Een voedselcoma, in de medische wereld ook wel postprandiale slaperigheid genoemd, is een fenomeen dat op kan treden na het eten van een grote, of zware, maaltijd. Deze situatie zal door veel mensen worden omschreven als een gevoel van extreme vermoeidheid of lethargie dat een aantal uren aan kan blijven houden. Er bestaan uiteenlopende theorieën die betrekking hebben op de mogelijk oorzaken van een voedselcoma en de acties die je kunt ondernemen om de aandoening te voorkomen.
Wat is een voedselcoma?
Ieder mens zal het meer dan voldane gevoel herkennen, dat wordt ervaren na het eten van een zware, of grote, maaltijd. Nadat je het laatste hapje in je mond hebt gestopt, ga je op de bank liggen, ontspan je jezelf, zet je misschien zelfs de televisie aan en breng je de rest van de middag of avond door in een half vegetatieve staat waarin je niet veel meer kunt doen dan eventueel het televisiekanaal veranderen. Wellicht dat je de ‘voedselcoma’ zelfs al eens voorbij hebt horen komen, maar is dit ook werkelijk een bestaande aandoening?
Het antwoord op deze vraag kan volmondig met ja worden beantwoord: een voedselcoma, of postprandiale slaperigheid, is een heuse aandoening die zelfs door de wetenschap bestudeerd wordt. Ondanks dat de oorzaak van loomheid na een maaltijd een punt van discussie blijft, vormen de symptomen geen punt van twijfel: een gevoel van luiheid en zwaarte, in de meeste gevallen in combinatie met een opgeblazen gevoel en een beklemmend gevoel in je buikstreek.
Wat veroorzaakt een voedselcoma?
Er doen diverse theorieën de ronde over de oorzaken van postprandiale slaperigheid. Onderzoekers hebben zelfs het voedselcoma al jaren bestudeerd, maar zijn het nog steeds niet helemaal eens over de oorzaak van deze aandoening. De meest populaire theorieën hebben we hieronder voor je op een rijtje gezet.
Voedsel dat de stof tryptofaan bevat
Misschien heb je ooit te maken gehad met een voedselcoma na het kerstdiner. Een heleboel deskundigen op het gebied van gezondheid wijten de typische klachten van een voedselcoma aan onder andere de hoge concentraties van de stof L-tryptofaan (ook wel tryptofaan genoemd) die ondermeer voorkomt in kalkoen.
Tryptofaan is een aminozuur dat voorkomt in sommige vlees- en zuivelproducten aan kan worden getroffen. Op het ogenblik dat je dit aminozuur via je voedsel binnenkrijgt, samen met koolhydraatrijk voedsel (zoals aardappelpuree en de eventuele vulling van de kalkoen), dan kan de stof zonder al te veel moeite in je hersenen terechtkomen en de serotoninespiegel verhogen.
Serotonine is een neurotransmitter die het gevoel van opwinding zal verminderen, dus je waarschijnlijk meer ontspannen laten, en zelfs loom, laten voelen zodra de serotoninespiegels aan de hoge kant zijn. Tryptofaan en serotonine spelen eveneens een cruciale rol bij de productie van melatonine in je lichaam. Melatonine is een hormoon dat je lichaam helpt om zich voor te bereiden om te gaan slapen.
Veranderde bloedstroom naar de hersenen
Bepaalde gezondheidsexperts zijn van mening dat een voedselcoma het gevolg is van een kleine verandering van de bloedstroom die loop van je hersenen naar de organen in je lichaam die betrokken zijn bij de spijsvertering. Eten zal er dan voor gaan zorgen dat je parasympathisch zenuwstelsel meer actief wordt.
Het parasympathisch zenuwstelsel regelt bepaalde functies in je lichaam, zoals het vertragen van je hartslag, maar eveneens het reguleren van je bloeddruk en de spijsvertering. Het parasympathisch zenuwstelsel zal worden geactiveerd op het ogenblik dat je maag uit gaat dijen als gevolg van het eten van een grote, of een zware, maaltijd. De signalen van het parasympathisch zenuwstelsel zullen ervoor zorgen dat de bloedstroom naar de werkende spijsverteringsorganen wordt vergroot en er dus minder bloed naar de hersenen wordt gestuurd. Deze lichte verandering van de bloedstroom kan er echter voor zorgen dat je je slaperig en moe gaat voelen.
Eten van vette- of calorierijke maaltijden
Bepaalde wetenschappelijke onderzoeken hebben niet alleen de tryptofaan theorie, maar ook het verband tussen de veranderingen in de bloedstroom en het ontstaan van een voedselcoma in twijfel getrokken. In plaats daarvan denken deze onderzoekers dat het eten van een maaltijd met veel vetten en weinig koolhydraten slaapproblemen erna tot gevolg kunnen hebben.
