Er is sprake van uitdroging wanneer je lichaam meer vocht verliest, dan de hoeveelheid vocht die je binnenkrijgt door middel van eten en drinken. De meest voorkomende oorzaak van vochtverlies is overmatige transpiratie. Over het algemeen dien je dagelijks acht tot tien glazen te drinken, mits je uiteraard niet te veel lichamelijke inspanningen hoeft te doen (en dus extra gaat transpireren). Personen die wel lichamelijk actief zijn, sporters en mensen die aan hoge temperaturen bloot zijn gesteld, dienen echter de inname van vocht te verhogen om zo te komen dat hun lichaam uit zal drogen.
Op het ogenblik dat er namelijk teveel vocht verloren gaat, zal de werking van de organen, cellen en weefsels in het lichaam niet meer optimaal zijn en kunnen er gevaarlijke complicaties zich aandienen. Indien uitdroging niet direct aan wordt gepakt, dan kan dit een zogenaamde shock veroorzaken. Uitdroging kan dus variëren van mild tot ernstig. De milde vorm van uitdroging kan in de regel thuis prima worden behandeld, terwijl ernstige uitdroging behandeld dient te worden in een ziekenhuis.
Risicofactoren voor uitdroging
Helaas lopen niet alleen sporters die blootgesteld zijn aan direct zonlicht een grotere kans op uitdroging, ook bodybuilders en zwemmers dienen namelijk tot de sporters te worden gerekend die het meest vaak hiermee te maken krijgen. Dit komt in het bijzonder omdat in deze takken van sport het drinken van extra water af wordt geraden tijdens de trainingssessies of kort voor een wedstrijd. Het gevolg van deze onthouding van extra vocht kan echter een zogenaamde zelfopgelegde uitdroging tot gevolg hebben. In tegenstelling tot wat nog steeds een heleboel mensen denken, kun je namelijk ook in water zweten. Zwemmers verliezen dan ook een heleboel vocht tijdens het beoefenen van hun sport.
Er zijn overigens wel bepaalde mensen die een hoger risico op uitdroging lopen dan anderen, onder andere:
- Mensen die op het werk bloot worden gesteld aan buitensporige hoge temperaturen, zoals lassers, tuinarchitecten, bouwvakkers en monteurs.
- Ouderen,
- Mensen die lijden aan een chronische ziekte,
- Sporters, vooral duursporters en voetballers,
- Baby’s en jonge kinderen,
- Mensen die op grote hoogte woonachtig zijn.
Hoe ontstaat uitdroging?
Het lichaam verliest regelmatig vocht doordat je transpireert en urineert. Op het ogenblik dat het vocht niet opnieuw aan wordt gevuld, dan zul je uitdrogen. Uitdroging kan dus worden veroorzaakt door elke situatie of aandoening waardoor het lichaam meer water kwijtraakt dan er op wordt genomen. Een aantal factoren dat uitdroging in de hand kunnen werken zijn:
Zweten
Zweten is een onderdeel van het natuurlijke koelproces van je lichaam. Wanneer je lichaam verhit raakt, zullen je zweetklieren geactiveerd worden om zo vocht uit je lichaam te laten ontsnappen en op die manier voor afkoeling te zorgen. Het vocht dat je lichaam verlaat door middel van transpiratie zal immers verdampen. Elke zweetdruppel die vanaf je huid verdampt, zal immers een klein beetje warmte meenemen. Hoe meer zweet je aanmaakt, hoe meer verdamping er plaats zal vinden en hoe meer je lichaam wordt afgekoeld. Zweten hydrateert bovendien je huid en speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van de elektrolytenbalans in je lichaam. Het vocht waaruit je zweet bestaat is vooral samengesteld uit zouten en water. Overmatig transpireren, kan echter ook uitdroging tot gevolg hebben omdat je zo grote hoeveelheden vocht kwijt zult raken. In de medische wereld zal overmatig zweten doorgaans aan worden geduid met de term hyperhidrose.
