Bloedvergiftiging

Wat is bloedvergitfiging?

Sepsis (in de volksmond ook wel bloedvergiftiging genoemd) is een levensbedreigende ziekte die het gevolg is van de reactie van je lichaam op een infectie. Je immuunsysteem beschermt je namelijk tegen een heleboel ziektes en infecties, maar het kan eveneens gebeuren dat het op een overdreven manier gaat reageren op een infectie. Bloedvergiftiging ontwikkelt zich op het moment dat de chemische stoffen die het immuunsysteem aan de bloedbaan afgeeft om een ​​infectie te lijf te gaan, in plaats daarvan een ontsteking door heel het lichaam veroorzaken.

Een bloedvergiftiging kan ernstige gevolgen hebben

Ernstige gevallen van bloedvergiftiging kunnen leiden tot een zogenaamde septische shock, wat dient te worden beschouwd als medisch noodgeval. Wereldwijd komen er ieder jaar miljoenen gevallen van bloedvergiftiging voor en eist deze infectie eveneens duizenden mensenlevens.

Symptomen van bloedvergiftiging?

Er zijn drie stadia van bloedvergiftiging:

1. bloedvergiftiging,
2. ernstige bloedvergiftiging,
3. septische shock.

Bloedvergiftiging kan ontstaan terwijl je je nog in het ziekenhuis bevindt om te herstellen van een medische ingreep, maar dit is uiteraard niet altijd het geval. Het is echter wel altijd van cruciaal belang om direct medische hulp in te schakelen wanneer je één van de onderstaande symptomen opmerkt. Hoe eerder je namelijk een behandeling krijgt, hoe groter je kans om deze infectie te overleven, zal zijn.
Dit zijn de symptomen van bloedvergiftiging

Symptomen van het eerste stadium van bloedvergiftiging zijn onder andere:

• een koorts boven 38 graden Celsius of juist een lichaamstemperatuur beneden de 36 graden Celsius,
• een hartslag die hoger ligt dan 90 slagen per minuut,
• een ademhalingsfrequentie die hoger ligt dan 20 ademhalingen per minuut,
• een waarschijnlijke, of zelfs diagnosticeerde, infectie.

Indien je twee van deze symptomen hebt, dan kan een arts mogelijk een bloedvergiftiging bij je vaststellen.

2. Ernstige bloedvergiftiging

Een ernstige bloedvergiftiging ontstaat wanneer er orgaanfalen op is getreden. Je moet één of meerdere van de volgende symptomen hebben om gediagnosticeerd te worden met een ernstige bloedvergiftiging:

• plekken op de huid die zijn verkleurd,
• minder plassen dan normaal,
• veranderingen in geestelijke vaardigheden,
• lage concentratie bloedplaatjes (bloedstollende cellen),
• problemen met ademhalen,
• abnormale hartfuncties,
• rillingen als gevolg van een daling van de lichaamstemperatuur,
• bewusteloosheid,
• extreem gevoel van zwakte.

3. Septische shock

Symptomen van septische shock omhelzen de symptomen van een ernstige bloedvergiftiging, met daarbij nog een erg lage bloeddruk.

De ernstige gevolgen van een bloedvergiftiging

Ondanks het feit dat een bloedvergiftiging een mogelijke bedreiging voor je leven vormt, varieert de ziekte van mild tot ernstig. Er is dan ook een hogere mate van herstel in de milde gevallen waar te nemen. Daarenetegen kent een septische shock een sterftecijfer van 50 procent, volgens de Mayo Clinic . Een geval van ernstige bloedvergiftiging verhoogt bovendien je risico op een infectie in de toekomst.

Een ernstige bloedvergiftiging of een septische shock kan tevens complicaties met zich meebrengen. Zo kunnen zich kleine bloedstolsels door heel je lichaam gaan vormen. Deze stolsels kunnen op hun beurt de bloedstroom en de aanvoer van zuurstof naar je vitale organen en andere delen van je lichaam blokkeren. Een dergelijke blokkade vergroot de kans op orgaanfalen en weefselsterfte (in de medische wereld aangeduid met de term gangreen ).

