Hoofdpijn: wat moet je doen als je je zorgen maakt?

Vrijwel iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn en de meeste mensen hebben er zelfs geregeld of vaak last van gehad.

Een lichte vorm van hoofdpijn is echter weinig meer dan een last die kan worden verlicht door het nemen van een vrij verkrijgbare pijnstiller, wat eten, een kopje koffie of een korte periode van rust.

Maar op het ogenblik dat je hoofdpijn ernstige- of ongebruikelijke vormen aanneemt, dan kun je je wellicht zorgen gaan maken over een eventuele beroerte, tumor of bloedstolsel. Gelukkig zijn dat soort problemen zeldzaam te noemen.

Toch dien je ervan op de hoogte te zijn van het moment waarop hoofdpijn een reden is om met spoed medische zorg in te schakelen en op welke manier je het gros van de hoofdpijn, die niet bedreigend is voor je gezondheid, in de hand kunt houden.

Oorzaken van hoofdpijn

Tot op de dag van vandaag begrijpen artsen begrijpen nog steeds niet helemaal wat de meeste hoofdpijn veroorzaakt .

Ze weten wel dat het hersenweefsel en de schedel nooit verantwoordelijk zijn voor deze klachten, omdat deze geen zenuwen bevatten die in staat zijn om pijn te registreren.

Maar de bloedvaten in het hoofd en de nek kunnen wel pijn aangeven, net zoals de weefsels die de hersenen omringen en een aantal belangrijke zenuwen die in de hersenen ontspringen.

De hoofdhuid, de sinussen, het gebit en de spieren en gewrichten van de nek kunnen eveneens veroorzakers zijn van hoofdpijn.

Wanneer dien je je zorgen te maken over hoofdpijn?

Je kunt zelf voor een groot aantal soorten hoofdpijn zorgen en je huisarts kan je geneesmiddelen voorschrijven om de meest zware varianten te bestrijden.

Maar bepaalde vormen van hoofdpijn vragen daarentegen om een snelle medische behandeling. Hieronder hebben we enkele waarschuwingssignalen voor je op een rijtje gezet die een teken dienen te zijn voor bezorgdheid ten aanzien van de hoofdpijn:

• Hoofdpijn die zich voor het eerst ontwikkelt na het passeren van je vijftigste levensjaar,
• Een grote verandering in het bekende hoofdpijnpatroon,
• Een ongewoon ernstige vorm van hoofdpijn,
• Hoofdpijn die toeneemt wanneer je hoest of beweegt,
• Hoofdpijn die alsmaar erger wordt,
• Veranderingen in de persoonlijkheid of in het mentaal functioneren,
• Hoofdpijn die samengaat met:
  • koorts,
  • een stijve nek,
  • verwardheid,
  • een afgenomen alertheid of een verminderd geheugen,
  • neurologische symptomen, zoals visuele stoornissen, onduidelijke spraak, een gevoel van zwakte, gevoelloosheid of toevallen,
• Hoofdpijn die samengaat met een pijnlijk rood oog,
• Hoofdpijn die samengaat met pijn en gevoeligheid bij de slapen,
• Hoofdpijn die is ontstaan na een klap op of tegen het hoofd,
• Hoofdpijn die normale dagelijkse activiteiten in de weg staat,
• Hoofdpijn die abrupt is ontstaan, in het bijzonder bij het ontwaken,
• Hoofdpijn bij iemand die lijdt aan kanker of die kampt met een verzwakt immuunsystemen.

Vormen van hoofdpijn

Er zijn ruim 300 vormen van hoofdpijn bekend, maar slechts ongeveer een tiende daarvan heeft een bekende oorzaak.

De andere hoofdpijnvormen worden de zogenaamde primaire hoofdpijnen genoemd. Hieronder hebben we een overzicht voor je samengesteld van een aantal belangrijke primaire vormen van hoofdpijn.

Spanningshoofdpijn

Bij circa drie op de vier volwassenen is spanningshoofdpijn de meest voorkomende vorm van hoofdpijn. In het gros van de gevallen is deze vorm mild tot matig van aard en komt deze hoofdpijn zelden voor.

Maar enkele mensen zullen last krijgen van zware spanningshoofdpijn en sommigen hebben er drie of vier keer in de week mee te kampen.

