Gaatje in gescheurd trommelvlies, hoe snel genezen?

Een gescheurd trommelvlies en een gaatje in je trommelvlies kunnen plotseling optreden. Als je opeens een scherpe pijn diep binnenin je oor voelt, bijvoorbeeld na een periode van oorpijn, kan het zijn dat je trommelvlies door de druk gebarsten is. Soms merk je opeens dat je met één oor minder goed hoort dan met het andere. Ook kan er helemaal geen waarschuwing zijn.

Als je trommelvlies doorboord of gescheurd is is dat geen ramp. Vaak geneest de scheur of het gaatje binnen een paar maanden vanzelf. In andere gevallen moet een arts het scheurtje naaien. In sommige gevallen kan je een complicatie krijgen, zoals een middenoorontsteking of problemen met horen.

Wat wil het zeggen als je een gescheurd trommelvlies hebt?

Het trommelvlies is een stevig vlies dat de inwendige oororganen scheidt van de buitenwereld. Daardoor kunnen bacteriën en schadelijke stoffen geen ontstekingen veroorzaken, en komt er geen water in je middenoor (het gebied áchter het trommelvlies, dieper in je hoofd). Het trommelvlies zorgt er dus voor dat je middenoor steriel blijft.

Maar het trommelvlies heeft nog een belangrijke functie. Het zet de geluiden van buiten om in trillingen, die worden doorgegeven aan de orgaantjes in je middenoor en als zenuwimpulsen door je hersenen ontvangen worden. Door deze overdracht van impulsen ben je in staat om te horen.

Als er door welke reden dan ook een opening (een gaatje of een scheurtje) in je trommelvlies ontstaat, verliest het deels tijdelijk zijn functies. Je kunt een dan middenoorontsteking oplopen door binnendringende bacteriën (otitis media) en je kan tijdelijk minder goed horen met het aangetaste oor.

 Oorzaken van een gescheurd trommelvlies

Er zijn meerdere redenen dat een trommelvlies kapot kan gaan. Meestal wordt de aandoening veroorzaakt door een infectie of door doorboring van het trommelvlies met een object.

• Eén van de meest voorkomende oorzaken is een oorinfectie. Ook als het trommelvlies heel is kan het middenoor toch ontstoken raken. Dat veroorzaakt flinke pijn, door een opbouw van vloeistof of pus, die tegen het trommelvlies drukt van binnenuit. Als de druk te hoog wordt, scheurt het trommelvlies. De pijn verdwijnt dan opeens (omdat de druk wegvalt) en je merkt vaak dat er pus uit het oor vloeit.
• Ook kan het trommelvlies doorboord worden door een voorwerp. Vaak is dat een wattenstaafje of een ander voorwerp dat gebruikt wordt om het oor te reinigen van oorsmeer. Als het staafje te ver wordt doorgedrukt kan het het trommelvlies doorboren. Kleine kinderen doorboren soms hun trommelvlies door er met een speelgoedje of een stokje in te peuteren.
• Een verwonding aan het hoofd, zoals een slag tegen het oor of een ernstig letsel zoals een schedelfractuur, kan ook een scheur in het trommelvlies ten gevolg hebben.
• Barotrauma is een verzamelnaam voor verwondingen die kunnen ontstaan door een drukverschil. Een doorboord trommelvlies is één van de vormen van barotrauma die je kan oplopen. De druk binnenin het oor en daarbuiten zijn dan niet gelijk, en het trommelvlies wordt door de overdruk ingescheurd. Dat gebeurt soms bij duikers of piloten van vliegtuigen, die te maken hebben met wisselende druk van water of de atmosfeer. Ook als passagier van een vliegtuig kan je te maken krijgen met barotrauma, vooral als je gaat vliegen met een verstopte neus (door verkoudheid of een sinusontsteking).
• Akoestisch trauma is een beschadiging veroorzaakt door harde geluiden. Een harde knal, bijvoorbeeld door een explosie of luide muziek, kan het trommelvlies doen scheuren.

Symptomen

De symptomen van een gescheurd trommelvlies variëren in intensiteit. Soms merkt iemand niets of nauwelijks wat, soms merkt een persoon duidelijk dat er iets mis is door felle pijn, gehoorverlies of het wegvloeien van vloeistof uit het oor. Sommige mensen gaan pas na een aantal dagen naar een arts als ze doorkrijgen dat er iets mis is.

Symptomen van een doorboord trommelvlies zijn onder andere:

• Plotselinge scherpe oorpijn
• Plotselinge afname van oorpijn die veroorzaakt wordt door een oorontsteking;
• Gedeeltelijk of volledig gehoorverlies in een oor;
• Lawaai in een oor, vaak een soort gezoem;
• Duizeligheid;
• Regelmatig terugkerende oorontstekingen.

