Cafeïne is een stimulerend middel dat aan kan worden getroffen in een breed scala aan voedingsmiddelen, dranken en andere producten. Het middel wordt vaak gebruikt om wakker en alert te blijven. Technisch gezien kan cafeïne ook worden gebruik als ingrediënt van een medicijn en in een aantal erg populaire dranken, zoals koffie, thee, cola en energiedrink. Deze producten kunnen zelfs aanzienlijke hoeveelheden cafeïne bevatten. Volgens de Mayo Clinic is de aanbevolen hoeveelheid cafeïne over het algemeen 400 milligram per dag voor een gezonde volwassene.
Wanneer is er sprake van een overdosis cafeïne?
Een overdosis cafeïne kan zich aandienen op het moment dat je meer dan deze maximale hoeveelheid binnen hebt gekregen. Zo dienen jongeren bijvoorbeeld niet meer dan 100 milligram cafeïne per dag tot zich te nemen. Verder kan een zwangere vrouw haar dagelijkse inname beter beperken tot hooguit 200 milligram cafeïne. Dit vanwege het feit dat de effecten van cafeïne op de baby nog niet helemaal duidelijk zijn.
Wat een veilige hoeveelheid cafeïne is, zal echter van persoon tot persoon verschillen. Zo kunnen er verschillen zijn op het gebied van leeftijd, lichaamsgewicht en de algehele gezondheid. De gemiddelde halfwaardetijd van cafeïne in het bloed varieert van 1,5 tot 9,5 uur. Dit wil dus zeggen dat het anderhalf tot negen en een half uur kan duren voordat het cafeïnegehalte in het bloed tot de helft van de oorspronkelijke hoeveelheid is gedaald. Door dit brede bereik van de gemiddelde halfwaardetijd wordt het echter lastig om de exacte hoeveelheid cafeïne te bepalen zodat een overdosis voorkomen kan worden.
Bronnen van cafeïne
Hieronder hebben we voor je op een rijtje gezet hoeveel cafeïne er aan wordt getroffen in een gemiddeld portie van enkele cafeïnebronnen die vaak worden gebruikt.
- Zwarte koffie 330 milliliter: 260 milligram cafeïne,
- Zwarte thee 225 milliliter: 30 tot 80 milligram cafeïne,
- Frisdrank 330 milliliter: 30 tot 70 milligram cafeïne,
- Red Bull 235 milliliter: 80 milligram cafeïne,
- Reep donkere chocolade 410 milligram: 20 milligram cafeïne,
- Excedrin (migrainegeneesmiddel) 1 tablet: 65 milligram cafeïne.
Andere bronnen van cafeïne zijn onder andere:
- Snoepgoed,
- Diverse geneesmiddelen en voedingssupplementen,
- elk voedingsmiddel dat pretendeert de energie te kunnen stimuleren,
- bepaalde soorten kauwgom.
Hoewel een overdosis cafeïne in de meest ernstige gevallen echt levensbedreigend kan zijn, hebben de meeste mensen alleen maar last van een aantal minder prettige symptomen. Deze klachten zullen echter weer verdwijnen op het ogenblik dat de cafeïne weer door het lichaam uit wordt gescheiden.
Oorzaken en risicofactoren van een overdosis cafeïne
Er zal sprake zijn van een overdosis cafeïne op het moment dat je te veel cafeïne binnen hebt gekregen via drankjes, voedsel of medicijnen. Sommige mensen kunnen echter elke dag ver uitstijgen boven de dagelijks aanbevolen hoeveelheid zonder dat zij daar enige nadelige gevolgen van ondervinden. Dit is echter absoluut niet verstandig om te doen omdat hoge doses cafeïne ook aanzienlijke gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Hierbij kun je denken aan het ontwikkelen van een onregelmatige hartslag en zelfs toevallen. Het regelmatig innemen van grote hoeveelheden cafeïne kan mogelijk zelfs leiden tot een verstoring van het hormonale evenwichtig in je lichaam (met alle vervelende gevolgen van dien).
Op het ogenblik dat je niet gewend bent om geregeld cafeïne te gebruikten, dan kan je lichaam bijzonder gevoelig voor deze stof zijn en doe je er dan ook zeer verstandig aan om niet te veel van deze stof in één keer tot je te nemen. Maar zelfs wanneer je wel van tijd tot tijd grote hoeveelheden cafeïne consumeert, dien je hiermee te stoppen zodra je je er minder prettig door gaat voelen of als je met echt onaangename symptomen te maken krijgt.
Symptomen van een overdosis cafeïne
Er kunnen zich uiteenlopende symptomen aandienen op het moment dat je te maken hebt met een overdosis cafeïne. Sommige symptomen zullen niet meteen al je alarmbellen af laten gaan en daardoor wellicht niet erg ernstig lijken. Zo kun je bijvoorbeeld één of meerdere van de volgende klachten ervaren:
- duizeligheid,
- diarree,
- meer dorst hebben dan normaal,
- slapeloosheid,
- hoofdpijn,
- koorts,
- prikkelbaarheid.
Andere symptomen die voor kunnen komen als er sprake is van een overdosis cafeïne zijn echter wel ernstiger van aard en vragen dan ook met spoed om een medische behandeling. Deze meer ernstige symptomen van overdosis cafeïne zijn:
- ademhalingsproblemen,
- braken,
- hallucinaties,
- verwarring,
- pijn op de borst,
- een onregelmatige- of een versnelde hartslag,
- oncontroleerbare spierbewegingen (spasmen),
- krampen.
