Een zogenaamde onstabiele angina is een vorm van angina pectoris die willekeurig, of onvoorspelbaar optreedt, en die niet in verband kan worden gebracht met een voor de hand liggende trigger, zoals lichamelijke inspanning of emotionele stress. Een onstabiele angina is een vorm van het acuut coronair syndroom (ACS), en zoals in alle ACS gevallen, dient een onstabiele angina gezien worden als een medische noodsituatie.
Wat is een onstabiele angina pectoris?
Angina pectoris zal als “onstabiel” worden beschouwd op het moment dat de klachten niet de voorspelbare patronen volgt die kenmerkend zijn voor een “stabiele angina.” Onstabiele angina zal in twee gevallen als “onstabiel” betiteld.
- In tegenstelling tot bij stabiele angina pectoris treden de symptomen op een meer willekeurige- en onvoorspelbare manier op. Terwijl bij stabiele angina pectoris, de symptomen vaak het gevolg zijn van lichamelijke inspanning, vermoeidheid, woede of een andere vorm van stress, kunnen de symptomen van de onstabiele variant dikwijls ontstaan zonder een duidelijk aan te wijzen trigger. In feite treedt onstabiele angina pectoris dikwijls in rust op en kunnen mensen er zelfs door uit een hun slaap worden gewekt. Bovendien blijven de symptomen bij onstabiele angina pectoris in de regel langer dan een paar minuten aanhouden en zal het gebruik van nitroglycerine meestal de pijn niet kunnen verlichten. Onstabiele angina pectoris is dus “onstabiel” omdat de symptomen vaker dan gebruikelijk op kunnen treden, zonder dat daar een duidelijke trigger voor aangewezen kan worden en mogelijk ook langere tijd aan blijven houden.
- Wellicht van nog groter belang is, dat onstabiele angina pectoris “onstabiel” is vanwege, zoals bij alle vormen van ACS, de klachten het meest vaak worden veroorzaakt door het loslaten van plaque dat zich in een kransslagader aan de wand heeft vastgezet. Bij een onstabiele angina pectoris zal de losgekomen plaque en het bloedstolsel dat vrijwel altijd een gevolg is van dit afscheuren, een gedeeltelijke blokkering van de slagader veroorzaken.
Deze gedeeltelijke blokkade kan een “stotterend” patroon gaan veroorzaken (naarmate het bloedstolsel verder uitgroeit en vervolgens weer inkrimpt), met als gevolg dat er angina pectoris op gaat treden die op niet te voorspellen wijze komt en gaat. Op het ogenblik dat het stolsel voor een totale verstopping van de slagader zou zorgen (wat dikwijls het geval is), dan het deel van het hart (dat door de aangetaste slagader van bloed wordt voorzien) de grootste kans lopen op onherstelbare schade.
Met andere woorden: het dreigende risico van een volledig hartinfarct zal erg groot zijn bij een onstabiele angina. Het is duidelijk dat een dergelijke aandoening nogal “onstabiel” is en om die reden als een medisch spoedgeval gezien en behandeld dient te worden.
Symptomen van een onstabiele angina pectoris
Iedereen met een voorgeschiedenis van coronaire hartziekte dient de mogelijke aanwezigheid van een onstabiele angina pectoris in gedachten houden wanneer hun angina pectoris al bij lichamelijke inspanning in mindere mate optreedt dan normaal, als de klachten in rust optreden, wanneer de klachten langer aan blijven houden dan normaal, als het lastiger is om de klachten te verlichten met behulp van nitroglycerine of wanneer de klachten er vooral ’s nachts voor zorgen dat je wakker wordt.
Mensen die geen voorgeschiedenis van coronaire hartziekte hebben, kunnen eveneens een onstabiele angina ontwikkelen. Helaas lijken deze mensen een hoger risico op een hartaanval te hebben omdat ze de symptomen in de regel niet als angina pectoris herkennen. De klassieke symptomen van angina pectoris zijn:
- een hevige druk of pijn op de borst,
- soms is deze pijn ook een beklemmend of zwaar van aard,
- vaak straal de pijn uit naar de kaak of de linkerarm.