De typische spanningshoofdpijn zorgt ervoor dat aan allebei de zijden van het hoofd een doffe, drukkende pijn ontstaat.

Iemand die lijdt aan een hevige spanningshoofdpijn kan het gevoel hebben dat zijn,of haar, hoofd in een bankschroef zit geklemd die aan wordt gedraaid. De schouders en nek kunnen eveneens pijn doen.

Bepaalde spanningshoofdpijn is het gevolg van vermoeidheid, emotionele stress of problemen met de spieren of de gewrichten in de nek of de kaak. De meeste vormen van spanningshoofdpijn duren 20 minuten tot twee uur.

Indien je zo nu en dan last hebt van spanningshoofdpijn, dan kun je er zelf zorg voor dragen.

Vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals acetaminophen en niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s), zoals aspirine, naproxen of ibuprofen zijn doorgaans effectief, het is wel van belang dat je altijd de aanwijzingen op de bijsluiter strikt opvolgt en nooit meer inneemt dan is toegestaan.

Een warmtekussen of een warme douche kan echter ook helpen,maar bepaalde personen voelen zich ook al beter nadat ze een kort dutje hebben gedaan of een licht tussendoortje hebben gegeten.

Wanneer je vaak last hebt van spanningshoofdpijn, dan dien je te proberen om triggers te leren herkennen, zodat je deze in de toekomst kunt vermijden,bijvoorbeeld door niet oververmoeid te raken of een maaltijd over te slaan.

Leer verder bepaalde ontspanningsmethoden,in het bijzonder yoga kan erg nuttig zijn omdat dit zowel je geest als je nekspieren zal helpen ontspannen. Indien je je kaken op elkaar klemt of je ’s nachts met je tanden knarst, dan zou een bijtplaatje eveneens kunnen helpen.

Wanneer je meer hulp nodig hebt, dan kan je huisarts je een sterkere pijnstiller of een spierverslapper voorschrijven om de hoofdpijn beter beheersbaar te maken.

Een heleboel mensen die last hebben van terugkerende spanningshoofdpijn kunnen aanvallen voorkomen door een tricyclisch antidepressivum zoals amitriptyline te nemen.

Gelukkig zullen de meeste mensen die lijden aan spanningshoofdpijn het echter zeer goed doen met meer simpele behandelingen.

Migraine

Migraine komt minder vaak voor dan spanningshoofdpijn, maar is in de regel wel aanzienlijk ernstiger. Migraine komt twee tot drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, maar dat is een schrale troost als je toch behoort tot de 6 tot 8 procent van de mannen die lijden aan migraine.

En aangezien een onderzoek van Harvard, dat gehouden werd onder 20.084 mannen van 40 tot 84 jaar, kon melden dat het lijden aan migraine de kans op de ontwikkeling van hartaanvallen met maar liefst 42 procent toe laat nemen, zouden mannen met migraine hun hoofdpijn erg serieus dienen te nemen.

Neurologen vermoeden dat migraine het gevolg is van veranderingen in de bloedstroom en de zenuwcelactiviteit van de hersenen.

Erfelijkheid speelt eveneens een rol hierbij, aangezien 70 procent van de mensen die last hebben van migraine ten minste één naast familielid hebben met hetzelfde probleem.

Migraine triggers

Ondanks dat een aanval van migraine zonder waarschuwing op kan treden, wordt deze dikwijls veroorzaakt door een bepaalde trigger.

De factoren die een migraine tot gevolg kunnen hebben,lopen echter uiteen van persoon tot persoon, maar iemand die lijdt aan migraine blijft vaak extra gevoelig voor dezelfde triggers.

De tabel die we hieronder hebben geplaatst, laat je enkele van de meest voorkomende triggers voor migraine zien.

Symptomen van migraine

Migraine begint doorgaans ’s avonds of tijdens de slaap. Bij bepaalde personen worden de aanvallen voorafgegaan door een vermoeidheid die een paar uur aan kan houden, een depressie, traagheid, prikkelbaarheid en/of rusteloosheid.

Vanwege het feit dat de symptomen van migraine sterk uiteen kunnen lopen, denkt minstens de helft van alle mensen die aan migraine lijden dat ze last hebben van sinus- of spanningshoofdpijn, en dus niet aan deze aandoening.

