In de winter hebben veel mensen last van hun handen. In de droge winterlucht wordt de huid van de handen droog en ruw. Soms zwellen je handen op, vertonen ze kloofjes of gaan ze zelfs bloeden. In dit artikel bespreken we de oorzaken hiervan en wat je er tegen kunt ondernemen.
Wat is er ’s winters aan de hand met je handen?
Je kent het vast wel. In september zijn je handen zacht en soepel na een zomer lang mooi weer. Drie maanden later zijn ze rood, kapot en ruw. Je handen raken opgezet, er vormen zich kloofjes en soms bloeden je handen zelfs. Ook kan je huid gaan schilferen, wat er lelijk uitziet en elk dagelijks klusje vervelender maakt dan nodig is. Waardoor wordt dit veroorzaakt?
- Droge lucht – In de winter is de lucht veel droger dan in de zomer. Water dat normaal in de zon zou verdampen trekt nu de grond in of bevriest. Binnenshuis is de situatie nog erger: de CV droogt de lucht in het huis verder uit. Dit is een reden dat je handen zo ruw en vervelend aanvoelen: de huid is uitgedroogd doordat de lucht zo droog is.
- Verdwijnen van je huidbarrière – Een andere reden is dat we ’s winters meer de neiging hebben om onze handen te wassen. Of het nu bewust is om een verkoudheid te vermijden of omdat we ’s zomers toleranter zijn tegen een beetje smerigheid – je bent aan het genieten van het buitenleven. Je handen wassen helpt inderdaad tegen besmetting door ziektekiemen, maar wassen met zeep verwijdert ook het natuurlijke laagje olie van je huid. Die olie wordt geproduceerd door kliertjes in je huid en heeft het doel om het probleem waar je nu mee kampt te voorkomen – uitgedroogde handen. Je verwijderd door vaak handen wassen dus je natuurlijke huidbarrière die uitdroging tegengaat.
Veel mensen weten niet dat hun uitgedroogde en ruwe handen door een combinatie van droge lucht en vaker wassen komt. Ze denken dat het een aandoening is of dat ze niet genoeg vitamines binnen krijgen in de winter. Maar de oorzaak is dus simpel: je handen zijn te droog. In de rest van dit artikel leggen we je precies uit wat je daartegen kunt doen, zodat je klachten snel verdwijnen.
Over de bescherming van je huid
Normaal worden je handen beschermd en vochtig gehouden door het laagje olie op de huid. Deze natuurlijke barrière voorkomt dat onze huid uitdroogt. In de olie zitten ook natuurlijke eiwitten en vetten die je lichaam produceert. Samen zorgen ze voor een afdekking van je huid die ziekteverwekkers tegenhoudt en het ontsnappen van water door verdamping voorkomt.
Niet iedereen heeft een even goede huidbarrière. Mensen met een vettige huid (zoals veel pubers) klagen vaak over hun huidconditie, maar realiseren zich niet dat het tegenovergestelde – een gebrek aan vet – even vervelend is. Als je van nature geen vettige huid hebt heb je meer kans om in de winter ruwe en pijnlijke handen vol kloofjes te krijgen. Ook krijg je sneller aandoeningen zoals eczeem en ontstekingen. Dat is een kwestie van genen, en aan je genen kan je niet veel veranderen.
Vochtinbrengende producten helpen je huid
De beste manier om je huid te beschermen tegen verdere uitdroging en snel weer soepel en zacht te laten worden, is het gebruik van crèmes of zalven die vochtinbrengend werken. Met een Engelse term noemen we dat ook wel moisturizen (“moisture” = vocht). De vetten en oliën in de crème werken als vervanging voor de natuurlijke beschermlaag van je huid. Ze zorgen dat water niet uit je huid kan verdampen en brengen nieuw water in het weefsel. Daardoor wordt je huid snel weer mooi en zacht, en verdwijnen kloofjes, wondjes en andere huidproblemen.
Wanneer begin je met het gebruik van zulke crèmes? Als je handen al gebarsten, opgezwollen en rood zijn ben je eigenlijk al te laat. Begin vroeg in het koude seizoen, halverwege de herfst, voordat er een probleem is. Smeer je handen dan regelmatig in met een vochtinbrengende crème of zalf. Zo geef je je huid eigenlijk geen kans om ooit uit te drogen, en blijven je handen de hele winter lang in goede conditie.