Oorzaken van bloedvergiftiging

In principe zou iedere infectie een bloedvergiftiging kunnen veroorzaken, maar de volgende vormen van een infectie zullen de kans op een bloedvergiftiging groter maken:

• een longontsteking
• een infectie in de darmen,
• een nierinfectie,
• een infectie in de bloedbaan.

Volgens het National Institute of General Medical Sciences neemt het aantal bloedvergiftiginggevallen in grote delen van de wereld ieder jaar nog steeds toe. Mogelijke redenen voor een dergelijke toename zijn onder andere:

• vergrijzing van de bevolking, omdat bloedvergiftiging vaker voorkomt bij ouderen,
• een toename van antibioticaresistentie, die ontstaat op het ogenblik dat een antibioticum zijn vermogen verliest om bacteriën te weerstaan ​​of te elimineren,
• een toename van het aantal mensen dat lijdt aan ziekten die hun immuunsysteem verzwakken.

Wie loopt er risico op de ontwikkeling van een bloedvergiftiging?

Ondanks dat bepaalde personen een meer kans op een infectie hebben, kan eigenlijk iedereen bloedvergiftiging krijgen. Mensen die een hoger risico lopen zijn echter:

• jonge kinderen,
• ouderen,
• mensen met een zwakker immuunsysteem, zoals iemand die met HIV is besmet of die met chemotherapie wordt behandeld voor kanker,
• mensen die worden behandeld op een intensive care-afdeling van een ziekenhuis,
• mensen die bloot worden gesteld aan invasieve medische hulpmiddelen, zoals een infuus of een beademingsbuis.

Pasgeborene baby’s en een bloedvergiftiging

Er is sprake van neonatale bloedvergiftiging op het moment dat een baby binnen de eerste levensmaand een bloedinfectie krijgt. Neonatale bloedvergiftiging wordt geclassificeerd aan de hand van het moment waarop de infectie ontstaat, maar ook naarmate de infectie al op was gemerkt tijdens de geboorte of pas na de geboorte.

Dit alles zal de arts helpen bij het bepalen welke behandeling in gang moet worden gezet. Een laag geboortegewicht en premature baby’s zijn extra gevoelig voor een laat begin (dus na de geboorte) van een bloedvergiftiging omdat hun immuunsysteem nog niet volledig is ontwikkeld. Ondanks dat de symptomen subtiel en niet-specifiek kunnen zijn, zijn een aantal symptomen:

• lusteloosheid,
• niet aan de borst willen drinken,
• een lage lichaamstemperatuur,
• apneu (tijdelijk stoppen met ademhalen),
• koorts,
• een bleke huidskleur,
• slechte huidcirculatie met koude ledematen,
• zwelling van de buik,
• braken,
• diarree,
• toevallen,
• schrikachtig reageren,
• gele verkleuring van de huid en van het oogwit (geelzucht),
• problemen met eten.

Neonatale bloedvergiftiging is nog altijd een belangrijke oorzaak van kindersterfte, maar als er een vroege diagnose kan worden gesteld en een behandeling in gang kan worden gezet, dan zal de baby helemaal kunnen herstellen en geen last van andere problemen hebben. Met behulp van goede begeleiding en controles van de zwangere vrouw en goede neonatale onderzoeken zal het risico op een neonatale bloedvergiftiging echter aanzienlijk afnemen. Gelukkig is dit in steeds meer landen prima geregeld waardoor de kleintjes minder kans lopen op een bloedvergiftiging.

Ouderen en een bloedvergiftiging

Omdat het immuunsysteem van een mens zwakker wordt naarmate hij, of zij, ouder wordt, lopen ouderen een grotere kans op de ontwikkeling van een bloedvergiftiging. In een onderzoek dat stamt uit het jaar 2006 vormden de 65-plussers dan ook bijna 70 procent van alle gevallen van een bloedvergiftiging.

Bovenal worden chronische ziekten, zoals diabetes, nieraandoeningen, kanker, een hoge bloeddruk en HIV, vaak aangetroffen bij mensen die lijden aan bloedvergiftiging. De meest voorkomende vormen van infecties die bloedvergiftiging tot gevolg hebben bij ouderen zijn luchtwegaandoeningen, zoals een longontsteking of urinewegaandoeningen, zoals een urineweginfectie.

