Kun je zonder problemen alcohol drinken als je Lipitor of andere statinemedicatie gebruikt? Indien een bijsluiter zegt dat er sprake is van “een matige alcoholinname”, wat wil dat dan zeggen? Wat is het effect van statines op de lever? Wat weten we verder van het effect van statines op aandoeningen aan de lever?
Voordelen van statinemedicatie, zoals Lipitor (Atorvastatin)
Statines hebben een groot verschil weten te maken met betrekking tot hartziekten. Ze stabiliseren de plaques die zich in de kransslagaders bevindt die kan leiden tot een hartaanval, de meest voorname doodsoorzaak, dus nog voor kanker, in een groot aantal westerse landen.
Deze medicijnen zullen de omvang van de plaques verminderen en ontstekingen terugdringen. Verder lijken ze te helpen bij een abnormale bloedstolling en verkleinen ze de kans op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer en van staar. Statines kunnen zelfs de overlevingskans vergroten in gevallen van longkanker, de meest voorkomende oorzaak van aan kanker gerelateerde sterfgevallen onder zowel mannen als vrouwen. De vraag of je deze geneesmiddelen dient te combineren met alcohol zal dan ook zeker om een zorgvuldig geformuleerd antwoord vragen.
De alcoholwaarschuwing voor Lipitor (statines)
Volgens de officials moet Lipitor (atorvastatin) een, door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA), goedgekeurde samenstelling hebben. Lipitor zal op de bijsluiter dan ook vermelden dat het middel “met uiterste voorzichtigheid gebruikt dient te worden bij patiënten die aanzienlijke hoeveelheden alcohol consumeren en/of een voorgeschiedenis met leverziekte hebben.” , er is echter geen officiële definitie van wat een aanzienlijke hoeveelheid alcohol zou betreffen.
Om te begrijpen waarom elke hoeveelheid alcohol een probleem zou kunnen zijn wanneer je Lipitor, of andere statines, gebruikt, dien je te kijken op welke wijze deze geneesmiddelen de lever kunnen beïnvloeden en hoe alcohol dat effect nog verder kan vergroten.
Het effect van statines op de lever
Het is niet ongebruikelijk om abnormale leveronderzoeken te moeten ondergaan wanneer je statines gebruikt, maar het is wel van belang om te begrijpen wat de reden daarvan is. Er zijn diverse manieren om uit te leggen op welke wijze statines de lever beïnvloeden, dus zullen we alleen kijken naar de veranderingen in leveronderzoeken (en dus geen symptomen gaan bespreken), de klinische leverziekte die in verband wordt gebracht met het gebruik van statines, ernstige leverziekten en eveneens op welke wijze statines daadwerkelijk de sterfte onder bepaalde mensen, die al lijden aan een leveraandoening, kunnen verminderen.
Leverenzymen en statines, zoals Lipitor
De huidige aanbevelingen zijn dat de leverfunctieonderzoeken dienen te worden gecontroleerd voorafgaand aan het begin van het gebruik van Lipitor en dat deze na 12 weken herhaald moeten worden. De controle moet periodiek voort worden gezet gedurende de tijd dat iemand dit geneesmiddel gebruikt. Wanneer je dat weet, zal het wellicht dan ook verbazen dat hoe langer Lipitor op de markt is, hoe minder streng een heleboel artsen in de loop van de tijd zijn geworden in het uitvoeren van deze onderzoeken.
Uit onderzoek is gebleken dat bepaalde mensen die Lipitor gebruiken een verhoging van de leverenzymen aspartaataminotransferase (AST) en alanine-aminotransferase (ALT) hebben. Een verhoging (tot drie keer de normale waarde) van deze waarden komt voor bij circa drie procent van de mensen. Wat echter in de loop van de tijd duidelijk is geworden, is dat deze verhogingen in de regel maar tijdelijk zijn en vaak geen gevaar opleveren. Omdat een matige tot hoge alcoholinname eveneens de resultaten van leverfunctieonderzoeken kan verhogen, zal de combinatie van zwaar drinken en statines de kans op een afwijking sterk doen stijgen.
Leverbeschadiging en statines
Duidelijke klinische leverbeschadiging, schade die voldoende is symptomen te veroorzaken in plaats van alleen abnormale resultaten bij leverfunctieonderzoeken op te leveren, is zeer zeldzaam bij statines, dit in tegenstelling tot de verhogingen in de leverenzymen zoals we dat hierboven hebben beschreven. Het is echter absoluut mogelijk dat er ernstige leverbeschadiging optreedt.
Er zijn minstens 50 meldingen van leverschade bij mensen die statines gebruiken en waarbij er sprake was van een fatale afloop of waarbij het nodig was om een levertransplantatie te ondergaan. Wanneer je we naar deze aantallen kijken, is het echter goed om op te merken dat Lipitor vandaag de dag wereldwijd het meest voorgeschreven geneesmiddel is geweest. (Ter vergelijking: er wordt gedacht dat elk jaar minstens 15.000 mensen sterven aan maag-darmbloedingen die veroorzaakt worden door middelen als Ibuprofen.) De ernstige leverbeschadiging is weliswaar mogelijk bij het gebruik van statines, maar dit is gelukkig vrij zeldzaam.