Ziekte
Er zijn een aantal ziekten dat ervoor zorgen dat je constant moet braken of diarree hebt. Dergelijke ziekten kunnen dan ook uitdroging tot gevolg hebben vanwege het feit dat je door over te geven en/of diarree te hebben, te veel vocht verliest. Er zullen dan eveneens belangrijke elektrolyten verloren gaan (elektrolyten zijn mineralen die door het lichaam worden gebruikt om de spieren, bloedsamenstelling en orgaanfuncties in balans te houden). Elektrolyten zitten in het bloed, de urine en andere lichaamsvloeistoffen, maar door braken of diarree kunnen allerlei functies negatief worden beïnvloed en kunnen er zelfs ernstige complicaties optreden, zoals het krijgen van een beroerte of het belanden in een comateuze toestand.
Koorts
Indien je koorts hebt, dan zal je lichaam vocht verliezen via de huid in een poging om je lichaamstemperatuur te verlagen. Vaak kan koorts er echter voor zorgen dat je zo veel zweet dat, wanneer als je niet (voldoende) drinkt ter aanvulling, je gemakkelijk uitgedroogd kunt raken.
Urineren
Urineren is een heel normale manier van het lichaam om gifstoffen uit af te voeren. Sommige omstandigheden kunnen er echter voor zorgen dat de chemische balans verstoord raakt en de productie van urine toe kan nemen. Indien je het vocht, dat verloren is gegaan door overmatig plassen, niet wordt gecompenseerd, dan loopt je het risico om uit te drogen.
Symptomen van uitdroging
De symptomen van uitdroging kunnen, afhankelijk van de situatie, uiteenlopen van mild tot ernstig. Symptomen van uitdroging kunnen echter al waar worden genomen nog voordat er sprake is van een volledige uitdroging. De symptomen van een milde- tot matige vorm van uitdroging zijn onder andere:
- Slaperigheid,
- Een droge mond,
- Meer dorst dan normaal,
- Afgenomen urineproductie,
- Minder aandrang tot plassen,
- Afgenomen traanproductie,
- Een droge huid,
- Verstopping (constipatie),
- Duizeligheid,
- Hoofdpijn.
Naast de eerder genoemde symptomen die horen bij een milde vorm van uitdroging, zal een ernstige uitdroging waarschijnlijk gepaard gaan met de volgende klachten:
- Een extreem dorstgevoel,
- Een gebrek aan zweetproductie,
- Een lage bloeddruk,
- Een snelle hartslag,
- Een snelle ademhaling,
- Koorts,
- diepliggende ogen,
- een verschrompelde huid,
- donker gekleurde urine.
Symptomen van ernstige uitdroging zijn absoluut een reden om met spoed medische hulp in te schakelen. Deze dienen immers direct door een arts te worden behandeld.
Wanneer is uitdroging een medisch noodgeval?
Kinderen en ouderen moeten direct worden behandeld, zelfs als ze symptomen van een milde uitdroging laten zien. Op het ogenblik dat iemand uit deze leeftijdsgroepen de volgende symptomen ontwikkelt, dan dient er met spoed medische hulp ingeschakeld te worden:
- het hebben van ernstige diarree,
- er zit bloed in de ontlasting,
- diarree die gedurende drie dagen of langer aan blijft houden,
- niet meer in staat zijn om vocht op te nemen,
- desoriëntatie.
Hoe wordt uitdroging gediagnosticeerd?
Voordat er eventuele medische onderzoeken uitgevoerd gaan worden, zal een arts doorgaans beginnen om eventuele symptomen te behandelen. Op die manier kunnen vaak andere aandoeningen uit worden gesloten. Pas na het doornemen van je medische geschiedenis, zal de arts je vitale functies gaan checken, zoals de hartslag en de bloeddruk. Een lage bloeddruk en een snelle hartslag kunnen immers een aanwijzing zijn voor uitdroging.
Verder kan er een bloedtest uit worden gevoerd om de concentratie elektrolyten in het bloed te controleren. De resultaten van dit onderzoek kunnen helpen om de ernst van het vochtverlies te bepalen. Een bloedonderzoek kan eveneens worden gebruikt om het creatininegehalte van het lichaam te controleren en op die manier de arts een goed beeld geven van de nierfunctie.