Overige infecties kunnen gepaard gaan met een geïnfecteerde huid die veroorzaakt is door drukpijn of door een scheurtje in de huid. Ondanks dat dit soort infecties wellicht voor een poosje niet op worden gemerkt, zal verwardheid of desoriëntatie een veel voorkomend symptoom zijn waarnaar dient te worden gezocht bij het herkennen van een infectie bij oudere mensen.

Is bloedvergiftiging besmettelijk?

Een bloedvergiftiging is niet besmettelijk. De ziekteverwekkers die de oorspronkelijke infectie hebben veroorzaakt die tot de bloedvergiftiging hebben geleid, kunnen daarentegen wel besmettelijk zijn. Een bloedvergiftiging verspreidt zich in het lichaam vanaf de oorspronkelijke infectiehaard en verspreidt deze via de bloedbaan naar andere organen.

Diagnosticeren van een bloedvergiftiging

Indien je symptomen van een bloedvergiftiging laat zien, dan zal een arts onderzoeken aanvragen om een juiste ​​diagnose te kunnen stellen en tevens om de ernst van je infectie te kunnen bepalen. Een van de eerste onderzoeken die aan worden gevraagd is een bloedonderzoek. Je bloed zal worden gecontroleerd op mogelijke complicaties, zoals:

• een infectie,
• stollingsproblemen,
• een abnormale lever- of nierfunctie,
• een verminderde hoeveelheid zuurstof,
• een onbalans in de aanwezige mineralen, de zogeheten elektrolyten, die de hoeveelheid vocht in je lichaam zal beïnvloeden, maar ook de zuurgraad van je bloed zal bepalen.

Afhankelijk van de symptomen waar je mee te maken hebt en de resultaten van het bloedonderzoek, kan de arts andere onderzoeken aanvragen, zoals:

• een urinetest (om na te gaan of er bacteriën in je urine aanwezig zijn),
• een wondvochtonderzoek (om een ​​open wond te checken op een infectie),
• een slijmafscheidingsonderzoek (om ziektekiemen te identificeren die verantwoordelijk zijn voor de infectie).

Op het ogenblik dat de arts de bron van een infectie niet vast kan stellen aan de hand van de eerder genoemde onderzoeken, dan kan er een intern beeldvormend onderzoek aan worden gevraagd op één van de volgende manieren:

• Röntgenfoto’s van de longen,
• CT-scans om mogelijke infecties in de blindedarm (appendix), de alvleesklier (pancreas) of de dikke darm op te sporen,
• echo’s om infecties in de galblaas of de eierstokken mee aan het licht te brengen,
• MRI-scans, die infecties van de weke delen in beeld kunnen brengen.

Criteria voor een bloedvergiftiging

Er zijn twee hulpmiddelen, of criteriareeksen, die artsen kunnen gebruiken om de ernst van je aandoening vast te stellen. Een daarvan is het systemische inflammatoire respons syndroom (SIRS). Er wordt van SIRS gesproken op het moment dat je voldoet aan twee of meer van de volgende criteria:

• koorts van meer dan 38 graden Celsius, of een lichaamstemperatuur van minder dan 36 graden Celsius,
• een hartslag van meer dan 90 slagen per minuut,
• een ademhalingsfrequentie van meer dan 20 ademhalingen per minuut of een zogenaamde arteriële kooldioxidespanning (PaCO 2 ) van minder dan 32 mm Hg
• een abnormaal aantal witte bloedcellen in het bloed.

Een ander hulpmiddel is de snelle sequentiële evaluatie van orgaanfalen waarbij de resultaten van drie criteria worden gebruikt:

• een lage bloeddrukmeting,
• een hoge ademhalingsfrequentie (meer dan 22 ademhalingen per minuut),
• Glasgow-comaschaalscore van minder dan 15 (deze schaal wordt gebruikt om je bewustzijnsniveau vast te stellen.)

Er wordt gesproken van een positieve uitslag wanneer twee of meer van deze metingen als abnormaal kunnen worden aangemerkt. Bepaalde artsen geven de voorkeur aan het gebruik van deze methode omdat hierbij, in tegenstelling tot de SIRS-criteria, geen laboratoriumonderzoeken nodig zijn. De resultaten van één van de eerder genoemde beoordelingen helpen de arts bij het bepalen van de juiste medische zorg die je nodig gaat hebben.