Complicaties

Het is zeldzaam dat er bij deze aandoening  complicaties optreden. In sommige gevallen kunnen zich de volgende verschijnselen voordoen:

• Langdurig gehoorverlies. Als je trommelvlies niet goed teruggroeit, of als de kleine organen in je middenoor (zoals de kleine botjes die we hamer, aambeeld en stijgbeugel noemen) ook beschadigd zijn, kan je in min of meerdere mate aan gehoorverlies lijden na een gescheurd trommelvlies. Hoe ernstig het gehoorverlies is wordt bepaald door welke botjes aangetast zijn en in welke mate. Er is een operatie (tympanoplastie) die de botjes in je middenoor zo goed mogelijk kan herstellen. Daardoor neemt de kwaliteit van horen meestal weer toe. Voor deze operatie is het soms noodzakelijk om het trommelvlies te openen. Als het gehoorverlies niet kan worden gerepareerd, dan biedt een gehoorapparaat uitkomst om zo goed mogelijk te kunnen horen.
• Mastoïditis.Als een gescheurd trommelvlies uitmondt in een middenoorontsteking moet die met antibiotica behandeld worden. Onbehandeld kan de ontsteking dieper het hoofd intrekken, bijvoorbeeld naar het bot achter het oor, de processus mastoïdeus. Dat leidt tot pijn, gehoorverlies en pijn aan het bot. Als deze ontsteking niet met antibiotica wordt behandeld kan het bot beschadigd raken door de ontsteking. In zeer ernstige gevallen kunnen er verdere complicaties zoals meningitis of trombose in de schedel optreden.
• Cholesteatoom. Een cholesteatoom of middenoorcyste is een vorm van chronische middenoorontsteking die kan ontstaan als een deel van een (gescheurd) trommelvlies naar de binnenkant van het middenoor beweegt. Dode huidcellen van het trommelvlies zorgen dan voor een ontsteking van het middenoor. Door de ontsteking kunnen de botjes in het middenoor aangetast raken en langzaam stuk gaan. Dat kan leiden tot gehoorverlies en tot duidelijkheid. Als een cholesteatoom niet herkend en behandeld wordt kunnen er op termijn ernstige complicaties optreden, zoals zenuwverlammingen en ontstekingen dieper in de schedel.
• Duizeligheid (vertigo). In je oor bevindt zich het evenwichtsorgaan dat zorgt voor je balans. Bij een doorboord trommelvlies kan ook dit orgaan beschadigd raken, waardoor je makkelijk je evenwicht verliest. Dan heb je last van een soort duizeligheid die we draaiduizeligheid of vertigo noemen. Je hebt dan een licht gevoel in je hoofd, het gevoel rond te draaien, misselijkheid, en de onaangename sensatie dat je flauw dreigt te vallen. Duizeligheid kan zich na langere of kortere tijd herstellen als het evenwichtsorgaan zich aanpast. Het kan echter ook permanent wezen.

Diagnose

Als je naar de dokter gaat omdat je vermoedt dat je een gescheurd trommelvlies hebt, zal hij je eerst een aantal vragen stellen over je klachten en over je medische geschiedenis. Hij gebruikt daarna een otoscoop om in je oor te kijken. Dit is een kijkinstrument voorzien van een lampje, waardoor de dokter een goed beeld krijgt van de binnenkant van je gehoorgang en het trommelvlies. In de meeste gevallen kan de dokter daarbij de scheur of het gaatje in je trommelvlies duidelijk zien, als dat aanwezig is. De dokter moet soms, om een duidelijk beeld te krijgen, eerst oordruppels toedienen of je gehoorgang schoonmaken.

Soms gaat een arts ook na hoe groot het gehoorverlies is dat het gescheurde trommelvlies veroorzaakt. Dat kan hij doen door middel van een audiologisch onderzoek. Hierbij krijg je een koptelefoon op. Je krijgt hoge en lage tonen te horen en wordt gevraagd om aan te geven wanneer je een toon kunt horen. Deze test wijst uit hoe groot het gehoorverlies is. Over het algemeen is gehoorverlies veroorzaakt door een kapot trommelvlies slechts tijdelijk. Zodra het vlies geheel is genezen, keert je normale gehoorvermogen weer terug.

Behandeling

Er zijn een aantal behandelingen mogelijk voor een gaatje in je trommelvlies of een gescheurd trommelvlies. De juiste behandeling hangt af van de omvang van de beschadiging, hoe goed die geneest en of er wel of geen infectie optreedt.