Hoe gebruik je vochtinbrengende producten?
Neem een flinke hoeveelheid crème of zalf op de vingers en masseer die over elk deel van je handen, tot aan het polsgewricht. Vergeet niet om ook de nagels en nagelranden goed in te smeren, want nagels kunnen ook uitdrogen. Eén van de vervelendste gevolgen van uitgedroogde handen is een nijnagel, een klein hard randje weefsel aan de zijkant van je nagel, dat ongelofelijk veel pijn kan doen en ook voor een ontsteking van de huid kan zorgen als het beschadigd raakt. Een nijnagel is echter geen echte nagel, maar een stukje van de huid langs de nagelrand dat is uitgedroogd en los is gekomen. Het goed en zorgvuldig insmeren van de nagelranden voorkomt dit pijnlijke probleem.
Hoe vaak moet je je handen insmeren? Een goede richtlijn is vijf keer per dag. Dat lijkt veel, maar het is echt nodig om je handen een hele dag lang te beschermen. Om te zorgen dat je het niet vergeet of het uit gemak maar laat zitten, kan je een grote pot of tube product in je woonkamer of op je bureau op kantoor zetten. Niemand die daar gek van op gaat kijken. Om onderweg ook te kunnen moisturizen is het handig om een kleinere tube of verpakking van het product in je tas of in je auto te hebben.
Om je handen ’s nachts tegen uitdroging te beschermen is het verstandig om ze voor het slapen gaan in te smeren. Als je zoveel product gebruikt dat het afgeeft op je kussens en beddengoed, kan je je handen eventueel bedekken met zachte katoenen handschoenen of met sokken.
Welk product is het beste geschikt voor de bescherming van je handen?
Er zijn bij de drogist en bij de apotheek veel verschillende producten verkrijgbaar om de huid te moisturizen. Die verschillen wild in prijs en maken allemaal mooie claims over hun effectiviteit en unieke werking. Wat is nou de juiste keuze daaruit? Je hoeft eigenlijk alleen maar te zoeken naar een product met twee verschillende ingrediënten: humectanten en emoliënten. Die geven je handen alle bescherming die je nodig hebt. Wat zijn dit voor ingrediënten?
- Emolliënten zijn middelen die je huid gladder maken door de ruimtes tussen de cellen van je opperhuid op te vullen. Daardoor maken ze je huid zachter, soepeler en egaler en helpen om de cellen in een matrix bij elkaar te houden. Ze staan ook welk bekend als verzachtende ingrediënten. Stoffen die als emolliënt werken zijn onder andere lanoline, jojoba-olie, isopropyl palmitaat, propyleen glycol lineolaat, squalene en glycerol stearaat.
- Humectanten (meervoud van humectans) zijn wateraantrekkende stoffen, die water uit de lucht en omgeving naar zich toe trekken. Als je een product met humectanten op je handen smeert, wordt er dus water naar je huid toegetrokken en wordt je huid vochtiger en gezonder. Veel gebruikte stoffen die als humectans werken zijn glycerine, hyaluronzuur, sorbitol, propyleen glycerol, urea en melkzuur.
Gebruik dikkere producten als je huid beschadigd is
Als je huid echt beschadigd is, dan is het tijd om zwaarder geschut in te zetten. Als je handen niet alleen maar droog en ruw zijn, maar kloofjes hebben, rood en pijnlijk zijn of zelfs bloeden, dan zijn er andere middelen die je handen weer terug kunnen brengen naar een normale conditie.
- Vaseline of petroleumgel is een gezuiverde bewerking van aardolie. Het is een effectief middel tegen vochtverlies en blijft lang zitten. Hierdoor beschermt het je huid zeer goed tegen uitdroging. Zelfs brandwonden genezen beter als er vaseline op de wonden wordt aangebracht! Vaseline is ook geschikt voor mensen die een allergische reactie op andere moisturizers hebben. Er wordt wel gezegd dat het middel de huid verstikt, maar dat is niet zo, en ook versterkt het niet de vorming van acne en puistjes. Vaseline is weliswaar afkomstig uit aardolie, maar is zodanig gezuiverd dat het geen gevaarlijke of irriterende bestanddelen bevat.
