Betekenis wanneer je snot of slijm rood, groen, geel of zwart is

Snot en slijm zijn natuurlijke producten van je lichaam. Praten over snot en slijm is niet smakelijk, en portie snot in je hand als verkouden bent is dat ook niet. Maar snot en slijm zijn belangrijk voor een goede gezondheid. Dus misschien baal je op dit moment omdat je een vervelende neusverkoudheid hebt met een constane loopneus, of omdat je vies slijm ophoest. Maar snot en slijm (mucus) zijn stoffen die ons lichaam goed laten werken en beschermen tegen ziektes. Wat als je snot of slijm opeens van kleur verandert? Het spul kan rood, geel, groen, zwart of kleurloos zijn. Wat zegt het over je gezondheid als je plotseling een vreemde kleur slijm in je tissue of zakdoek aantreft? In dit artikel leggen we uit wat snot en slijm in je lichaam doen, wat er gebeurt als je verkouden bent, en wat de verschillende kleuren snot en slijm betekenen.

Wat is de functie van snot en slijm?

Binnenin je lichaam bevinden zich meerdere organen en kanalen waarin lucht, water, bloed en voedsel wordt vervoerd. De wanden van deze inwendige organen zijn niet, zoals je spieren, bedekt met huid. De wanden van je mond, neus, neusholtes, keel, bronchiën, longen en je hele spijsverteringsstelsel zijn bedekt met een soort weefsel dat we epitheel noemen. Het is een dun weefsel dat glad is en stoffen en vocht door kan laten. Hierdoor kan je lichaam zuurstof uit de lucht opnemen, voedingsstoffen door de darmwand heen laten, en de waterbalans van je lichaam in orde houdt.  Epitheel is dun en moet, om zijn belangrijke functies te kunnen vervullen, vochtig worden gehouden. Daarbij helpt een laagje slijmproducerend weefsel: de mucosa of slijmvliezen.

Je slijmvliezen produceren mucus of slijm. Dat is in feite een oplossing van lichaamsmoleculen, bijvoorbeeld eiwitten, in water. Mucus houdt je inwendige organen vochtig en dient ook als een soort lijm die stof, bacteriën en virussen vasthoudt. Bij het inademen van lucht adem je immers ook veel ongewenste stoffen en ziekteverwekkers in, en het slijm in je luchtwegen houden die tegen. Snot is de variant van mucus die zich in je neus en neusholtes bevindt.

Door de plakkerigheid van het slijm in je lichaam blijft het goed zitten in je luchtwegen en kan het ongewenste stoffen wegvangen voordat ze schade kunnen aanrichten. Ook bevatten ze antilichamen en enzymen die bacteriën en virussen herkennen en doden. Zonder de productie van slijm en snot hebben schadelijke micro-organismen vrij spel en zou je snel ziek worden.

Wat kan er aan je slijm en snot veranderen?

Heb je enig idee hoeveel slijm je slijmvliezen per dag aanmaken? Nee? Maar liefst één tot twee liter. Een groot deel daarvan wordt aangemaakt in je neus. Daar blijft het niet allemaal – een deel druipt naar beneden door je keel en komt uiteindelijk in je maag terecht. Ja, dat klinkt smerig, maar onthoud dat het voor een goed doel is – het vochtig houden van je keel en bestrijden van ziekteverwekkers.

Als je een snotneus krijgt of last hebt van dik slijm in je keel, kan dat wezen omdat je lichaam opeens meer slijm produceert.  Als je bijvoorbeeld een rijsttafel met hete sambal of een Mexicaans gerecht eet, merk je dat je ogen gaan tranen en dat je neus gaat lopen. De spaanse peper in dit eten irriteert je slijmvliezen, en die gaan spontaan veel meer slijm produceren, tot het letterlijk uit je lichaam loopt. Ook bij hooikoorts gaat je neus lopen. Bovendien produceren cellen in je luchtwegen dan de stof histamine, die zorgt voor de vervelende reacties op het stuifmeel dat de hooikoorts veroorzaakt: jeuk en niezen.

Ook kan het voorkomen dat de samenstelling van je mucus veranderd is. Als je niet voldoende drinkt, of als het warm is, verdampt het water in het slijm in je luchtwegen en neus sneller. Daardoor wordt het spul dikker, taaier en kan het zelfs opdrogen tot harde korstjes in je neus – snotjes. Je snot kan ook wateriger worden, bijvoorbeeld als reactie of voorbereiding op sommige soorten eten – zuur eten zoals citroenen en augurken hebben de potentie om je keel te beschadigen. Als je zelfs maar denkt aan het eten van deze zure hapjes, wordt er alvast meer speeksel en ook meer slijm aangemaakt om het verwachte zuur te neutraliseren.