Als het gaat over het effect van alcohol op een leverziekte die in verband kan worden gebracht met statines, dan is het belangrijk om op te merken dat ernstige leverschade vaak niet te wijten is aan de opeenstapeling van effecten van de beschadiging. Vaker is de door het medicijn veroorzaakte leverziekte gewoonlijk een auto-immuunziekte, waarbij de medicatie bepaalde mensen ertoe aanzet om antilichamen aan te gaan maken die hun eigen leverweefsel aan gaan tasten. Dit wordt als een “idiosyncratische” reactie gezien, een fenomeen dat niet goed begrepen wordt en dat bovendien niet kan worden voorspeld.
De andere kant van het verhaal: statines kunnen nuttig zijn bij leveraandoeningen
Het kan enigszins geruststellend zijn om te horen dat, ondanks het advies om leveronderzoeken te gebruiken als controle, het ongebruikelijke risico op ernstige leverschade, statines mogelijk als nuttig te zien voor sommige mensen die te kampen hebben met een leveraandoening.
In een onderzoek onder personen die te maken hadden met een ernstige alcoholische leverziekte, halveerde het gebruik van statines het risico op overlijden als gevolg van alcoholische cirrose. De conclusie van een onderzoek, dat stamt uit 2017, was dat statines die worden gebruikt voor mensen met de chronische leverziekte: leverfalen en de complicaties ervan, zoals portale hypertensie, in de praktijk kunnen verminderen. Statines worden tegenwoordig geëvalueerd op hun vermogen om de verergering van leverziekten bij mensen met geen coholische vette leverziekte te verminderen.
Bovendien kunnen de mensen die lijden aan een leverziekte als gevolg van chronische hepatitis C-infecties, beter reageren op hun geneesmiddelen (interferon) op het ogenblik dat ze statines krijgen. (Van belang is echter wel om te beseffen dat alcohol hepatitis C erger zal maken.)
Waarom zou het drinken van alcohol een probleem vormen in combinatie met Lipitor?
Een overtollige inname van alcohol zal een probleem vormen voor mensen wanneer dit gebeurt in combinatie met het gebruik van Lipitor. Verhoogde resultaten uit leverfunctieonderzoeken zijn niet de enige mogelijke bijwerking. Spierproblemen tijdens het gebruik van statines zijn eveneens niet ongebruikelijk en alcohol kan ook schade veroorzaken. Alcohol kan tevens een wisselwerking hebben ten aanzien van de stofwisseling van een groot aantal andere geneesmiddelen, zoals middelen die samen met Lipitor voor hartaandoeningen kunnen worden gebruikt.
De voornaamste zorg met alcohol bij mensen die Lipitor gebruiken, is echter waarschijnlijk de basis die wordt gevormd voor allerlei andere problemen die alleen in combinatie met alcohol worden gezien. Lipitor, en andere statines, kunnen het risico op de ontwikkeling van hartaandoeningen verminderen, maar alcohol kan, door oorzaken zoals alcoholische cardiomyopathie en nog een heleboel andere, je kans hierop groter maken. Uiteraard zal alcohol veel calorieën leveren, iets dat eveneens ook het risico op hartaandoeningen zal verhogen.
Vragen met betrekking tot statines en alcoholgebruik
Wat de meeste mensen echt willen weten is: “Mag ik één of twee biertjes of een glas wijn drinken terwijl ik statines gebruik? Het is waarschijnlijk dat het drinken van alcohol tijdens het gebruik van statines over het algemeen weinig effect zal hebben als dit met mate gebeurt. De echte vraag komt dan ook neer op: “Hebt je een alcoholprobleem?” Voor de mensen die grote hoeveelheden alcohol consumeren (meer dan twee drankjes per dag voor een man of meer dan één drankje per dag voor vrouwen), is er waarschijnlijk veel zorgelijker ten aanzien van het effect op de lever bij de combinatie van statines en alcohol.
Drink met mate, maar is daarvan eigenlijk de definitie? De US Centres for Disease Controle en Preventie (CDC) definieert drinken met mate als één alcoholische drankje op een dag voor vrouwen en twee drankjes voor mannen. Onderzoekers die de positieve effecten van alcohol op het voorkomen van hartziekten bestuderen, spreken van licht tot matig drinken wanneer er hooguit twee drankjes per dag door vrouwen en tot vier drankjes per dag door mannen worden geconsumeerd.
Gevolgen met betrekking tot alcohol
Op het moment dat je familieleden of vrienden hebt die hun bezorgdheid over je alcoholgebruik hebben geuit, dan is het van belang om eerlijk naar je eigen consumptie te gaan kijken. Je moet dan op een eerlijke manier naar je eigen gedrag te kijken en te beoordelen of je mogelijk een probleem hebt ten aanzien van je alcoholgebruik. Vervolgens dien je dit probleem met je arts te bespreken, maar ook dien je je arts te melden dat je alcohol drinkt als je dit met mate doet. Een groot aantal mensen onderschat hun inname van alcohol namelijk, maar eerlijk zijn met je arts zal er uiteindelijk toe leiden dat je zo goed mogelijk voor jezelf gaat zorgen. Je arts kent bovendien je medische geschiedenis en je huidige gezondheidstoestand. Om die reden zal dit dan ook de aangewezen persoon zijn om je te adviseren over je alcoholgebruik. Neem de tijd om meer te weten te komen over de behandelingsmogelijkheden als er sprake blijkt te zijn van alcoholisme, ongeacht of je je zorgen maakt over jezelf, over een vriend of over een familielid. Gelukkig hoef je niet ver te gaan om schitterende succesverhalen te kunnen horen van mensen die na het stoppen met het drinken van alcohol een volledig nieuw leven zijn gaan leiden.
