Je lichaam is eigenlijk prima te vergelijken met een klein oventje. Het geeft namelijk heel de tijd ook een bepaalde hoeveelheid warmte af. De warmte is afkomstig van je lichaam en zorgt ervoor dat je in leven kunt blijven. Op het ogenblik dat er veel meer, of juist veel minder, warmte af wordt gegeven dan normaal, dan zal je lichaam proberen om je dit duidelijk te maken dat er een probleem is.
Normaal temperatuurmarges van een menselijk lichaam
Niet voor iedereen geldt dat “een normale” lichaamstemperatuur ook exact dezelfde is als die van een ander. Zo kan bijvoorbeeld jouw normale lichaamstemperatuur zelfs een hele graad af kunnen wijken van die van iemand anders. Een Duitse arts in de negentiende eeuw de standaard heeft ingesteld van 37 graden Celsius 37 graden Celsius, maar meer recente onderzoeken zijn van mening dat de standaard voor het gros van de mensen dichter bij 36,8 graden Celsius ligt.
Voor een typische volwassene kan de lichaamstemperatuur echter uiteenlopen van 36,1 graden Celsius tot 37,2 graden Celsius. Baby’s en kinderen hebben bovendien een wat hoger bereik: 36,6 graden Celsius tot 38 graden Celsius. Daarnaast staat vast dat je temperatuur niet de hele dag gelijk blijft, en deze even goed gedurende heel je leven zal blijven schommelen. Bepaalde factoren die ervoor zorgen dat je lichaamstemperatuur overdag schommel, zijn onder meer:
- Hoe actief je opeen bepaald ogenblik bent,
- Hoe laat het op de dag is,
- Je leeftijd,
- Je geslacht,
- Wat je hebt gegeten of gedronken
- (Wanneer je een vrouw bent) waar in je menstruatiecyclus je je opeen bepaald moment bevindt
Waar meet je de lichaamstemperatuur?
De meting van je lichaamstemperatuur verandert echter ook op basis van de plaats op je lichaam je deze uitvoert. Een meting onder de oksels kan bijvoorbeeld een hele graad lager uitvallen dan wanneer je op hetzelfde moment een meting zou verrichten in je mond. Rectale temperatuurmetingen zijn in de regel zelfs tot een graad hoger dan de resultaten van een meting in de mond.
Een lichaamstemperatuur die hoger ligt dan je je normale marges wordt koorts genoemd. Het betreft echter een zogenaamde hypothermie op momenten dat de lichaamstemperatuur te laag is. In allebei de gevallen dien je hier goed naar te kijken en de nodige acties op te ondernemen.
Koorts
Hoe hoog is te hoog als het gaat om de temperatuur van je lichaam? Alle metingen die boven 38 graden Celsius uitkomen, worden als koorts gezien. Je voelt je met koorts wellicht niet zo lekker, maar in de regel is koorts helemaal niet zo slecht voor je. Het is immers een teken dat je lichaam doet wat het zou moeten doen zodra er ziektekiemen binnen zijn gedrongen: ze worden te lijf gegaan door je afweersysteem en bij een dergelijk gevecht hoort nu eenmaal een verhoging van je temperatuur.
Maar zodra je lichaamstemperatuur 39,4 graden Celsius of hoger is, maar ook wanneer je meer dan 3 dagen koorts hebt gehad, dan dien je je huisarts te raadplegen. Dit dien je ook te doen als je koorts hebt in combinatie met symptomen als:
- een ernstige zwelling van de keel,
- braken,
- hoofdpijn,
- pijn op de borst,
- een stijve nek,
- huiduitslag.
Voor kinderen is koorts een beetje ingewikkelder. Je dient je huisarts (of kinderarts) dan ook te raadplegen op het moment dat een kind:
- Minder dan 3 maanden oud is en een rectaal gemeten lichaamstemperatuur heeft van 38 graden Celsius of meer
- Tussen de 3 maanden en 3 jaar oud is en een rectale lichaamstemperatuur heeft van meer dan 38,9 graden Celsius.
- Ouder is dan 3 jaar en een orale lichaamstemperatuur heeft van boven de 39,4 graden Celsius.
- Tussen de 3 en 6 maanden oud is en, in combinatie met koorts, hangeriger of onrustiger is dan normaal, of lijkt wanneer het kleintje niet alert lijkt te zijn.
- Ziek genoeg is om je zorgen over te maken, ongeacht wat het display van de koortsthermometer aangeeft.
Hypothermie
Wanneer je lichaam te veel warmte kwijtraakt, dan kan dit zeer ernstig, zelfs met fatale gevolgen, zijn. Onderkoeling is namelijk een situatie waarvan wordt gesproken als je lichaamstemperatuur onder de 35 graden Celsius is gedaald. Je zou aan onderkoeling kunnen denken als iets dat enkel en alleen gebeurt op momenten dat je voor een langere tijd aan extreem koud weer bloot wordt gesteld, maar helaas kan het gewoon binnenshuis eveneens optreden.
Hypothermie is bovendien een speciale bron van zorg voor pasgeborenen en ouderen. Baby’s zijn wellicht niet goed in staat om hun eigen lichaamstemperatuur te regelen. Ze kunnen dan ook in korte tijd veel warmte verliezen. Het is van cruciaal belang om een baby altijd voldoende warm te houden. Een temperatuur die lager ligt dan 36,1 graden Celsius wordt dan ook als te laag beschouwd voor een baby.
Ouderen kunnen eveneens moeite hebben om hun lichaamstemperatuur binnen de normale marges te houden wanneer ze bijvoorbeeld opeen plaats zijn met intense airconditioning, of indien er niet genoeg verwarming aanwezig is. Voor zowel ouderen als jonge kinderen kan een lichaamstemperatuur die lager ligt dan normaal een teken zijn dat ze ziek zijn.
Er zijn echter ook andere factoren die je eerder onderkoeld kunnen laten raken, zoals:
- Alcoholgebruik,
- Drugsgebruik,
- Hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier),
- Anorexia,
- Een beroerte,
- Bloedvergiftiging, ook wel sepsis genoemd (dit is een ernstige infectie),
- De ziekte van Parkinson,
- Schade aan het zenuwstelsel,
- Ondervoeding,
- Het gebruik van bepaalde medicatie, zoals antidepressiva, antipsychotica of sedativa (bewustzijnsverlagende middelen)
- Anesthesie (verdoving die gegeven wordt voordat er een operatieve ingreep uitgevoerd wordt).
