Alles over een middenoorinfectie

Er kunnen een aantal verschillende vormen van oorontsteking worden onderscheiden, maar middenoorontsteking (otitis media) is daarvan wel de meest voorkomende. Deze vorm van oorontsteking zal ontstaan op momenten dat vocht en pus zich ophopen in het middenoor, waardoor er oorpijn ontstaat. Dit is vaak het gevolg van een verkoudheid, of een allergie, die de drainage van het oor kunnen blokkeren, bacteriën of virussen binnen kunnen brengen en ontstekingen kunnen veroorzaken.

Ontstekingen van het middenoor komen overigens veel vaker voor bij jonge kinderen, maar dat wil absoluut niet zeggen dat een volwassene er geen last meer van kan krijgen. De meeste keren kan een middenoorontsteking gemakkelijk worden behandeld, al dan niet met antibiotica, maar het plaatsen van oorbuisjes kan worden aangeraden als er sprake is van een chronische middenoorontsteking.

Er kan worden gesproken van otitis media met effusie (OME) op het moment dat er vocht in het oor aanwezig is (vaak na een verkoudheid), terwijl er geen actieve infectie kan worden geconstateerd. Een infectie van het buitenoor wordt overigens in de medische wereld met de term otitis externa aangeduid.

Symptomen van een middenoorontsteking

Voor volwassenen en oudere kinderen is pijn het meest duidelijke symptoom van een middenoorontsteking, terwijl jonge kinderen vaak koorts krijgen als hun middenoor ontstoken is, gelukkig is dit niet in alle gevallen aan de orde. Deze symptomen zullen in de regel verschijnen na een verkoudheid of wanneer iemand last heeft van een verstopte neus.

Baby’s en jonge kinderen zullen bij een middenoorontsteking pijnklachten ervaren, maar dit nog niet duidelijk maken aan hun ouders, dus is het van groot belang om goed te letten op de naar non-verbale aanwijzingen die kunnen duiden op een oorontsteking bij je kleintje. Hierbij kun je denken aan:

Het kleintje gaat aan zijn, of haar, oortje trekken,
Het huilt meer dan normaal,
Het heeft moeite met slapen,
Er komt vuil uit het oortje,
Het kleintje heeft problemen met horen,
Het kleintje heeft evenwichtsproblemen,
Er is sprake van een verminderde eetlust,
Er is sprake van een onverklaarde koorts.

Een middenoorontsteking bij een kind is niet noodzakelijkerwijs een spoedgeval, zolang de pijn onder controle gehouden kan worden. Deskundigen adviseren vaak zelfs om de pijn te bestrijden en gedurende twee tot drie dagen te wachten om te zien of de klachten vanzelf zullen verdwijnen, wat in de regel het geval zal zijn. Na deze tijd dien je met je huisarts te overleggen of het kind gezien moet worden. Ook volwassenen die last van een middenoorontsteking hebben dienen hun huisarts te bellen en nagaan of ze nog even af moeten wachten, of dat er een onderzoek gedaan moet worden.

Symptomen van chronische middenoorrotstekening zijn:

gehoorverlies,
chronische gehoorvermindering,
evenwichtsproblemen,
pijnlijke plekken in het gezicht,
diepe oorpijn,
hoofdpijn,
koorts,
verwardheid,
vermoeidheid,
vochtophoping of zwelling achter het oor.

Een frequente complicatie van een middenoorontsteking is een gescheurd trommelvlies als gevolg van de druk die ontstaat door de ophoping van vocht en pus. Ook kan er daardoor duizeligheid ontstaan. Zeldzame complicaties van een middenoorontsteking zijn de verspreiding van de infectie naar het uitstekend bot achter het oor (de processus mastoïdeus). Dit wordt in de medische wereld aangeduid met de term mastoïditis. De infectie kan zich overigens ook uitbreiden naar andere gebieden. Chronische middenoorontsteking kan bij kinderen leiden tot gehoorverlies en een verstoring van de spraak- en taalontwikkeling.

Oorzaken van een middenoorontsteking

Hoewel de diverse vormen van oorinfecties een aantal vergelijkbare symptomen met zich mee kunnen brengen, zullen de oorzaken ervan verschillend zijn.

Een verstopping van de buis van Eustachius die een verbinding vormt tussen de achterkant van je keel en je middenoor, zet vaak de toon voor een middenoorontsteking. Deze buis kan het middenoor niet meer draineren op het moment dat er zich een ontsteking, slijm of verstopping bevindt, zoals doorgaans gebeurt bij een infectie van de bovenste luchtwegen of bij allergische rhinitis (ontsteking van de neus en/of het neusslijmvlies). Bacteriën of virussen kunnen zich dan in je middenoor vermeerderen en op die manier een oorontsteking veroorzaken.
Kinderen van 6 maanden tot 2 jaar lopen het grootste risico op een middenoorontsteking omdat hun buisjes van Eustachius minder goed het vocht in het binnenoor af kunnen voeren en bovendien zijn deze kleintjes gevoeliger voor infecties van de bovenste luchtwegen vanwege hun nog niet voldoende ontwikkelde afweersysteem. Baby’s die tenminste het eerste half jaar van hun leven geen borstvoeding hebben gekregen, flesvoeding krijgen terwijl ze liggen, of een fopspeen gebruiken in de eerste 6 maanden van hun leven, lopen eveneens een verhoogd risico op een middenoorontsteking.
Roken, en eveneens passief roken (meeroken met rokers in hun omgeving) verhoogd eveneens de kans op een middenoorontsteking. Andere risicofactoren van de blootstelling aan tabaksrook zijn een gespleten gehemelte en andere schedel 0 en gezichtsaandoeningen, vergrote neusamandelen (adenoïden), neuspoliepen en slijmvliesaandoeningen, zoals voorhoofdsholte- of bijholteontsteking (sinusitis).
Chronische middenoorontsteking geeft aan dat er voor de duur van minimaal zes weken er vocht in het middenoor aanwezig is. Het is een aandoening die over het algemeen meerdere jaren voorkomt bij mensen die geregeld last hebben van oorproblemen.
Otitis media met effusie (OME) kan ook ontstaan als je verkouden bent, of als je last hebt van keelpijn en er zich vocht ophoopt in het middenoor als gevolg van zwelling, terwijl er is geen actieve infectie waar kan worden genomen. Het vocht verdwijnt over het algemeen weer vanzelf binnen vier tot zes weken. Deze vorm van oorpijn komt overigens vaker voor bij kinderen in de leeftijd van 6 maanden tot 3 jaar en er zullen meer jongens door worden getroffen dan meisjes.
Otitis externa is een andere aandoening dan een middenoorontsteking doordat er hierbij bacteriën zich hebben vermenigvuldigd in vocht dat gevangen zit in de buitenste gehoorgang. Zwemmen is natuurlijk een veelvoorkomende risicofactor, maar ook het peuteren met vingers of wattenstaafjes in het oor, kan daar zeker ook aan bijdragen.

