Wanneer je een vrouw bent, dan is het van groot belang om je kans op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten te kennen, maar er zeker ook wat aan te doen. Ondanks het feit dat een heleboel vrouwen (en helaas ook bepaalde artsen) het blijkbaar nog altijd niet weten, zijn hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak onder vrouwen. Ieder jaar sterven er wereldwijd miljoenen vrouwen als gevolg van aan hartaandoening. In de praktijk blijkt dat er dus meer vrouwen dan mannen aan hart- en vaatziekten, zoals hartaanvallen, hartfalen en beroertes, komen te overlijden. Om je kansen op het ontwikkelen van hartaandoeningen en beroertes zo klein mogelijk te houden, is het van essentieel belang dat je je risicofactoren onder controle weet te houden.
Risicofactoren voor hartziekten bij vrouwen
Over welke risicofactoren dien je je als vrouw zorgen te maken? Aan welke ervan kun je werkelijk iets veranderen? Hieronder geven we je een kort overzicht van de risicofactoren en eventueel wat je zelf kunt doen om deze te veranderen.
Niet-beheersbare risicofactoren
Ieder mens heeft een mogelijke kans op risicofactoren ten aanzien van hart- en vaataandoeningen waar ze zelf niets aan kunnen doen of veranderen. Wanneer je een vrouw bent, dan zijn dit onder andere:
- Je hebt een familiegeschiedenis van voortijdige coronaire hartziekte of een beroerte (deze zijn geconstateerd bij mannelijke familieleden die op het moment van de diagnose jonger waren dan 55 jaar, of bij vrouwelijke familieleden die jonger dan 65 jaar waren).
- Je bent 55 jaar of ouder.
- Je hebt de menopauze al achter de rug of je eierstokken zijn reeds verwijderd.
- Tijdens eventuele zwangerschappen ondervond je pre-eclampsie (een significante hoge bloeddruk) of zwangerschapsdiabetes, of baarde je een baby met een laag geboortegewicht.
Een familiegeschiedenis van vroegtijdige hartaandoeningen, in het bijzonder wanneer dit een zus of een broer betreft, kan een buitengewoon belangrijke risicofactor bij vrouwen zijn. Vrouwen met een dergelijke familiegeschiedenis dienen dan ook bijzonder drastisch de wel beheersbare risicofactoren onder controle dienen te krijgen.
Beheersbare risicofactoren
Er zijn echter ook een aantal risicofactoren dat je wel zelf onder controle kunt houden en door deze daadwerkelijk aan te pakken, kunt je je risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten aanzienlijk verminderen. Je kunt hierbij denken aan risicofactoren als:
- Het hebben van overgewicht of obesitas.
- Sedentaire levensstijl (het weinig tot geen lichaamsbeweging hebben, een zittend leven leiden).
- Roken of tabaksproducten gebruiken (roken zorgt niet alleen voorde ontwikkeling van hart- en vaataandoeningen, maar zal eveneens een risico vormen voor een heleboel andere gezondheidsproblemen.)
- Het hebben van een hoge bloeddruk.
- Het hebben van een hoog totaal cholesterolgehalte en/of een laag HDL-cholesterolgehalte.
- Gediagnosticeerd zijn met diabetes.
- Gediagnosticeerd zijn met het metabool syndroom.
- Het hebben van verhoogde C-reactieve proteïne concentratie in het bloed.
- Het gebruik van anticonceptiepillen, in het bijzonder wanneer je hier ook bij rookt.
Wat je dient te weten over deze risicofactoren
Het gros van deze beheersbare risicofactoren (behalve de factoren die te maken hebben met je erfelijke informatie) zijn van toepassing op zowel mannen als vrouwen. Er zijn echter een aantal speciale overwegingen waar je rekening mee dient te houden wanneer je als een vrouw probeert om je risico op hartaandoeningen te verminderen.
1. Obesitas en zittende (sedentaire) levensstijl
Deze twee risicofactoren komen vaker bij vrouwen na de menopauze voor dan bij mannen van dezelfde leeftijd. Vrouwen vervullen bovendien dikwijls een verzorgende rol en (onderzoek suggereert) uit een plichtsgevoel lijken een heleboel van hen het moeilijk te vinden om gedrag te rechtvaardigen dat speciaal op henzelf is gericht, zoals het regelmatig doen aan lichaamsbeweging. Als gevolg van de houding kunnen in het bijzonder de wat oudere vrouwen eerder inactief worden en obesitas ontwikkelen. Allebei deze factoren dienen echter als een sterk risico voor hartziekten en beroertes te worden gezien. Om die reden si het dan ook zaak dat je leer hoe je een dieet kunt volgen waar je je hart gezond mee kunt houden, maar ook waarom bewegen zo belangrijk is voor je hart.