Waardoor verandert snot en slijm van kleur?

De natuurlijke vorm van slijm en snot is een heldere, kleurloze, doorzichtige visceuze (stroperige) vloeistof. Maar ook zonder dat je ziek bent kan het, als het geconcentreerd raakt, het een groenige kleur aannemen. De stoffen in het slijm komen dan in zulke hoge concentraties voor dat je hun kleuren gaat zien. Ook kan je snot zo dun worden dat het vanzelf uit je neus druipt – een loopneus.

Als je verkouden bent, verandert je snot en het slijm in je keel ook van kleur. Als reactie op de bacteriën of virussen die de verkoudheid veroorzaken stuurt je lichaam witte bloedcellen op de ziekteverwekkers af. Deze cellen bevatten een groen gekleurd enzym. Als er voldoende witte bloedcellen in je slijm of snot terecht komen krijgt dat dus de kleur van het enzym – groen.

Tijdens een verkoudheid kan er ook bloed in je snot terecht komen. Het kan gaan om vloeibaar bloed of opgedroogde bruine stukjes. De oorzaak is dan vaak gebarsten bloedvaatjes in je neus. Binnenin je neus, dicht bij de neusgaten bevinden zich veel kleine bloedvaten die makkelijk kunnen barsten, bijvoorbeeld als je je neus vaak en krachtig snuit bij verkoudheid, of als ze geïrriteerd worden door opgedroogd snot. Ook bij een bloedneus door koud weer of bij neuspeuteren kan je zo bloed in je snot krijgen. Zo lang het een klein beetje bloed is, is dit gen probleem. Als er grote hoeveelheden bloed uit je neus komen, of als je de bloeding niet kunt stelpen, kan je het beste langs de huisarts gaan.

Wat de kleur van je snot betekent

• Doorzichtig, kleurloos snot is normaal en gezond. Toch kunnen sommige aandoeningen, zoals sinusitis, rhinitis (bij hooikoorts) en allergische reacties zorgen voor kleurloos snot, terwijl er wel degelijk sprake is van een aandoening.
• Wit snot, vaak samen met een pijn en ontstekingsverschijnselen in je neus, wijst er op dat er een infectie zit aan te komen. Bij een verkoudheid is wit snot vaak één van de eerste symptomen van de ziekte.
• Geel snot betekent dat je een beginnende infectie hebt. De gele kleur komt van de enzymen van de toestromende witte bloedcellen die de ziekteverwekkers bestrijden. De verdedigingsmechanismen van je lichaam moeten nog op gang komen en daarom is de gele kleur nog niet erg intens. Je snot wordt dikker door de dode bacteriën en de witte bloedcellen erin.
• Groen snot wijst erop dat je lichaam volledig is gericht op het bestrijden van een infectie. Er zijn zo veel witte bloedcellen aanwezig dan hun groene enzymen in je snot zichtbaar zijn. Door alle aanwezige cellen en stoffen is je snot nu op zijn dikst, erg taai en kan in grote stukken opgesnoten worden. Dat kan moeilijk zijn: dit dikke snot kan vast blijven zitten in je neusholtes en daar voor ademhalingsmoeilijkheden zorgen.
• Roze of rood snot betekent dat er bloed in je mucus aanwezig is. Dat kan door het vele snuiten tijdens een infectie komen. Ook kan het komen door koud weer, door neuspeuteren, of door het uitdrogen van de slijmvliezen en het epitheel in je neus, waardoor deze laagjes weefsel barsten en gaan bloeden. Probeer niet te vaak en niet te hard te snuiten, peuter niet in je neus en/of neem maatregelen om de lucht in je woonruimte of kantoor vochtiger te maken, bijvoorbeeld door het kopen van een luchtbevochtiger.
• Bruin of oranje snot kan voorkomen als er oud, gedroogd bloed in je snot terecht komt.
• Zwart snot is vaak een teken van een schimmelinfectie. Schimmels worden meestal vaak gedood door het afweersysteem voordat ze zich kunnen vestigen in het lichaam. Bij mensen die al ziek zijn, mensen met een verzwakt immuunsysteem of ouderen en jonge kinderen kunnen schimmelinfecties voorkomen die de kleur van het snot veranderen naar zwart. Er zijn vier veel voorkomende schimmelinfecties die dit doen:
• Allergische fungale sinusitis – een ontsteking van het sinusslijmvlies dat de kleur van het snot naar groen, bruin of zwart kan veranderen. Komt het meest voor bij mensen die soms last hebben van allergische rhinitis. De schimmel moet vaak chirurgisch verwijderd worden.
• Mycetomale fungale sinusitis – schimmelinfectie waarbij schimmelspoen de sinusholtes infecteren. De sinussen moeten dan geschraapt worden.
• Fulminante sinusitis – een ernstige vorm van sinusitis die zowel de sinusen als delen van de schedelbotten kan beschadigen.
• Chronische indolente sinusitis – deze infectie komt vooral voor in ontwikkelingslanden en kan verschijnselen zoals hoofdpijn, problemen met het zicht en opzwellen van het gezicht ten gevolg hebben.