• De meeste gescheurde of doorboorde trommelvliezen worden door het lichaam zelf gerepareerd binnen drie maanden. Over het algemeen is er geen behandeling nodig bij een gescheurd trommelvlies, maar de dokter kan je een preventieve antibioticakuur voorschrijven om een middenoorontsteking te voorkomen.
• Als er al een middenoorinfectie is opgetreden krijg je altijd een antibioticum voorgeschreven. Het is belangrijk dat je een antibioticumkuur altijd afmaakt.
• Als het lang duurt voordat je trommelvlies uit zichzelf genezen is, kan een KNO-arts een klein papieren pleistertje of een soort lijm op het vlies aanbrengen, zodat het makkelijker geneest.
• Soms is het vlies flink beschadigd door een ontsteking, of zijn de randen ervan losgekomen. In deze ernstigere gevallen kan het nodig wezen om het vlies via een chirurgische ingreep te herstellen. Deze ingreep, myringoplastie genoemd, duurt meestal twee tot drie uur en je hoeft er niet voor opgenomen te worden in het ziekenhuis. De dokter gebruikt een stukje van je eigen weefsel (afkomstig van een spier of van een ader) en bevestigt dat op het trommelvlies. Dat kan hij doen via je gehoorgang of via een speciaal gemaakt sneetje achter je oor.

Prognose

Een kleinere scheur of een gaatje in je trommelvlies geneest uit zichzelf binnen twee tot drie maanden. Dan heb je ook je oorspronkelijke gehoor weer terug. Voor een snelle genezing dien je je aan de voorschriften van je arts te houden.

Tijdens de genezing van het trommelvlies is het nodig om het oor droog te houden. Daardoor kan je tijdelijk niet zwemmen of duiken, en is het onder de douche nodig om watjes of een op maat gemaakte oorplug te gebruiken om te voorkomen dat er water bij het trommelvlies komt.

Je moet ook de volgende voorzorgsmaatregelen nemen:

• Niet je neus snuiten;
• Je oor beschermen tegen koude lucht;
• Je aan het voorschrift van medicijngebruik van je arts houden.

Een gescheurd trommelvlies bij kinderen

Een beschadiging van het trommelvlies komt bij kinderen relatief vaak voor. Hun trommelvliezen zijn klein en ze zijn nog in de groei. Het is van belang dat het vlies goed geneest om gehoorschade op lange termijn te voorkomen.

Oorontstekingen veroorzaken de meeste gescheurde trommelvliezen bij kinderen, en komen vaak voor – de meeste kinderen krijgen met een oorontsteking te maken voordat ze drie jaar oud zijn. Aangezien de ontsteking veroorzaakt wordt door besmettelijke bacteriën hebben kinderen die naar de peuterspeelzaal gaan een grotere kans op oorontsteking. Ook een kind de fles geven terwijl hij ligt in plaats van zit verhoogt de kans op een oorontsteking.  Een oorontsteking bij kinderen valt soms niet op. Vooral kleine kinderen kunnen moeite hebben om kenbaar te maken dat ze pijn hebben. Ga naar de arts als je één van de volgende symptomen bij je kind opmerkt:

• Vloeiing uit het oor, met bloed of pus;
• Duizeligheid;
• Misselijkheid en overgeven;
• Milde tot ernstige pijn;
• Een piep in de oren.

Omdat kinderen minder sterke trommelvliezen hebben dan volwassenen kan een gescheurd trommelvlies sneller optreden, bijvoorbeeld als een goedbedoelende ouder het oorkanaal reinigt met een wattenstaafje. Ook hebben kinderen de neiging om voorwerpen in hun neus of oor te steken. Een scherp voorwerp of iets dat te ver naar binnen wordt geduwd kan ook het trommelvlies beschadigen. Leer je kind dat ze niets in hun oren moeten steken.

 Hoe je een gescheurd trommelvlies kunt voorkomen

Er zijn een aantal manieren waarop je zelf kunt voorkomen dat je een gescheurd trommelvlies oploopt.

• Als je een oorontsteking hebt, ga dan naar de dokter voor behandeling. Wacht niet of het zich vanzelf oplost, maar laat de huisarts er naar kijken. Hij of zij kan je antibiotica voorschrijven, voordat de ontsteking tot zo’n hoge druk in je middenoor leidt dat je trommelvlies scheurt.
• Vlieg niet als je een verkoudheid of een neusholteontsteking hebt. Je lichaam is dan minder goed in staat om plotselinge drukverschillen van de atmosfeer te verwerken.
• Als je vliegt, gebruik dan oordopjes, geeuw regelmatig, of kauw op kauwgom. Hierdoor houd je het drukevenwicht van je oor in balans.
• Gebruik geen wattenstaafjes of andere objecten om oorsmeer te verwijderen. Het is voldoende om te douchen om je oren schoon te houden.
• Draag oordopjes op plekken met harde geluiden, zoals bouwterrein en concerten.