2. Roken
Roken is niet goed, of ronduit slecht, voor ieder mens, maar lijkt een bijzonder probleem te zijn voor vrouwen. Roken is verantwoordelijk voor het grootste deel van de hartaanvallen bij vrouwen jonger onder de 45 jaar en vormt een enorme verenigingsfactor ten aanzien van de risico’s bij vrouwen met een familiegeschiedenis waarin hart- en vaatziekten voorkomen. Daar komt verder nog bij dat anticonceptiepillen dit nog erger maken; de combinatie van roken en anticonceptiepil zal namelijk het risico op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten op relatief jonge leeftijd met maar liefst 20 keer verveelvoudigen.
3. Hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk (hypertensie) is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van hartziekten en beroertes. Hypertensie komt erg vaak voor bij personen die ouder zijn dan 55 jaar en er zijn aanwijzingen dat een hoge bloeddruk bij vrouwen dikwijls niet afdoende wordt behandeld. Een goede behandeling van hoge bloeddruk is echter de moeite waard en dat kan iedereen beamen die al eens een beroerte heeft gehad.
4. Cholesterolproblemen
Hoog cholesterol en andere lipiden zullen het risico op een hartaanval en een beroerte aanzienlijk verhogen. Lage HDL-waarden zijn zelfs een meer belangrijke risicofactor voor vrouwen dan voor mannen. Er zijn aanwijzingen dat het bereiken van erg lage LDL-concentraties in je bloed en/of het substantieel verhogen van HDL-waarden daadwerkelijk coronaire hartziekte kan remmen of omkeren. Bij een groot aantal vrouwen kan cholesterol in de hand worden gehouden met hulp van een dieet en het geregeld doen van lichaamsbeweging, maar in een heleboel gevallen zal er eveneens een medicamenteuze behandeling met statines noodzakelijk zijn.
5. Diabetes
Type 2-diabetes komt steeds vaker voor, samen met één van de andere oorzaken voor, namelijk obesitas. Diabetes dient te worden gezien als een ziekte van de bloedvaten, evenals een ziekte van de suikerstofwisseling vanwege het feit dat hierdoor het cardiovasculaire risico sterk toeneemt. De kans op het ontwikkelen van hartaandoeningen bij vrouwen met diabetes is tot zelfs zes keer verhoogd.
6. Metabool syndroom
Het metabool syndroom, in het bijzonder bij vrouwen die de menopauze al achter de rug hebben, verhoogt het risico op hartaandoeningen en beroertes aanzienlijk.
7. C-reactieve proteïne (CRP)
Dit is een relatief ‘nieuwe’ risicofactor die wellicht wel een belangrijkere rol speelt bij vrouwen dan bij mannen. Verhoogde CRP-levels duiden op actieve ontsteking, maar van een hoog CRP-level kan vaak het vermoeden doen rijzen dat er een bloedvatontsteking aanwezig is. Vooral bij vrouwen wordt gedacht dat een ontsteking een belangrijke factor is bij het losraken en afbreken van de plaques in de kransslagader. Recent bewijs doet vermoeden dat het verminderen van CRP-levels (met behulp van statines) de kans op een hartaanval verkleint bij bepaalde mensen die lijden aan coronaire hartziekte. Om die reden si het van belang dat je nagaat of je CRP geregeld gemeten dient te worden.
8. Verwante problemen tijdens de zwangerschap
Ten slotte lijkt het erop dat vrouwen die te maken krijgen met bepaalde complicaties tijdens de zwangerschap, in het bijzonder wanneer er sprake is van pre-eclampsie (een ernstige vorm van hoge bloeddruk), zwangerschapsdiabetes of baby’s die ter wereld komen met een laag geboortegewicht, een significant hoger risico lopen op de ontwikkeling van vroege cardiovasculaire ziekte en de kans op overlijden daaraan wordt vergroot. Vrouwen die deze complicaties ontwikkelen, dienen al hun cardiovasculaire risicofactoren op een drastische manier in de hand proberen te houden en dit voor de rest van hun leven blijven doen. Met andere woorden: het beheersen van de risicofactoren voor hartziekten is van even groot belang bij vrouwen als bij mannen. Maar wanneer je een vrouw bent, dan zullen er nog een aantal andere aspecten zijn waar over na dient te denken terwijl je je plannen maakt om de betreffende risico’s zo klein mogelijk te maken.