Circa 20 procent van de migraine begint met één of meerdere neurologische symptomen, ook wel aangeduid met de term aura. Visuele klachten komen in dat geval het meest voor.

Ze kunnen bestaan uit het zien van halo’s, fonkelende of knipperende lichten, golvende lijnen en zelfs een tijdelijk verlies van gezichtsvermogen.

De aura kan eveneens zorgen voor een gevoelloosheid of tintelingen aan een zijde van het lichaam, in het bijzonder in het gezicht of de hand.

Bepaalde mensen die aan migraine lijden ontwikkelen symptomen van aura zonder daarna ook last van hoofdpijn te krijgen; ze denken dan vaak dat ze een beroerte doormaken, in plaats van een migraineaanval.

De meeste migraine ontwikkelt zich echter zonder aura. In typische gevallen is de pijn aan de ene zijde van het hoofd, meestal beginnend rondom het oog en de slaap voordat deze zich naar de achterzijde van het hoofd zal verspreiden.

De pijn is doorgaans ernstig van aard en wordt beschreven als bonzend of kloppend. Misselijkheid komt ook vaak voor, en een heleboel mensen die lijden aan migraine hebben last van tranende ogen, een loopneus of een verstopte neus.

Indien deze symptomen prominent aanwezig zijn, dan kunnen ze leiden tot een onjuiste diagnose van sinushoofdpijn. De volgende kenmerken van migraine dien je dan ook goed te onthouden:

• Kloppende pijn,
• Een daglang ernstige onbehandelde aanvallen,
• Eenzijdige pijn,
• Misselijkheid en braken,
• Pijnintensiteit die je dagelijkse activiteiten belemmeren.

Zonder een effectieve behandeling zullen migraineaanvallen gewoonlijk vier tot 24 uur aan blijven houden. Indien je last hebt van migraine, dan is zelfs een aanval van vier uur al veel te lang, en om die reden is een vroegtijdige behandeling zo belangrijk.

Behandelen van migraine

Wanneer je een migraine in het vroegste stadia opmerkt, dan kun je deze wellicht onder controle houden met behulp van vrij verkrijgbare pijnstillers.

Acetaminophen, aspirine, ibuprofen, naproxen en een combinatie van pijnstillers met cafeïne zijn allemaal effectief, mits je er een volledige dosis van inneemt in erg vroeg stadium van de aanval.

Het medicijn dat wordt gegeven tegen misselijkheidklachten metoclopramide kan de werking van NSAID’s versterken.

Zodra medicatie op doktersrecept nodig is, dan zullen de meeste artsen zich wenden tot de triptanen, die te verkrijgen zijn in de vorm van tabletten, neussprays of injecties zelf dienen te worden ingespoten.

Voorbeelden van dit soort medicijnen zijn sumatriptan, zolmitriptan en rizatriptan. Triptanen bieden een volledige verlichting binnen twee uur voor hooguit 70 procent van alle mensen die ze gebruiken; de reactie is het beste op het moment dat de behandeling vroeg in gang wordt gezet.

Bepaalde mensen die last hebben van migraine hebben binnen 12 tot 24 uur echter een tweede dosis nodig.

Vanwege het feit dat de triptanen de bloedtoevoer naar het hart en het hoofd kunnen beïnvloeden, mag iemand die gediagnosticeerd is met coronair lijden, of die bekend is met risicofactoren voor de ontwikkeling van hartaandoeningen, deze medicijnen niet gebruiken.

Iemand die antidepressiva neemt die behoort tot de SSRI-familie mag eveneens geen triptanen gebruiken.

Oudere migrainegeneesmiddelen, zoals ergotgeneesmiddelen en combinaties die barbituraten bevatten, spelen nog altijd een belangrijke rol in de behandeling van bepaalde personen. Anderen hebben echter antinausea-middelen nodig, sterkere pijnstillers op doktersrecept of zelfs een corticosteroïde, zoals dexamethason.

In alle gevallen dien je echter goed samen te werken met je arts om de beste behandelmethode te achterhalen.

Vergeet echter niet dat overmatig gebruik van dit soort middelen zou kunnen leiden tot zogenaamde rebound-hoofdpijn en dat er een vicieuze cirkel kan ontstaan die wordt gevormd door medicatie en de hoofdpijnklachten.