Bij een schimmelinfectie die zwart snot veroorzaakt is sprake van een sinusitis, een ontsteking van slijmvliezen in één van de voorhoofdsholtes. De symptomen van sinusitis zijn:

• Neusverstopping en afscheiding (snot);
• Koorts, soms met koude rillingen;
• Hoofdpijn;
• Pijn in het aangetaste gebied (één van de holtes in het voorhoofd).

Hoe kom ik van mijn snotneus of keelslijm af?

Als je een flinke verkoudheid of hooikoorts te pakken hebt is het logisch dat je het zat raakt om telkens je neus te snuiten. Ook bij een chronische sinusitus, een ontsteking van je neusholte die lang kan duren, zou je graag willen dat je lichaam niet zoveel slijm en snot zou produceren. Het is vervelend en verstopt bovendien je neusgaten, waardoor je moeite kan hebben om te ademen. Er zijn gelukkig medicijnen die je hierbij goede diensten kunnen bewijzen.

• Antihistaminica zijn medicijnen die zorgen dat je lichaam minder histamine vrijgeeft. Deze stof zorgt voor een loopneus, de opzwelling van de bloedvaten en weefsels in de neus en niezen. Door deze medicijnen vermindert de allergische reactie van je lichaam op bijvoorbeeld stuifmeel of een ander allergeen. Antihistaminica kunnen bijwerkingen hebben – ze kunnen een droge mond veroorzaken, een hoofdpijn en duizeligheid. Deze medicijnen kan je huisarts je voorschrijven, maar je kunt ze ook bij de drogist en bij de apotheek kopen.
• Decongestiva zijn medicijnen die in de vorm van een neusspray of neusdruppels worden gebruikt. Hun doel is om slijmvliezen te laten slinken, waardoor die minder slijm gaan produceren en je makkelijker kunt ademen. Ze werken door de bloedvaten in de neus te laten verstrakken. Hierdoor kunnen ze echter ook hoge bloeddruk veroorzaken. Ook onrust en duizeligheid zijn mogelijke bijwerkingen van anticongestiva.
• Tegen keelslijm kan je expectorantia gebruiken. Deze middelen zitten vaak in hoestdranken. Ze verdunnen het slijm en maken het minder stroperig. Hierdoor blijft het minder makkelijk vastzitten in je keel en kan je het ophoesten of inslikken, zodat de hoest minder wordt en de ademhaling makkelijker. Tolubalsem en guiafenesine zijn bekende expectorantia. Ook deze middelen hebben bijwerkingen, zoals hoofdpijn en misselijkheid.

Wanneer moet je naar de dokter?

De kleur van je snot is niet altijd een goede indicator van je gezondheidstoestand. Zoals we zagen betekent een dramatische productie van taai groen snot dat je lichaam een infectie aan het bestrijden is, terwijl je ook ziek kan zijn en helder snot blijft produceren.

Een betere manier om te kijken hoe je verkoudheid of andere infectie verloopt is door bij te houden hoe lang die duurt en op de symptomen te letten, en of die erger worden of juist beter. De meeste verkoudheden duren een week tot tien dagen. Na drie tot vijf dagen zijn de symptomen het hevigst, daarna treedt er meestal verbetering op.

Je lichaam kan echter niet in staat zijn zelf de infectie te bestrijden, of er kunnen complicaties optreden. Ga naar de dokter bij één van de volgende symptomen:

• Geel snot en een koorts die meer dan drie dagen achter elkaar duurt;
• Zwellingen, roodheid of donkere randen rond je ogen;
• Een hoofdpijn achter je ogen die erger wordt als je voorover buigt;
• Ernstige hoofdpijn;
• Pijn in je nek, moeite om je hoofd op je borst te leggen;
• Constant overgeven;
• Overgevoeligheid voor licht.