Helaas hebben een groot aantal patiënten met angina pectoris geen klassieke symptomen. Hun onaangenaam gevoel kan bijvoorbeeld erg mild zijn en zich zelfs lokaliseren in de rug, de buik, schouders of in één of beide armen. Verder kan misselijkheid, kortademigheid of alleen een gevoel van brandend maagzuur het enige symptoom zijn. Wat dit in wezen dus wil zeggen dat iedereen van middelbare leeftijd of ouder, maar in het bijzonder iemand met één of meerdere risicofactoren voor coronaire hartziekte, alert moet zijn op symptomen die op angina pectoris kunnen wijzen. Op het moment dat je denkt dat je wellicht te maken hebt met een onstabiele angina pectoris, dan dien je direct naar een arts of een spoedafdeling van een ziekenhuis te gaan.
Diagnose onstabiele angina pectoris
De symptomen zijn van essentieel belang bij het stellen van de diagnose van een onstabiele angina pectoris, maar ook bij elke andere vorm van ACS. In het bijzonder wanneer je één of meer van de volgende drie symptomen heeft, dan zou een arts dat dienen te herkennen als een sterke aanwijzing voor een vorm van ACS:
- Angina pectoris in rust, in het bijzonder in rust de klachten meer dan 20 minuten per keer aan blijven houden,
- Nieuwe angina pectoris klachten die je minder goed, of niet meer, in staat stellen om deel te nemen aan lichamelijke activiteiten,
- Een toename van een eerdere stabiele angina, met episodes die vaker voorkomen, langer duren of die bij minder inspanningen dan voorheen optreedt.
Wanneer een arts ACS vermoedt, dan dien hij, of zij, direct een ECG en bloedtest uit laten voeren op de concentratie van het hartenzym. Als het deel van het ECG, dat bekend staat als “ST-segmenten” is verhoogd (wat duidt op een volledige blokkade van een slagader) en de hartenzymen zijn verhoogd (wat wijst op schade aan de hartcellen), dan is een “groot” hartinfarct gediagnosticeerd.
Als de ST-segmenten niet zijn verhoogd (wat aangeeft dat de slagader niet helemaal is geblokkeerd), maar de hartenzymen zijn wel verhoogd (wat duidt op aanwezige celschade), dan wordt een “kleinere” hartaanval gediagnosticeerd. Bij niet verhoogde ST-segmenten en normale waarden voor de enzymen (wat wil zeggen dat de slagader niet helemaal is geblokkeerd en dat er geen celschade aanwezig is), wordt als onstabiele angina pectoris aangeduid.
Opmerkelijk is dat een onstabiele angina pectoris wel sterk kan lijken op een hartaanval. In elke situatie is er namelijk sprake van een zogenaamde plaqueruptuur die is ontstaan in een kransslagader, maar de ader is daarbij niet volledig geblokkeerd, dus zal er ten minste enige doorstroming van bloed overblijven. Bij allebei de aandoeningen zijn de symptomen van onstabiele angina pectoris aanwezig. Het enige verschil is dat er bij een hartaanval genoeg schade aan de hartcellen is ontstaan om extra cardiale enzymen aan te maken. Omdat deze twee aandoeningen zo vergelijkbaar zijn, zal ook hun behandeling volledig hetzelfde zijn.
Behandeling van onstabiele angina pectoris
Indien je last krijgt van een onstabiele angina pectoris of een hartaanval, dan zul je worden behandeld met één van de twee algemene behandelingen:
- actieve behandeling met medicijnen om de aandoening te stabiliseren, vervolgens eventueel invasief een behandeling in gang zetten,
- actieve behandel met behulp van medicatie om de aandoening te stabiliseren en al vroeg invasief ingrijpen in te plannen (in de regel angioplastiek en het plaatsen van één of meerdere stents).
