Oorzaken van een fistel onder de huid, snelle genezing en behandeling

Fistels komen in meer dan twee derde van de gevallen voor na operaties waarbij complicaties optreden. In de overige situaties – dus minder dan een derde – kunnen ze ook spontaan ontstaan. Bij bepaalde situaties loop je een groter risico op het ontwikkelen van fistels in je lichaam. Deze situaties zijn: wanneer je kanker hebt, wanneer je buik behandeld is met bestraling, wanneer je spijsvertering niet normaal werkt, wanneer er na een operatie problemen met de hechtingen zijn, wanneer er problemen met de incisie waren, wanneer er sprake is van een infectie of abces, wanneer er een hematoom of bloedstolsel onder je huid zit, wanneer je een tumor hebt of wanneer je ondervoed bent. Als een fistel niet na een complicatie bij een operatie is ontstaan, gebeurt dit spontaan. Er is wel bekend dat de ontwikkeling van spontane fistels vaker voorkomt bij mensen met de ziekte van Crohn. Ook bij darminfecties of onvoldoende doorbloeding worden fistels vaker gesignaleerd. In zeldzame gevallen kan een fistel optreden nadat iemand gewond is geraakt door een kogel of messteek die het lichaam gepenetreerd heeft.

Je hebt interne en externe fistels, waarbij de interne fistel onder de huid blijft en de externe fistel zich een weg naar buiten zoekt en open gaat. Verder wordt er nog onderscheid gemaakt bij de interne fistels tussen fistels die binnen de darmen blijven, maar waarbij vloeistof door de darmwand gaat, of fistels waarbij vloeistoffen naar een ander orgaan lekt. Als laatste kan er ook sprake zijn van een complexe fistel. Hiervan spreek je als de fistel betrekking heeft op meerdere organen.

Bij de symptomen ligt het er helemaal aan of je een interne of externe fistel hebt. De externe fistel is wellicht makkelijker te ontdekken, omdat er vloeistof door de opening in de huid naar buiten komt. Deze vloeistof kan sterk ruiken. Daarnaast kan er bij een externe fistel ook sprake zijn van buikpijn, pijnlijke darmen, koorts en een verhoogd aantal witte bloedcellen. Bij interne fistels kunnen de volgende symptomen zich voordoen: diarree, een bloeding bij de anus, een bloedbaaninfectie, gewichtsverlies en een verminderde opname van voedingstoffen in het lichaam of uitdrogingsverschijnselen. Een interne fistel die nog niet naar buiten lekt, kan ook opvallen doordat je een bult onder de huid voelt, die er eerder niet was. Wanneer je al weet dat er iets anders met je aan de hand is, kunnen fistels ervoor zorgen dat die aandoening verergert. De meest ernstige situatie is sepsis. Hierbij reageert het lichaam zeer heftig op de bacteriën die het lichaam in lekken. Dit kan leiden tot extreem lage bloeddruk of schade aan je organen. In het ergste geval kan dit de dood als gevolg hebben. Neem bij het signaleren van een van de symptomen altijd contact op met je huisarts.

Bij de huisarts zal gekeken worden naar je medische geschiedenis. De huisarts zal je lichaam onderzoeken en kijken naar de symptomen van een fistel. Een fistel kan uit zichzelf weer sluiten en later weer opengaan. Dus de huisarts zal zoeken naar vloeistoffen die het lichaam verlaten op plekken waar dit niet hoort, of bulten die aan de oppervlakte verschijnen. Bij een fistel in de buurt van je anus kan het nodig zijn, dat de huisarts je anus binnengaat tijdens het lichamelijk onderzoek. Dit kan met een vinger, maar ook met een cameraatje om ook visueel beeld te hebben. Is er sprake van een lichamelijk onderzoek met camera, dan ben je onder verdoving gebracht en krijg je hiervan niks mee. Test die aangevraagd kunnen worden, zijn bloedonderzoeken, röntgenfoto’s of een CT-scan. Je wordt hiervoor doorgestuurd naar een specialist.