Wanneer je dus meer dan twee of drie keer in de week een behandeling nodig hebt, dan doe je er goed aan om het gebruik van eventuele preventieve medicatie in overweging te nemen.

Voorkomen van migraine

Bepaalde mensen kunnen migraine voorkomen door triggers te vermijden. Anderen doen het juist goed door een snelle behandeling in gang te zetten als het gaat om incidentele aanvallen.

Maar mensen die vaak last hebben van migraineaanvallen, hebben vaak baat bij het preventief nemen van geneesmiddelen.

De meest effectieve medicatie op doktersrecept zijn bètablokkers (zoals propranolol, atenolol en metoprolol), sommige antidepressiva (zoals amitriptyline) en sommige antiseizure middelen (zoals divalproex, topiramaat en gabapentine). De meer ernstige gevallen kunnen daarentegen baat hebben bij een doorverwijzing naar een hoofdpijnspecialist.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is abnormale, maar zeer ernstige vorm van hoofdpijn, en deze vorm komt vijf keer meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Ondanks het feit dat iedereen clusterhoofdpijn kan krijgen, is de typische patiënt een man van middelbare leeftijd met een voorgeschiedenis van roken.

Het fenomeen clusterhoofdpijn heeft zijn naam te danken aan het feit dat de hoofdpijn de neiging heeft om in clusters te verschijnen, met één tot acht hoofdpijnmomenten op een dag voor de duur van een periode van één tot drie maanden, elk één tot twee jaar, vaak in dezelfde tijd van het jaar.

De pijn komt altijd op aan één zijde van het hoofd en is erg ernstig van aard. Het oog aan de pijnlijke zijde is rood en waterig, het ooglid kan gaan hangen en de neus zal gaan lopen of juist verstopt zijn geraakt.

De aanval begint abrupt en duurt 30 tot 60 minuten. De meeste patiënten worden tijdens de aanval bovendien rusteloos en onrustig; ze zijn niet in staat om stil te zitten, ze gaan dan ijsberen, joggen op hun plaats of ze slaan zelfs hun hoofd tegen een muur.

Misselijkheid en gevoeligheid voor licht en geluid kunnen eveneens met de pijn samengaan.

Het inademen van zuivere zuurstof kan de aanval helpen verlichten. Sumatriptan is eveneens vaak effectief, in het bijzonder wanneer het middel in de vorm van een injectie wordt toegediend.

Andere triptanen kunnen ook helpen. Sommige mensen die lijden aan clusterhoofdpijn geven echter de voorkeur aan neusocaïne neusdruppels, dihydroergotamine-injecties of andere behandelingen.

Het meest effectieve geneesmiddel voor het voorkomen van aanvallen is verapamil, een calciumkanaalblokker. Andere medicijnen die mogelijk kunnen helpen zijn divalproex, topiramaat en lithium.

Andere vormen van hoofdpijn

Artsen hebben honderden aandoeningen vastgesteld die in verband kunnen worden gebracht met hoofdpijn. Hieronder hebben we er slechts een paarvoor je opeen rijtje gezet:

• Medicijngerelateerde hoofdpijn. Een heleboel geneesmiddelen hebben hoofdpijn als bijwerking. En ondanks dat het paradoxaal lijkt, kunnen veen groot aantal medicijnen die worden gebruikt om hoofdpijn mee te behandelen, eveneens bij overmatig gebruik tot hoofdpijnklachten, of zogenaamde rebound-hoofdpijn. Mensen die lijden aan migraine zijn bijzonder gevoelig voor een vicieuze cirkel van pijn die leidt tot meer medicatie, wat op zijn beurt weer zal leiden tot meer pijn. Indien je dikwijls hoofdpijn hebt en daarvoor medicatie gebruikt, zowel vrij verkrijgbare varianten als middelen op doktersrecept, voor de duur van meer dan 10 tot 15 dagen in de maand, dan kun je last hebben van het overmatig gebruiken van deze geneesmiddelen. De enige manier om erachter te komen is om je geneesmiddelen te stoppen of de doses ervan te verminderen, maar uiteraard wel altijd in overleg met je arts. Een corticosteroïde, zoals prednison kan helpen om de pijn die tijdens deze rustperiode onder controle te houden.
• Sinushoofdpijn. Acute sinusitis veroorzaakt pijn die zich over het voorhoofd, rondom de neus en ogen, over de wangen of in de bovenste gebitselementen bevindt. Voorover buigen zal de pijnklachten verergeren. Dikke neusafscheiding (snot), ophoping van vocht (congestie) en koorts duiden op een probleem met de sinussen. Op het ogenblik dat de acute infectie is verdwenen, zal ook de pijn wegtrekken. Sinusitis is echter geen veel voorkomende oorzaak van chronische- of terugkerende hoofdpijn.
• Koudehoofdpijn. Bepaalde personen ontwikkelen een scherpe, acute hoofdpijn op het ogenblik dat ze iets kouds eten. De pijn is echter in minder dan een minuut weer verdwenen, zelfs wanneer je gewoon doorgaat met eten. Indien je last hebt van koudehoofdpijn, dan dien je te proberen om langzaam te eten en het koude voedsel eerst aan de voorzijde van je mond te verwarmen voordat je het doorslikt.
• Hoge bloeddruk. Behalve in gevallen van erg hoge bloeddruk, veroorzaakt hypertensie normaal gesproken geen hoofdpijn. In de praktijk laten de meeste mensen die last hebben van een hoge bloeddruk helemaal geen symptomen zien en een onderzoek dat gehouden is onder 51.234 proefpersonen meldde dat een hoge bloeddruk in verband gebracht jon worden met een verminderd aantal gevallen van hoofdpijn. Maar dat is uiteraard geen goede reden om je bloeddruk te gaan verwaarlozen. Een hoge bloeddruk leidt tot beroertes, hartaanvallen, hartfalen en nieraandoeningen, dus iedereen dient zijn, of haar, bloeddruk te laten controleren en vervolgens stappen te ondernemen om eventuele afwijkingen te kunnen corrigeren.
• Lichaamsbeweging en het hebben van seks. Plotselinge, zware lichamelijke activiteiten uitvoeren kan hoofdpijn tot gevolg hebben. Geleidelijke warming-ups of een behandeling met een ontstekingsremmend geneesmiddel vóór het starten van deze activiteiten kan eveneens helpen. Het hebben van seksuele gemeenschap kan ook hoofdpijn veroorzaken; bepaalde mannen merken echter alleen een doffe pijn op, maar anderen hebben daarentegen wel last van meer ernstige aanvallen, ook wel orgastische hoofdpijnen genoemd. Bepaalde personen kunnen orgastische hoofdpijn voorkomen door een NSAID te gebruiken 30 tot 60 minuten vóór het hebben van de geslachtsgemeenschap.

Hoofdpijnonderzoeken

De moderne geneeskunde is afhankelijk van onderzoeken om een groot aantal problemen te kunnen diagnosticeren.

Voor de meeste hoofdbrekens zal echter het bestuderen van de medische geschiedenis en het uitvoeren van ene lichamelijk onderzoek de klus helpen klaren.

In de praktijk zien CT-scans, MRI’s en EEG’s (hersengolfonderzoeken) er normaal uit als er sprake is van spanningshoofdpijn, migraine en clusterhoofdpijn.

Toch kunnen dit soort onderzoeken van vitaal belang zijn voor mensen die te maken krijgen met waarschuwingssignalen of die lijden aan andere zorgwekkende vormen van hoofdpijn.

Leven met constante vorm van hoofdpijn

Voor de meeste mensen is een enkele keer last hebben van hoofdpijn maar een tijdelijk obstakel ergens in de loop van een drukke dag.

Toch kunnen de meeste mensen dit probleem verlichten door simpele maatregelen te treffen ten aanzien van gun manier van keven en het gebruik van vrij verkrijgbare medicijnen.

Ontspanningstechnieken, biofeedback, yoga en acupunctuur kunnen eveneens helpen. Maar voor bepaalde personen is hoofdpijn echter een groot probleem.

Het is dan ook zaak om waarschuwingtekens te leren herkennen die om een directe medische behandeling vragen.

Door altijd goed samen te werken met je arts kun je een behandel​​programma ontwikkelen om migraine en andere ernstige vormen van hoofdpijn te kunnen voorkomen en op de juiste wijze te behandelen.

En trap niet in de valkuil van het overdadig gebruiken van geneesmiddelen, voor bepaalde personen is namelijk rebound-hoofdpijn het grootste probleem van allemaal.