In ons land wordt de verplichte ziektekostenverzekering beheerd door een ziekenfonds, dikwijls aangeduid als mutualiteit. Je ben je verplicht in te schrijven bij een ziekenfonds of verzekeringsinstelling op het moment dat je als arbeider of bediende werkzaamheden gaat verrichten, ouder bent dan vijfentwintig jaar maar nog wel student bent en eveneens wanneer je een uitkering ontvangt voor werklozen. Een kind zal tot diens vijfentwintigste levensjaar automatisch zijn aangesloten bij het ziekenfonds van het hoofd van het gezin, behalve op het ogenblik als ze eerder niet meer fiscaal afhankelijk zijn van deze persoon.
Ziekenfonds
Elke ingezetene van ons land kan zich bij één van de vijf erkende ziekenfondsen die verbonden zijn aan een politieke stroming inschrijven of ervoor kiezen om zich aan te sluiten bij de federale neutralen Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV). Voor medewerkers van de spoorwegen is er een bijzondere regeling van kracht bij de Kas der Geneeskundige Verzorging van de NMBS-holding.
Gratis ziekteverzekering
Ieder ziekenfonds is verplicht om een gratis ziekteverzekering aan te bieden. Deze zal worden bekostigd uit de bijdragen die geleverd worden door de werkgevers en werknemers aan de sociale zekerheid evenals door de subsidies die worden betaald door de federale overheid van ons land. Door de verplichte verzekering zal (voor een deel) de medische verrichtingen worden betaald die door het Rijksfonds voor sociale zekerheid (RIZIV) erkend zijn. Ook zullen door deze ziekteverzekering de uitkeringen worden betaald als er sprake is van arbeidsongeschiktheid.
Aanvullende verzekeringen
Verder worden er door de ziekenfondsen nog een aantal aanvullende verzekeringen aangeboden. Hiermee zullen dan de verstrekkingen worden vergoed die niet, of niet volledig, door de verplichte ziekteverzekering zijn gedekt. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan de vergoeding voor de aanschaf van een bril, inentingen, tandartskosten en revalidatie. Voor de ziekenfondsen zijn de aanvullende verzekeringen een goede manier om zich te onderscheiden van hun concurrenten. Op die manier hopen ze extra leden aan te trekken. Je bent als lid van een ziekenfonds echter niet bij wet verplicht om een aanvullende verzekering af te sluiten. Echter veel ziekenfondsen stellen dat wel als voorwaarde om lid te kunnen worden. Door de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering wordt overigens alleen maar de verplichte ziekteverzekering aangeboden.
Geboorte
Na de geboorte van een kind dien je de geboorteakte te overleggen bij het ziekenfonds waarbij je bent aangesloten zodat ook je kind verzekerd is van de vergoeding van medische hulp. Hieraan zijn in de regel tot het vijfentwintigste levensjaar geen kosten verbonden. Alleen op het moment dat het kind eerder fiscaal onafhankelijk wordt zal het zichzelf dienen te verzekeren tegen ziektekosten.