Bij het uitvoeren van een urineonderzoek zal gebruikmaken van een urinemonster om de aanwezigheid van bacteriën en het elektrolytenverlies in kaart te brengen. De arts kan eveneens op de manier nagaan of er sprake is van uitdroging, alleen maar door de kleur van uw urine te bekijken.
Behandelen van uitdroging
Behandelingen die ingezet worden bij uitdroging zijn onder andere:
- rehydratatiemethoden,
- vervanging van elektrolyten,
- de behandeling van onderliggende oorzaken als diarree en/of braken.
Rehydratatie
Als rehydratatiemethoden kunnen onder andere de volgende behandelingen vallen:
- het aanvullen van het verloren vocht door extra te drinken,
- het aanvullen van het verloren vocht door middel van het geven van extra vocht via een infuus
Extra vocht binnenkrijgen door middel van drinken is soms niet mogelijk voor mensen die lijden aan diarree of last hebben van braken. In dat soort gevallen zal er dus vocht via een infuus toe worden gediend. Je krijgt dan een klein infuusslangetje ingebracht in een ader in je arm. Via dit slangetje zal er vervolgens een zoutoplossing in je lichaam worden gebracht om het verloren vocht weer aan te vullen.
Voor mensen die uitgedroogd zijn, maar die wel in staat zijn om te drinken, zal een arts het drinken van water aanbevelen, vaak wordt dit water vermengd met een mengeling van zouten en suikers (ORS) of wordt er aangeraden om dranken als Gatorade of een vergelijkbaar sportdrankje te drinken. Kinderen die kampen met uitdroging zullen in sommige gevallen het speciale medicijn voor deze doelgroep (Pedialyte) moeten drinken.
Wanneer er geen sportdrank voor handen is, dan kun je ook je eigen rehydratatieoplossing maken met behulp van:
- 1/2 theelepel zout,
- 6 theelepels suiker,
- 1 liter water.
De gebruikte hoeveelheden dienen goed op elkaar afgestemd te zijn omdat anders de concentratie van zouten en suikers te hoog kan worden. Het gebruik van te veel zout of suiker kan namelijk ook bepaalde gevaren met zich meebrengen.
Zaken om te vermijden bij uitdroging
Het is absoluut niet aan te raden om, als je uitgedroogd bent, frisdranken, overdreven zoete drankjes of cafeïnehoudende producten te gaan gebruiken. Dergelijke producten kunnen namelijk de uitdroging verergeren.
Mogelijke gevolgen van onbehandelde uitdroging
Indien uitdroging niet wordt behandeld, dan kan dit vervelende gevolgen met zich meebrengen en zelfs levensbedreigende complicaties veroorzaken. Hierbij kun je ondermeer denken aan:
- Oververhitting van het lichaam,
- Hittekrampen,
- Zonnesteek,
- Toevallen als gevolg van het verlies van elektrolyten,
- Een sterk verlaagd bloedvolume,
- Nierfalen,
- Een comateuze toestand.
Voorkomen van uitdroging
- Indien je ziek bent, dan is het verstandig om je vochtinname te verhogen en dus om extra te gaan drinken. Dit is in het bijzonder aan de orde als je voortdurend moet braken of als je last van diarree hebt. Indien je niet in staat bent om vocht binnen te houden, dan dien je direct een arts te raadplegen.
- Op het ogenblik dat je gaat sporten, of als je op een andere manier extra lichamelijke inspanningen gaat verrichten, dan dien je 1 tot 3 kopjes water te drinken voordat je hiermee begint. Tijdens het sporten of het verrichten van de lichamelijke inspanning moet je bovendien geregeld het vocht dat verloren gaat aanvullen.
- Door je luchtig te kleden als het warm is en directe opwarming te vermijden zodra dat mogelijk is, kun je eveneens de kans op uitdroging verminderen.
- Zelfs wanneer je niet actief bent, dan is het drinken van de aanbevolen hoeveelheid vocht een absolute must als je niet uitgedroogd wilt raken.