- Body butter is de laatste jaren erg populair geworden als moisturizer. Het is een dikke zalf die de huid tegen uitdroging beschermt, vocht inbrengt, en bovendien vaak ingrediënten bevat die de huid voeden en genezen. Sheaboter wordt vaak gebruikt in body butter en bevat hoge concentraties vitamines (A, B en F) waardoor de cellen van je huid gezond blijven en je huid kunnen repareren. Cacaoboter zijn rijk aan mineralen en antioxidanten, die ook bij het herstel van je huid helpen. En zo zijn er meer nuttige ingrediënten in deze luxe, lekker geurende moisturizer aanwezig, die bovendien van natuurlijke ingrediënten wordt gemaakt en goed door je huid wordt opgenomen.
- Producten met bijenwas bieden een uitstekende werking tegen uitdroging. Vaak wordt de bijenwas gecombineerd met natuurlijke ingrediënten zoals olijfolie en honing. Bijenwas bevat een hoge concentratie vitamine A, dat voedend is voor de huidcellen. Een bijzondere eigenschap van honing en bijenwas is dat deze producten natuurlijke antibacteriële stoffen bevatten. In de bijenraat beschermen ze de eieren en de larven van de bijen tegen infectie door ziekteverwekkers. En in een crème zijn ze behulpzaam om infectie en ontsteking van diepe kloven in gebarsten handen te voorkomen.
- Producten met dimethicone werken goed tegen uitdroging van je handen, maar zijn omstreden. Ze bevatten een polymeer, dimethicone, dat een soort silicoon is. Het werkt net als de olie in andere producten om te voorkomen dat je huid uitdroogt. Er wordt echter beweerd dat je huid niet meer kan ademen doordat je er als het ware een laagje plastic overheen legt. Wat hier van waar is, is niet duidelijk. Als je liever een meer natuurlijk product wilt gebruiken kan dat natuurlijk.
Tips voor handen wassen
Je wilt graag schone handen hebben, natuurlijk, maar zoals we zeiden kan vaak handen wassen je huid uitdrogen en ruw maken. De natuurlijke beschermlaag van oliën wordt bij het handen wassen weggespoeld, zeker als je zeep gebruikt, en je handen beginnen uit te drogen. Om dit effect te verminderen hebben we hier een paar tips.
- Gebruik lauw of warm water in plaats van heet water. Het vet van je natuurlijke huidbarriere lost beter op in heet water.
- Gebruik een milde, pH-neutrale zeep, minder zeep, of geen zeep.
- Gebruik handsanitizer op basis van alcohol als je vaak je handen wast. Dit reinigingsmiddel droogt je huid weliswaar ook uit, maar is in feite milder dan zeep als je je huid vaak wast. Voor koks, artsen, moeders van jonge kinderen en andere mensen die heel vaak hun handen wassen is dit middel dus beter voor de handen
Andere tips bij droge en opgezette handen
- Trek handschoenen of wanten aan als je veel buiten komt. Vooral lederen handschoenen houden het verlies van vocht uit je handen goed tegen.
- Koop een luchtbevochtiger. Deze maakt de lucht in je huis vochtig en is daardoor een weldaad voor mensen met droge huid. Bovendien zijn er nog andere voordelen voor de gezondheid – vochtige lucht is goed tegen geïrriteerde slijmvliezen (neus, mond, ogen, luchtwegen), helpt bij hoofdpijn en hooikoorts en is goed voor mensen die concentratieproblemen of vermoeidheid hebben.
- Droge, rode en gekloofde handen kunnen ook veroorzaakt worden door bepaalde medische condities, zoals psoriasis of eczeem. In dit geval is het misschien niet voldoende om de tips in dit artikel te volgen. Als je denkt dat je aan een medische conditie lijdt, maak dan een afspraak met je huisarts. Hij of zij kan bepalen wat er aan de hand is en wat de beste behandeling in jouw geval is.
- Als je wél opgezwollen handen hebt, maar géén andere symptomen die in dit artikel worden vermeld (zoals roodheid, droge huid en kloofjes) kan de zwelling ook door iets anders worden veroorzaakt. Bijvoorbeeld door hitte en vastgehouden vocht, anticonceptiemiddelen, zwangerschap, medicijngebruik of een tekort aan eiwitten of vitamine B. Ook in dit geval kan een bezoekje aan de huisarts duidelijk maken wat precies de oorzaak van je klachten is.