeding altijd goed leeg en wissel de borsten per voeding af. Indien je bang bent dat je op een bepaald ogenblik niet meer weet welke borst je de laatste keer helemaal leeg hebt gemaakt, dan kun je een geheugensteuntje in je beha aanbrengen.
- Vermijd acute veranderingen in je voedingspatroon.
- Vermijd het gebruik van zeep en een intensieve reiniging van de tepels. De tepelhof heeft namelijk een zelfreinigend- en smerend vermogen.
- Voeg elke dag een beetje lecithine, of verzadigd vet, toe aan je eten om zo de kans op het ontstaan van terugkerende verstopte melkklieren te helpen beperken. Je kunt dit doen in de vorm van melk, vlees (in het bijzonder lever) en pinda’s. Voedingssupplementen, zoals lecithine, worden echter niet gecontroleerd of goedgekeurd door de overheid waardoor je altijd zorgvuldig de etiketten en de gebruiksaanwijzingen dient door te nemen en diverse merken met elkaar moet vergelijken.
- Masseer voorzichtig en systematisch de borsten, in het bijzonder wanneer je een verdikking of knobbeltje op hebt gemerkt.
- Probeer verschillende voedingshoudingen uit. Hierbij dien je echter rekening te houden met het gegeven dat een baby het meest efficiënt de borst kan leegdrinken in de richting waarin zijn, of haar, kin wijst.
- Breng warme natte (hand)doeken aan op de borst voordat je begint met voeden om op die manier de melkstroom op gang te brengen en te verhogen.
- Vermijd het dragen van nauwsluitende beha’s die de borst samen kunnen drukken en zo de natuurlijke melkstroom belemmeren.
- Wanneer je een verstopt melkkanaal voelt, dan kun je borstvoeding blijven geven nadat je de borst eerst even hebt gemasseerd, warmte aan hebt gebracht en de voedingshouding van je kleintje hebt veranderd.
Wat zijn de lange termijn vooruitzichten voor een borstontsteking?
Bezoek een dokter wanneer je borstvoeding geeft en een recente geschiedenis van verstopte melkklieren hebt gehad, en je griepachtige symptomen, koorts en borstpijn hebt in combinatie met een rode en warme huid. Antibiotica zijn erg effectief om een infectie van de vorst mee te behandelen. Je zult je waarschijnlijk in één tot twee dagen weer beter voelen als je eenmaal met een antibioticakuur bent begonnen, maar het is wel van belang om de volledige antibioticakuur af te maken. De door de arts voorgeschreven antibiotica zullen veilig te gebruiken zijn tijdens het geven van borstvoeding. Bovendien kun je door de juiste zelfzorg toe te passen en het volgen van de aanwijzingen die je van de arts hebt gekregen, de kans op een nieuwe borstontsteking aanzienlijk kleiner maken.