Het is zelfs mogelijk dat baby’s last hebben van een overdosis cafeïne. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de moedermelk die zij binnenkrijgen buitensporig grote hoeveelheden cafeïne bevat. Enkele milde symptomen die je dan waar kunt nemen, zijn misselijkheid en zich voortdurende aanspannende- en weer ontspannende spieren. Meer ernstige tekenen van een overdosis cafeïne bij een baby kunnen met deze symptomen gepaard gaan> er zal dan tevens sprake zijn van: braken, een snelle ademhaling of zelfs een toestand van shock. Indien je dergelijke symptomen waarneemt bij een jong kind, dan dien je dus direct een arts te raadplegen zodat er een juiste diagnose kan worden gesteld en eventueel een behandeling in gang kan worden gezet.
Diagnose van een overdosis cafeïne
Indien er een vermoeden bestaat dat er sprake is van een overdosis cafeïne, dan moet je direct de hulp van een arts inschakelen en hem, of haar, de hoogte brengen van alle cafeïnehoudende producten die er gebruikt zijn voordat de symptomen zich aandienden.
De arts zal verder een controle uit willen voeren naar je ademhalingsfrequentie, hartslag en bloeddruk. In sommige gevallen zal ook je lichaamstemperatuur worden gemeten en kan er een onderzoek van je bloed en/of urine nodig zijn om de geneesmiddelen die in je lichaam aanwezig zij te kunnen identificeren.
Behandeling van een overdosis cafeïne
De behandeling bij een overdosis cafeïne is bedoeld om deze stof uit je lichaam te krijgen terwijl tevens de symptomen onder controle gehouden worden. Mogelijk krijg je mogelijk actieve kool toegediend, een veel voorkomend middel tegen een overdosis van lichaamsvreemde stoffen, zodat de cafeïne meestal al hieraan geboden zal zijn voordat deze in het maag-darmkanaal terechtkomt.
Wanneer de cafeïne echter al in het maag-darmkanaal terecht is gekomen, kun je een laxerend middel, of in een ernstig geval zelfs een maagspoeling, krijgen. Een maagspoeling wil zeggen dat er een tube wordt gebruikt om de inhoud uit je maag te spoelen. De arts zal waarschijnlijk de behandelmethode kiezen die het snelst werkt bij het afvoeren van de cafeïne uit het lichaam. Tijdens de behandeling zullen je vitale functie goed in de gaten worden gehouden en kan het dus gebeuren dat er voortdurend via een ECG (elektrocardiogram) je hart wordt gecontroleerd en kun je ademhalingsondersteuning krijgen als dat nodig blijkt te zijn.
Als de symptomen mild zijn, dan kun je wellicht een afwachtende houding aannemen en dus wachten totdat de cafeïne vanzelf je lichaam heeft verlaten. Er bestaan zelfs een aantal behandelingen die je thuis toe kunt passen als je last hebt van een milde overdosis cafeïne, zoals:
- extra water drinken,
- wat extra lichaamsbeweging doen,
- voedsel eten dat rijk is aan kalium of magnesium, zoals bananen of donkere bladgroenten.
Dergelijke behandelingen kunnen echter je spijsvertering niet altijd helpen om de cafeïne sneller uit je lichaam te krijgen. Wanneer je niet zeker weet of je al dan niet een behandeling nodig hebt, dan dien je altijd een arts te raadplegen en de symptomen duidelijk te omschrijven. Op het moment dat de symptomen als ernstig aan worden gemerkt, dan zul je waarschijnlijk het advies krijgen om naar het dichtbij zijnde ziekenhuis te gaan voor een spoedbehandeling.
Voorkomen van een overdosis cafeïne
Om te voorkomen dat je een overdosis cafeïne binnenkrijgt, dien je te vermijden dat je overmatig grote hoeveelheden cafeïne tot je neemt. In de meeste gevallen zou je dus niet meer dan 400 mg cafeïne per dag moeten binnenkrijgen en voor mensen die gevoelig zijn voor deze stof dient deze hoeveelheid zelfs nog lager te liggen.
Vooruitzichten bij een overdosis cafeïne
Een overdosis aan cafeïne kan in de regel goed worden behandeld zonder dat je te maken krijgt met gezondheidsproblemen op de lange termijn. Maar een dergelijke situatie kan in bepaalde gevallen eveneens fataal aflopen, in het bijzonder als het een jongere patiënt betreft (zoals een baby of een peuter). Het is echter bekend dat een overdosis cafeïne eveneens ervoor kan zorgen dat bestaande gezondheidsproblemen zullen verergeren, zoals wanneer je last hebt van angstgevoelens. Uit een onderzoek is vast komen te staan dat bepaalde effecten van een overmatige inname van cafeïne samen met sommige stoffen, zoals amfetaminen en cocaïne, een bedreiging kunnen vormen voor je gezondheid of zelfs je leven. Wanneer een behandeling te laat in gang wordt gezet, kunnen er dan ook onomkeerbare gezondheidsproblemen ontstaan en in het meest erge geval zul je een dergelijke overdosis niet overleven. Bij een vermoeden van een overdosis cafeïne, al dan niet in combinatie met andere middelen, dan is het zaak om met spoed de alarmlijn te bellen.