Behandelen van een bloedvergiftiging

Een bloedvergiftiging kan snel veranderen in een septische shock en zelfs tot het overlijden van de betreffende patiënt op het moment dat de aandoening niet behandeld wordt. Artsen gebruiken een aantal geneesmiddelen om een bloedvergiftiging mee te behandelen, onder andere:

• antibiotica die gegeven worden via een infuus om infecties mee te bestrijden,
• vasoactieve geneesmiddelen om de bloeddruk mee te verhogen,
• insuline om de bloedsuikerspiegel te stabiliseren,
• corticosteroïden om ontstekingen te laten afnemen,
• pijnstillers.

Ernstige bloedvergiftiging kan tevens grote hoeveelheden vocht via een infuus en een ademhalingsapparaat voor de ondersteuning van de ademhaling vereisen. Dialyse kan daarnaast nodig zijn wanneer de nieren aan zijn getast. De nieren helpen je lichaam namelijk om schadelijke afvalstoffen, zouten en overtollig water uit het bloed te filteren. Bij een dialyse voert een machine deze taken uit.

In bepaalde gevallen kan een operatieve ingreepnoodzakelijk zijn om de infectiebron weg te kunnen nemen. Dit omhelst het draineren van een met pus gevuld abces of het wegnemen van geïnfecteerd weefsel.

Kun je herstellen van een bloedvergiftiging?

Je herstel van een bloedvergiftiging zal afhankelijk zijn van de ernst van je aandoening en eventueel andere al bestaande aandoeningen. Een groot aantal mensen dat een bloedvergiftiging overleeft zullen gelukkig helemaal herstellen. Anderen zullen echter blijvende effecten van deze aandoening blijven ervaren.

De Britse Sepsis Trust zegt dat het tot wel anderhalf jaar kan duren voordat een overlevende van een bloedvergiftiging zich weer een beetje de oude begint te voelen. De Sepsis Alliance zegt dat circa de helft van de overlevenden van een bloedvergiftiging te maken heeft met het zogenaamde postsepsissyndroom (PSS). De alliantie zegt dat deze aandoening effecten op de lange termijn kent, zoals:

• beschadigde organen,
• slapeloosheid,
• nachtmerries,
• uitschakeling van spier- en gewrichtspijn,
• vermoeidheid,
• verminderde concentratie,
• verminderde cognitieve functies,
• verminderd zelfrespect,
• Ernstige gevallen van een bloedvergiftiging kunnen zelfs de dood tot gevolg hebben.

Voorkomen van een bloedvergiftiging

Het treffen van voorzorgsmaatregelen om de verspreiding van infecties tegen te gaan, kan je kansen op de ontwikkeling van een bloedvergiftiging af laten nemen. Hierbij kun je onder andere denken aan:

• Houd je vaccinaties up to date en haal elk jaar opnieuw een griepprik, maar eventueel ook een vaccinatie tegen longontsteking en andere infecties.
• Neem een goede hygiëne in acht. Dit wilzeggen dat je er geregeld voor moet zorgen dat een wond deugdelijk schoon en verzorgd blijft, dat je geregeld je handen grondig wast met warmwater en zeep (voor de duur van minimaal 20 seconden) en dat je jezelf geregeld douchet of baadt.
• Schakel bovendien direct medische zorg in op het ogenblik dat je tekenen van een infectie ontwikkelt. Ieder minuut telt immers wanneer het gaat om een behandeling van een bloedvergiftiging. Hoe eerder je kunt worden behandeld, hoe groter de kans zal zijn dat de behandeling aanslaat en je een bloedvergiftiging zult overleven.

Vooruitzichten van een bloedvergiftiging

Het is van groot belang om te onthouden dat een bloedvergiftiging een medisch spoedgeval is. Iedere minuut en elk uur telt, in het bijzonder vanwege het feit dat de infectie zich snel kan verspreiden door heel je lichaam. Er is geen afzonderlijk symptoom dat wijst op een bloedvergiftiging, maar eerder een combinatie van meerdere symptomen. Schakel direct medische hulp in op het moment dat je het vermoeden hebt dat je lijdt aan een bloedvergiftiging, vooral wanneer er al een infectie bij je vast is gesteld.