Zodra uitvoerig onderzoek heeft opgeleverd wat de oorzaak van je fistel is, kan ook gekeken worden naar de beste behandeling ervoor. De behandelend arts zal allereerst een inschatting maken, of de fistel uit zichzelf zal verdwijnen. Er is namelijk geen medicatie die de fistel oplost, dus je zult – wanneer de fistel niet uit zichzelf verdwijnt – altijd geopereerd moeten worden om de fistel te verwijderen. Afhankelijk van het soort fistel en de locatie, kan een operatie bestaan uit het openen van de fistel en deze uit zichzelf te laten helen. De vloeistoffen kunnen dan het lichaam verlaten en opening van de fistel kan van binnenuit herstellen. Is de locatie van de fistel lastiger te opereren? Dan kan het zijn dat er een klein buisje ingebracht wordt, waarmee in de loop van een aantal weken, de fistel zijn vloeistoffen kwijt kan. Dit kan tot wel zes weken in beslag nemen. Als de fistel dichtbij de kringspier bevindt, zal voorzichtig geopereerd worden. Er is echter altijd een risico op een beschadiging, waardoor je na de operatie meer moeite kan hebben om je darmen onder controle te houden. Het is goed om je hiervan bewust te zijn.

Bij een open of externe fistel, wordt de ernst van de fistel bepaald door het aantal milliliters vloeistof die er per dag uit komt. Sommige fistels kunnen uit zichzelf herstellen en de behandelend arts wil dan weten of de infectie onder controle is, of je lichaam genoeg voedingsstoffen opneemt, of je gezondheid verder in orde is en of het maar een kleine hoeveelheid vloeistof is die het lichaam verlaat. Als de arts aangeeft dat verdere behandeling niet nodig is, zal je er wel voor moeten zorgen dat je verdere infecties voorkomt en gezond blijft eten.

Aanvullende behandelingen kunnen nog uit het volgende bestaan: het aanvullen van je lichaamsvloeistoffen, het corrigeren van de elektrolyten in je bloed, je zuurtegraad weer in balans brengen, de vloeistoffen die uit de fistel komen beperken, de infectie onder controle houden, waken voor sepsis, je huid beschermen en de wond blijven verzorgen. De totale behandelperiode kan een paar weken, maar ook een paar maanden zijn. Wanneer de arts in eerste instantie heeft gekozen voor een natuurlijke heling van de fistel en er is na drie tot zes maanden geen verbetering opgetreden, kan alsnog overgegaan worden tot een operatieve verwijdering van de fistel.

Wanneer een fistel niet tijdig ontdekt wordt en onbehandeld blijft, kan dit zich bij een interne fistel ontwikkelen tot een aandoening die meer schade aanricht. Wanneer de vloeistoffen met bacteriën in het lichaam terecht komen, zal hierop een reactie plaatsvinden. De ernst van deze reactie kan verschillend zijn en dit heeft ook te maken met je algehele gezondheid. Iemand die verder fit is, gezond eet en voldoende beweegt, zal waarschijnlijk sneller herstellen en meer aankunnen. Iemand die in de tegenovergestelde situatie zit, kan heftiger reageren op problemen en problematieken kunnen veel ernstiger worden dan in eerste instantie had gehoeven. Tijdig een afspraak bij de huisarts maken is dus uitermate belangrijk.

In een kwart van de gevallen waarin sprake is van fistels, zullen de fistels bij mensen die verder gezond en fit zijn en maar een beperkte mate van vloeistofverlies hebben, vanzelf weer weggaan. En waar geen operatie nodig is, loop je ook geen risico op extra ontstekingen. Is er bij jou al sprake van andere aandoeningen die tot een verhoogd risico op fistels leiden? Bespreek dan met je huisarts wat je kunt doen om dit risico te beperken of er vroeg bij te zijn als een fistel zich wel voordoet. Als de symptomen helder zijn, kun je zelf tijdig aan de bel trekken.