Ieder jaar, in de periode rondom Valentijnsdag, kun je in diverse media verhalen lezen over het “gebroken hart syndroom”, een aandoening waarbij mensen (in de regel vrouwen die in de postmenopauzale fase van hun leven zitten) ernstige, acute cardiale klachten hebben nadat ze een vorm van extreme emotionele stress, ook wel cardiomyopathische stress genoemd, door hebben gemaakt. Cardiomyopathie is de gangbare medische term voor iedere aandoening die de hartspier betreft. Cardiomyopathische stress is echter een aandoening aan het hart die pas vrij recent is erkend en die zowel dramatisch als ernstig is, maar die gelukkig vaak wel omkeerbaar en van voorbijgaande aard is, mits deze aandoening natuurlijk op de juiste wijze behandeld wordt. Overigens heeft deze vorm van het gebroken hartsyndroom over het algemeen niets te maken met een stukgelopen romance.
Wat is cardiomyopathische stress?
Bij cardiomyopathische stress zal een deel van de hartspier, dikwijls een groot deel, acuut ophouden met werken, met als gevolg dat er acuut hartfalen optreedt. Wanneer er actieve medische zorg zal worden verleend, zal deze aandoening echter in de regel van voorbijgaande aard zijn en zal de hartspier binnen een paar dagen of weken weer normaal haan werken. Indien deze medische zorg echter uit wordt gesteld, dan kan cardiomyopathische stress echter ook een fatale afloop hebben.
Cardiomyopathische stress is het gevolg van extreem en acuut emotioneel leed of lichamelijke stress. Triggers die worden genoemd zijn:
- onverwacht nieuws over het overlijden van een dierbare,
- huiselijk geweld,
- een gewapende overval,
- een surpriseparty.
De aandoening zal zich in de regel manifesteren in de vorm van symptomen die duiden op een acute hartaanval (bijvoorbeeld door een hevige, drukachtige pijn op de borst, ademnood ofwel dyspnoe en een gevoel van naderend onheil). Bijna 90 procent van de mensen die lijden aan deze aandoening zijn vrouwen van gemiddeld 66 jaar oud. Het is vandaag de dag nog niet bekend waarom cardiomyopathische stress juist vrouwen onevenredig beïnvloedt.
De oorzaak van cardiomyopathische stress is eveneens niet bekend, maar de meeste deskundigen wijten het ontstaan van de aandoening aan een ongewone respons op stresshormonen, zoals adrenaline, na het doormaken van emotioneel leed. De aandoening kan verband houden met zogenaamd microvasculaire angina, die het gevolg is van een vernauwing van haarvaatjes (de kleinste bloedvaten) die zich in de hartspier bevinden. Andere deskundigen hebben geopperd dat deze aandoening verband zou kunnen houden met coronaire arteriële spasmen (spastische samentrekkingen van de bloedvaten rondom de hartspier).
Hoe wordt de diagnose gesteld cardiomyopathische stress?
Bij de eerste evaluatie zal vaak worden gedacht dat mensen die lijden aan cardiomyopathische stress een hartaanval doormaken. De veranderingen in de ECG die van het hart worden gemaakt zijn echter niet typerend voor een hartaanval en de hartenzymtesten die een hartaanval zouden moeten bevestigen, blijken al evenmin significant verhoogd te zijn. Wanneer er bovendien een katheterisatie uit wordt gevoerd, blijken de kransslagaders open te zijn (terwijl bij een echte hartaanval één van de kransslagaders afgesloten zou zijn).
Verder blijken een groot aantal mensen dat lijden aan cardiomyopathische stress een bijzondere vorm van hartspierzwakte (cardiomyopathie) te hebben (dit wordt zichtbaar op een echocardiografie) waarbij een deel van hun linkerhartkamer (ventrikel) op een ongewone en typische manier naar buiten opbolt. In Japan, waar deze aandoening voor het eerst werd beschreven, wordt gezegd dat het kenmerkende opbollen van de linkerhartkamer veel gelijkenis vertoont met een octopusval of “takotsubo”, om die reden wordt de aandoening ook wel takotsubo-cardiomyopathie genoemd.)
Behandelen van cardiomyopathische stress
Een groot aantal mensen dat lijden aan cardiomyopathische stress hebben aanvankelijk ernstig hartfalen en vereisen actieve en intensieve cardiale zorg. Gelukkig kunnen deze patiënten prima overleven met behulp van actieve medische zorg en zal de cardiomyopathie in de regel binnen een paar dagen tot weken volledig verdwijnen.
Wat maakt cardiomyopathische stress zo uniek?
Cardiomyopathische stress is echt een unieke aandoening. Deze komt namelijk acuut voor bij verder gezonde mensen (in de meeste gevallen zijn dit vrouwen); als gevolg van een acute episode van ernstige emotionele- of lichamelijke stress; de symptomen die zich aandienen zullen sterk wijzen op het doormaken van een hartaanval; vanwege het feit dat de patiënt in het begin ernstig ziek is en zelfs last heeft van hartfalen, overleven de meeste mensen wanneer ze direct de juiste medische zorg krijgen en zal de cardiomyopathie vrijwel altijd volledig verdwijnen.
Een reactie op cardiomyopathische stress
‘Cardiomyopathie stress’ is een veel betere term voor deze aandoening, dan de meer populaire term ‘gebroken-hart-syndroom’. Bij de term gebroken hart denken veel mensen namelijk aan iets dat optreedt nadat je een relatiebreuk, of ander traumatisch liefdesleed, te verwerken hebt gehad, en dus niet aan een aandoening die optreedt nadat je bijvoorbeeld een geladen wapen op je hoofd gericht hebt gekregen. Niettemin heeft deze terminologie wel geresulteerd in een heleboel publiciteit en de kennis van dit nieuwe syndroom is als gevolg daarvan snel en op grote schaal verspreid. Juist dat brede bewustzijn is een goede zaak.
De symptomen van cardiomyopathische stress zijn zo acuut en zo ernstig van aard dat het haast ondenkbaar is dat iemand bij wie het optreedt geen medische hulp zal gaan zoeken; en de lichamelijke uitingen van de aandoening zijn zo voor de hand liggend dat geen enkele arts die één van deze patiënten ziet, zich niet zal realiseren dat er iets serieus mis is. Dus, zo ernstig als cardiomyopathische stress ook is, bestaat er weinig gevaar dat de aandoening genegeerd zal worden, noch door de patiënt als door de medici.
Dit staat echter in schril contrast met de diverse andere hartaandoeningen onder vrouwen die veel vaker voorkomen dan cardiomyopathische stress. De meest belangrijke hiervan zijn angina pectoris en hartaanvallen, dit zijn aandoeningen die even vaak voorkomen en niet alleen gevaarlijk zijn bij vrouwen maar ook bij mannen. Helaas gaan deze aandoeningen dikwijls gepaard met “atypische” symptomen waardoor soms vrouwen die aan coronaire hartziekte lijden, vaak niet geneigd zijn om direct hulp te zoeken, en zodra ze dat wel doen, ze er vaak niet in slagen om hun artsen de juiste diagnose te krijgen.
Slotopmerking
Wellicht zal de publiciteit rondom het “gebroken hartsyndroom” meer de aandacht van vrouwen en artsen trekken voor het algemene feit dat hartaandoeningen bij vrouwen totaal anders zijn dan hartziekten die bij mannen optreden, maar niet die minder vaak en ook zeker niet minder fataal kunnen zijn. Wanneer dat zo is, zal de onjuiste terminologie die in de massamedia voor deze aandoening wordt gebruikt juist een goede zaak blijken te zijn.
