Jarenlang werd het “algemeen aangenomen” dat mensen die bloot zijn gesteld aan veel stress een verhoogd risico lopen op de ontwikkeling van hartaandoeningen. Maar is deze algemene aanname wel juist? En wanneer dat inderdaad het geval is, wat voor soort stress zal dan je risico op hartziekten verhogen, op welke wijze verhoogt dit je risico en wat kun je eraan doen om dit te voorkomen?
Er zijn ten minste drie dingen die het moeilijk hebben gemaakt om de effecten van stress op het hart op te helderen:
- Niet iedereen bedoelt hetzelfde als er wordt gesproken over ‘stress’.
- Sommige vormen van stress lijken slechter voor je hart te zijn dan andere.
- Op welke manier je reageert op stress kan zelfs belangrijker zijn dan de stress zelf.
De afgelopen jaren is er een heleboel bekend geworden over stress en hartziekten. Hieronder hebben we in het kort opgesomd wat je hiervan dient te weten.
Wat bedoelen mensen wanneer als ze over stress praten?
Oorzaken van hartziekten?
Op het moment dat mensen praten over ‘stress’, dan hebben ze het dikwijls over twee verschillende dingen: lichamelijke stress of emotionele stress. Medische wetenschappers die het hebben over stress en het hart zullen echter vaak de lichamelijke stress bedoelen. Wanneer een cardioloog een “stresstest” uit wil voeren, dan zul je op een loopband plaats moeten nemen, in plaats van je ten onrechte te laten weten dat je hond onverwachts is overleden. Maar wanneer de meeste mensen praten over stress en het hart, dan wordt daar doorgaans de emotionele vorm mee bedoeld.
Lichamelijke stress en het hart
Lichamelijke stress, het doen van oefeningen of een andere vorm van lichamelijke inspanning, zal meetbare en reproduceerbare eisen aan het hart stellen. Deze lichamelijke stress wordt over het algemeen als goed erkend. In de praktijk vormt het gebrek aan lichamelijke stress (dat wil zeggen het leiden van een zittend bestaan) een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van een coronaire hartziekte. Dus deze vorm van “stress” zal in de meeste gevallen juist als heilzaam worden beschouwd voor het hart. Op het moment dat je echter een ernstige onderliggende hartaandoening hebt, dan kan te veel lichamelijke stress mogelijk een gevaar voor je gezondheid opleveren.
Bij iemand die lijdt aan een coronaire hartziekte kan een te intensieve oefening eisen stellen aan de hartspier die de aangetaste kransslagaders niet waar kunnen maken, en zal het hart ischemisch worden (dit wil zeggen een gebrek aan zuurstof krijgen.) De ischemische hartspier kan angina pectoris tot gevolg hebben (pijn op de borst) of zelfs een hartaanval (het feitelijke afsterven van de hartspier) veroorzaken.
Lichamelijke stress, oftewel lichaamsbeweging, is dus over het algemeen erg goed voor je en wordt in de regel dan ook zeker aangemoedigd (met de juiste voorzorgsmaatregelen wanneer je een hartaandoening hebt). Behalve wanneer de lichamelijke oefening buitengewoon overmatig is, zal lichamelijke stress niet echt hartproblemen tot gevolg hebben.
Emotionele stress en het hart
Emotionele stress is inde regel vorm van stress waar mensen het over hebben zodra ze praten over het fenomeen waarbij stress hartziekten zal veroorzaken. “Het is geen wonder dat ze stierf,” kun je iemand bijvoorbeeld horen zeggen, “met alle ellende die hij haar aan heeft gedaan.” Maar is dit inderdaad waar? Kan een man werkelijk een vrouw vermoorden door te veel te gokken, overmatig te drinken en nachten van huis weg te blijven? Iedereen, zelfs artsen, heeft het idee dat emotionele stress, als deze voldoende ernstig of zelfs chronisch is, slecht voor je zal zijn. De meeste mensen geloven zelfs dat deze vorm van stress hartaandoeningen met zich mee kan brengen. Maar wetenschappelijk bewijs dat dit ook werkelijk het geval is, is niet eenvoudig te vinden.
Onlangs is echter genoeg bewijsmateriaal verzameld om te kunnen zeggen dat bepaalde vormen van emotionele stress, bij sommige mensen en onder bepaalde omstandigheden, lijken bij te dragen aan de ontwikkeling van hartziekten. Onder de juiste (of beter gezegd, de verkeerde) omstandigheden kan emotionele stress dan ook zeker bijdragen aan de ontwikkeling van chronische hartaandoeningen, of kan deze vorm van stress helpen bij het versnellen van acute hartproblemen bij mensen die al lijden aan een hartaandoening.
Het is echter van belang om te beseffen dat niet alle emotionele stress hetzelfde is, en niet alles slecht voor je zal zijn. In een heleboel gevallen is het je reactie op de stress, in plaats van de stress zelf, die problemen met zich mee zal brengen. De mechanismen waar emotionele stress mee bij kan dragen aan hartaandoeningen worden tegenwoordig echter pas opgehelderd. Omdat het niet mogelijk is om alle emotionele stress te vermijden, om nog maar te zwijgen van onwenselijk, is het van belang om te leren om te gaan met deze vorm van stress om de impact op je cardiovasculaire systemen te kunnen verminderen.
