Hersentumor

In de hersenen kunnen zich verschillende tumoren vormen. Ten gevolge van een overmatige celdeling zullen er dan gezwellen worden gevormd die zowel goed- als kwaadaardig kunnen zijn.

Goedaardige tumoren zullen niet doorgroeien in het weefsel dat in de buurt ligt en niet uitzaaiing naar andere plaatsen in het lichaam, terwijl de kwaadaardige vormen wel in het rondom gelegen weefsel groeien en zich uitzaaien.

Uitzaaiing van hersentumoren komt overigens slechts sporadisch voor. Beide soorten hersentumoren kunnen de werking van de hersenen echter behoorlijk verstoren.

Soorten hersentumoren

Tumoren die voortkomen uit het hersenweefsel of de hersenvliezen worden als primaire hersentumoren aangeduid.

Uitzaaiing van hersentumoren (secundaire hersentumoren) worden echter als metastasen aangeduid en kunnen zich op allerlei plaatsen in het lichaam manifesteren zoals de longen, de darmen of de borst.

• Hersenen bestaan uit zenuw- en steunweefsel dat wordt omgeven door de hersenvliezen. In het zenuwweefsel komen echter maar zelden tumoren voor. De tumoren die zich in het steunweefsel (glia-cellen) van de hersenen ontwikkelen zijn in de regel kwaadaardig en worden gliomen genoemd. De steuncellen zorgen ervoor dat het zenuwweefsel wordt gevoed, ondersteund, geïsoleerd, beschermd en op hun plek blijven.
• De tumoren die zich uit de hersenvliezen (meningen) vormen worden meningeomen genoemd en zijn in de meeste gevallen goedaardig.
• De hypofysetumoren zijn anders dan de andere tumoren. Het hersenaanhangsel (hypofyse) ligt onder de hersenen en is een klein orgaantje. De hypofyse is van essentieel belang bij de regeling van bepaalde hormonen. Indien er, in zeldzame gevallen, tumoren ontstaan in de hypofyse dan zijn deze vaak goedaardig.
• Metastasen zijn bij volwassenen de meest vaak voorkomende hersentumoren. Deze tumoren ontstaan dus niet in de hersenen zelf maar zijn uitzaaiingen van tumoren op een andere plaats in het lichaam die zich in de hersenen hebben genesteld. Metastasen in de hersenen komen in het bijzonder vaak voor bij mensen die lijden aan huid-, borst-, long-, nier- en dikke darmkanker.

De prognose en de behandeling van een tumor in de hersenen zullen bepaald worden door een exacte diagnose van het weefsel onder een microscoop.

Gliomen

Wanneer je de cellen onder een microscoop zou leggen dan zou je verschillen glia-cellen kunnen onderscheiden:

• Astrocyten (stervormige cellen),
• Oligodendrocyten (cellen die een isoleerlaag vormen om de zenuwbanen),
• Ependymcellen (bekleden de wanden van de hersenkamers),
• Microglia

Niet elke tumor heeft een gelijke kwaadaardigheid die te aan de hand van een aantal kenmerken beoordeeld kan worden.

• het aantal cellen dat zich delen,
• hoeveel bloedvaten een tumor bevat,
• het uiterlijk van de bloedvaten in de tumor,
• het aantal cellen in de tumor, dat afgestorven is,
• de overheersende glia-cellen.

De kwaadaardigheid kan zo worden ingedeeld in laag- en hooggradige tumoren. Laaggradige tumoren omvatten graad 1 en 2, de hooggradige 3 en 4. De termen laag- en hooggradig zeggen niet over de goed- of kwaadaardigheid van de tumoren.

Niet in alle gevallen zal de gradering van een glioom alles zeggen over de ontwikkeling van een tumor bij een individu. Dat wil zeggen dat een tumor met een hogere graad in bepaalde gevallen langzamer zal terugkeren dan je aan de hand van het microscopisch beeld zou verwachten.