Diagnose stellen van een middenoorontsteking

Om een gedegen diagnose van een (midden)oorontsteking te kunnen stellen, is er absoluut een bezoek aan de huisarts noodzakelijk. De arts zal een speciaal instrument (otoscoop) gebruiken om in het oor te kijken om vast te stellen welke vorm van oorontsteking er mogelijk aanwezig is. Het maken van beeldvormend materiaal is doorgaans niet nodig om een diagnose te kunnen stellen. Indien er echter sprake is van steeds terugkerende middenoorontstekingen, dan kan een CT-scan of MRI uit worden gevoerd om eventuele structurele afwijkingen of abcessen op te sporen.

Behandelen van een middenoorontsteking

Een heleboel middenoorinfecties verdwijnen na een paar dagen weer vanzelf. Je huisarts kan je in dit geval nuttige adviezen geven met betrekking tot het aannemen van een afwachtende houding of het inzetten van een behandeling.

Vrij verkrijgbare geneesmiddelen, zoals ibuprofen of paracetamol, kunnen worden gebruikt om de pijn bij een middenoorontsteking te verlichten. Zodra een arts de diagnose van een middenoorontsteking stelt, dan zullen er doorgaans antibiotica voor worden geschreven volgens de geldende richtlijnen met betrekking tot je leeftijd en een aantal andere criteria. Amoxicilline is vaak de eerste keus omdat dit middel het de meest voorkomende bacteriële veroorzakers van oorontsteking omhelst. Andere antibiotica worden gebruikt op het ogenblik dat je allergisch bent voor penicilline. Oordruppels met een plaatselijke verdoving kunnen eveneens voor worden geschreven om de pijn te verzachten bij oorpijnklachten.

Op het moment dat een kind chronische middenoorontsteking heeft, kan je arts het advies geven om kleine buisjes te laten plaatsen in de oortjes van het kind. Deze buisjes zullen het vocht, dat zich op heeft gehoopt in het middenoor, afvoeren. Hoewel dit een zeer gebruikelijke, en vrij eenvoudige, procedure is, zijn er wel bepaalde risico’s aan verbonden. Het is immers ook een vorm van chirurgie waarbij anesthesie wordt toegepast waardoor de beslissing zorgvuldig dient te worden genomen na goed overleg tussen de ouders en de behandeld arts.

Verzorgen van en omgaan met een middenoorontsteking

Omgaan met een oorontsteking kan frustrerend zijn, of het daarbij gaat om jezelf of om je kind. Indien er antibiotica voor worden geschreven, is het van belang om te beseffen dat er over het algemeen geen verschil wordt gezien in de symptomen in de eerste 24 tot 48 uur. Dit wil dus zeggen dat er in die periode nog altijd koorts en aanzienlijke oorpijn op kunnen treden. Een kind kan zich lusteloos gedragen en moeite hebben om te slapen. Je kunt in dat geval pijnstillers gebruiken zoals die voor een bepaalde leeftijd (of gewichtsklasse) voor worden geschreven, ook kun je proberen om een warme of koude doek op het aangedane oor te leggen.

Ook door middel van wat extra afleiding, zoals door het kijken van een video, het voorlezen van een boekje of het spelen van een spelletje, kunnen de aandacht van het kind soms een beetje afleiden van de pijn en het ongemak wanneer er sprake is van oorpijn. Indien je te lang met een lusteloos of jengelig kind door hebt gebracht, dan dien je absoluut hulp in te schakelen, zodat je voor jezelf een pauze in kunt lassen.

Verder is het van cruciaal belang om alle voorgeschreven geneesmiddelen te nemen zoals het hoort. Doe je dat namelijk niet en maak je bijvoorbeeld een voorgeschreven antibioticakuur niet af, dan kan dat leiden tot meer resistente bacteriën en er bovendien voor zorgen dat de infectie aan blijft houden.

Slotopmerking

Oorinfecties zijn een veel voorkomende aandoening in de kindertijd van veel mensen. Je kunt altijd overleggen met je huisarts als je wilt weten wat je precies moet doen als je de symptomen bij je kind waarneemt. Voor zowel jezelf als je kind, is het echter zaak dat je de blootstelling aan passief roken (of stoppen met roken als je je deze ongezonde gewoonte hebt ontwikkeld) tot een minimum weet te beperken. Ook moet je ervoor zorgen dat je maatregelen neemt om verkoudheden en griep te voorkomen, zoals door het halen van alle aanbevolen vaccinaties en de jaarlijkse griepprik.