In één kleine studie troffen onderzoekers hogere concentraties van cholecystokinine (CCK) aan nadat de deelnemende proefpersonen een vette, koolhydraatarme maaltijd hadden gegeten. Ze vermoeden dat er een verband bestaat tussen de afgifte van cholecystokinine (een hormoon dat het gevoel van honger onderdrukt ) en het begin van de slaperigheid omdat aan is getoond dat hogere concentraties van dit hormoon de slaap bij ratten in liet treden.
Andere onderzoekers vermoeden dat een complexe combinatie van signalen van verzadiging naar belangrijke slaapcentra in je hersenen gestuurd wordt na het eten van een stevige vetrijke maaltijd en/of een maaltijd met een heleboel calorieën. Deze signalen zullen de signalen die verantwoordelijk zijn voor gevoelens van opwinding en honger in de hersenen onderdrukken en de slaperigheid aanwakkeren.
Hoe kun je een voedselcoma voorkomen?
Indien je wilt voorkomen dat je uren na een voortreffelijke maaltijd op de bank belandt, kun je een aantal richtlijnen volgen om een voedselcoma tegen te gaan. De meeste tips en adviezen hebben echter betrekking op je gezonde verstand gebruiken.
- Eet een kleinere, minder vaste, maaltijd: onderzoekers hebben ontdekt dat grote maaltijden eerder een voedselcoma zullen veroorzaken. Bovenal zijn de meeste onderzoekers het erover eens dat een vaste maaltijd eerder dat bekende gevoel van loomheid en slapeloosheid erna op zal wekken. Indien je na een lunch of diner alert wilt blijven, dan kan het helpen om een kleinere maaltijd te gebruiken en een deel ervan vloeibaar te maken. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een kop soep met een broodje, of een smoothie met een hardgekookt ei.
- Zorg voor voldoende slaap: wanneer je van plan bent om na een grote maaltijd zelf auto te rijden, dan dien je ervoor te zorgen dat je goed uit bent gerust voordat je aan tafel gaat. Een onderzoek onder bestuurders die achter het stuur gingen zitten na het eten van een grote, of zware, lunch, bracht aan het licht dat een omvangrijke maaltijd het gevoel van slaperigheid verergerde. Dat wil dus zeggen dat wanneer je als bestuurder al slaperig bent, het eten van de grote maaltijd dit gevoel alleen nog maar erger zal maken.
- De hoeveelheid macronutriënten: ondanks het feit dat ze het niet eens zijn met het mechanisme dat in actie komt, lijken een aantal onderzoekers het er toch over eens te zijn dat het eten van een vette maaltijd je aanzienlijk slaperig zal maken gedurende een aantal uren na het eten. Op het moment dat je een uitgebalanceerde maaltijd eet en een matige inname van eiwitten en koolhydraten combineert met een kleine hoeveelheid goede vetten, dan val je wellicht minder snel ten prooi aan een voedselcoma.
- Je portiegroottes onder controle houden: het is altijd verstandig om altijd op de grootte van je porties te letten. Zo zijn bijvoorbeeld porties vlees of vis van slechts drie tot vier ons ruim voldoende. Verder zal de portiegrootte koolhydraten niet meer mogen bedragen dan één kopje, of een portie die ongeveer de grootte van je vuist heeft. Een enkele portie vet bestaat doorgaans uit één tot twee eetlepels.
- Wordt actief na hete ten van de maaltijd: je kunt de bloedsomloop verhogen en je spieren stimuleren na het eten van een grote maaltijd door een korte wandeling te gaan maken, of door andere activiteiten uit te gaan voeren. Op zijn minst zul je je er beter door gaan voelen omdat je een deel van de ingenomen calorieën weer zult gaan verbranden. Verder kan het je helpen om je lichaam te stimuleren om de symptomen van een voedselcoma tegen te gaan.
Slotopmerking
Het eten van een erg grote vette maaltijd is in het gros van de gevallen een slecht idee. We raden dan ook aan om matig om te springen met het voedsel dat je op je bord schept, maar we weten eveneens hoe heerlijk en eenvoudig het is om te genieten van speciale gelegenheden zoals Kerstmis of een andere speciale gelegenheid.
Iedereen heeft het dan ook weleens meegemaakt. Ondanks dat een voedselcoma niet prettig is, zal het zo nu en dan ervaren van postprandiale slaperigheid wellicht geen schade veroorzaken. In feite kan een voedselcoma je er juist aan herinneren om er een aantal slimmere eetgewoonten op na te gaan houden en bij een volgende maaltijd verstandiger keuzes te maken. Je kunt dus met een gerust hart even uitrusten na het eten van een omvangrijke maaltijd wanneer dat nodig is, maar bedenk je dan wel dat je je beter matige voedselgewoontes aan kunt wennen als je je lichaam echt gezond, actief en alert wilt houden.