Meningeomen

Overal waar hersenvliezen zitten kunnen meningeomen voorkomen. Dit wil zeggen rondom het ruggenmerg en de hersenen. In ongeveer negentig procent is een meningeoom goedaardig.

Een meningeoom zal dus op één plaats in de hersenen blijven en zich niet verder uitzaaien. Acht procent van meningeomen is atypisch en zal ingroeien in de hersenen en op verschillende locaties terug kunnen keren in de hersenvliezen. Slechts in twee procent van alle gevallen is er sprake van een kwaadaardig meningeoom.

Doordat een meningeoom een langzaam groeiende tumor is zal deze kankervorm zich sluipend ontwikkelen. Verder zal een meningeoom veel bloedverlies opleveren, als deze operatief wordt verwijderd, omdat deze tumor rijk is aan bloedvaten.

Symptomen meningeomen

In de regel zal de verhoging van de druk in het hoofd zorgen voor symptomen zoals:

• hoofdpijn,
• misselijkheid,
• overgeven.

Ook de locatie van de tumor zal bepalen met welke symptomen je te maken krijgt. Zo kunnen er onder andere:

• psychische stoornissen,
• verlamming,
• spraakstoornissen,
• epileptische aanvallen,
• dubbel zien.
• verstoorde circulatie van het hersenvocht (als de tumor bij de kleine hersenen zit) waardoor er een waterhoofd ontstaat.
• druk op het ruggenmerg (bij een tumor in het wervelkanaal) met verlammingen of stoornissen in het gevoel onder het tumorniveau.

Hypofysetumoren

In een groot deel van de gevallen zal een hypofysetumor goedaardig zijn. De hypofysetumor die het vaakst wordt aangetroffen is de zogenaamde “niet functionerende tumor”. Deze tumor maakt zelf dus geen werkzame hormonen aan. De symptomen die horen bij een hypofysetumor ontstaan door:

• een zekere druk die wordt uitgeoefend op het chiasma met als gevolg een verslechterd zicht of een gedeelte van het gezichtsveld dat uitvalt.
• een bepaalde druk die op de rest van de hypofyse wordt uitgeoefend met als gevolg een verstoorde werking van de hypofyse.
• de aanmaak van te veel hormonen ten gevolge van de aanwezigheid van een tumor. In dit geval is er sprake van een “functionerende tumor”

Metastasen

Kanker zal in een heleboel gevallen beginnen in een bepaald orgaan en zich soms kunnen verspreiden via het bloed door de rest van het lichaam.

Indien de kankercellen vast komen te zitten in de haarvaatjes in de hersenen dan kunnen deze daar uitgroeien tot tumoren.

Metastasen in de hersenen komen vaker voor dan primaire hersentumoren en zijn in het bijzonder vaak waar te nemen bij mensen die lijden aan een ongeneeslijke vorm van kanker en die in de terminale fase zijn beland.

Symptomen metastasen

Metastasen in de hersenen zullen in veel gevallen gelijke symptomen laten zien als een kwaadaardige primaire hersentumor:

• neurologische uitvalsverschijnselen (verlamming van de ledenmaten of een bepaalde helft van het lichaam),
• spraakproblemen,
• veranderingen in het gedrag,
• problemen met het evenwicht,
• hoofdpijn,
• misselijkheid,
• overgeven.

Brughoektumor

Een zogenaamde brughoektumor bevindt zich in de brughoek. De linker en de rechter brughoek bevinden zich aan de schedelbasis, tussen de brug (pons) en de kleine hersenen. Op deze locatie in de schedel bevinden zich een aantal hersenzenuwen.

De tumor ontstaat uit de cellen die de zenuw omhullen, ofwel de zenuwschede, en is in de meeste gevallen goedaardig.

Vaak komt de brughoektumor maar aan één kant voor, al is het ook mogelijk dat deze dubbelzijdig ontwikkelt (in het bijzonder bij mensen die lijden aan een bepaalde vorm van de erfelijke aandoening neurofibromatose).