Wat zijn je risico’s voor het krijgen van een hartaanval?

Je kans op het ontwikkelen van een hartinfarct (in de volksmond ook vaak een hartaanval genoemd) kan worden geschat door een opsomming te maken van alle risicofactoren die op jou van toepassing zijn ten aanzien van coronaire hartziekte of atherosclerose (de verkalking van de kransslagaders). Het minder goede nieuws is echter dat er diverse risicofactoren bekend zijn die verband houden met coronaire hartziekte, en de meeste daarvan komen veel voor in de westerse wereld. Het goede nieuws is daarentegen dat de meeste van deze risicofactoren zaken zijn die je prima in de hand kunt houden.

Dit wil dan ook zeggen dat iedereen een heleboel zelf kan bepalen ten aanzien van de mate van waarschijnlijk dat hij, of zij, een hartaanval krijgt. De risicofactoren die in verband staan met het ontwikkelen van een hartaanval kunnen worden onderverdeeld in een tweetal algemene groepen:

1. de factoren die je niet kunt beheersen,
2. de factoren die je wel zelf kunt beheersen.

Niet-beheersbare risicofactoren

Niet-beheersbare risicofactoren zijn factoren waar je zelf niet veel aan kunt doen of veranderen. Dat betekent dus ook dat je niet van deze factoren af kunt komen door bijvoorbeeld je manier van leven aan te passen of door bepaalde geneesmiddelen te gaan gebruiken. Over het algemeen zijn de niet-beheersbare risicofactoren gerelateerd aan je leeftijd, je geslacht en de genen die je van je ouders mee hebt gekregen. Deze risicofactoren zijn:

• Een medische geschiedenis van naaste familieleden die voortijdig te maken hebben gekregen met coronaire hartziekte (meestal betekent dit dat mannelijke familieleden vóór hun vijftigste verhaardag hier al mee te maken hebben gehad, terwijl bij vrouwelijke familieleden de problemen vóór de leeftijd van 60 jaar zich aan hebben gediend).
• Je bent een man in de leeftijd van 55 of ouder of een vrouw van 65 jaar of ouder.
• Je bent een vrouw die de menopauze al door heeft gemaakt of waarbij de eierstokken zijn verwijderd.
• Je lijdt aan een chronische nierziekte.

Voor de mensen die niet-beheersbare risicofactoren hebben, is het van een nog groter belangrijk om zich actief te gaan richten op de wel beheersbare risicofactoren, omdat het verminderen hiervan nog altijd een grote impact zal hebben op hun algemene risico.

Beheersbare risicofactoren

Aan beheersbare risicofactoren kun je zelf iets veranderen. Je kunt je risico op een hartaanval en fatale hartstilstand sterk verminderen door voldoende aandacht te schenken aan de volgende risicofactoren:

• Roken. Hoewel roken de meest belangrijke oorzaak is van het ontstaan van een hartaanval bij mensen die jonger zijn dan 40 jaar, is deze ongezonde gewoonte op elke leeftijd een enorme risicofactor.
• Hoog cholesterol en triglyceriden. Een hoog LDL-cholesterol, totaal cholesterol en triglyceriden en een laag HDL-cholesterolgehalte in je bloed zijn in verband gebracht met een significant verhoogd risico op het ontwikkelen van een hartaanval.
• Obesitas. Het hebben van overgewicht, en in het bijzonder wanneer het lichaamsvet zich rondom de buik ophoopt, is in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontstaan van een hartaanval.
• Gebrek aan lichaamsbeweging. Personen die geregeld sporten, hebben een kleinere kans om een hartaanval te krijgen.
• Hoge bloeddruk (hypertensie). Hoge bloeddruk is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van een hartaanval en in het bijzonder ook het ontstaan van een beroerte. Hoge bloeddruk komt erg frequent voor bij mensen ouder dan 55, maar wordt daarentegen in een heleboel gevallen niet voldoende behandeld.
• Diabetes (suikerziekte). Diabetes komt steeds vaker voor in de westerse wereld, omdat de bevolking steeds zwaarder wordt en meer overgewicht krijgt. Diabetes, in het bijzonder de verhoogde bloedsuikers en de andere stofwisselingsstoornissen die met deze ziekte gepaard gaan, zullen de ontwikkeling van atherosclerose aanzienlijk weten te versnellen.
• Metabool syndroom. Het metabool syndroom, ook wel prediabetes genoemd, is eveneens sterk geassocieerd met een verhoogd risico op hartproblemen.
• Verhoogd C-reactief proteïne (CRP). CRP is een relatief “nieuwe” risicofactor. Verhoogde niveaus van CRP wijzen op een actieve ontsteking ergens in het lichaam, en alleen wanneer er een duidelijke oorzaak van een ontsteking ergens anders wordt waargenomen (zoals actieve artritis), wordt aangenomen dat verhoogde CRP een ontsteking laat zien in de bloedvaten, wat gepaard gaat met atherosclerose.
• Matig gebruik van alcohol. Verschillende onderzoeken suggereren dat een matige inname van alcohol (één tot twee drankjes op een dag, of in bepaalde onderzoeken één tot twee drankjes in de week) in verband kan worden gebracht met een verminderd risico op het ontstaan van een hartaanval. De reden waarom artsen terughoudend zijn met het aanbevelen van alcohol om de risico’s op hartproblemen te verminderen, is dat wanneer iemand meer dan gemiddeld twee drankjes op een dag gaat drinken, zijn of haar, algemene risico op overlijden (als gevolg van een leverziekte, een hartaandoening, borstkanker, een ongeval en andere aan drankgebruik gerelateerde oorzaken) snel erg hoog oploopt. En zoals iedereen wel weet, is het voor een groot aantal mensenniet eenvoudig om te stoppen na het eerste of het tweede drankje.
• Psychologische stress. Stress is al een groot aantal jaren geleden in verband gebracht met de ontwikkeling van een hartaanval. Maar bepaalde vormen van stress in het leven is echter niet te vermijden en is vaak zelfs een goede zaak te noemen.

Aanvullende risicofactoren bij vrouwen

Hieronder hebben we nog twee risicofactoren voor je uitgewerkt die specifiek betrekking hebben op vrouwen:

• Het gebruik van anticonceptiepillen, in het bijzonder bij dames die roken. Anticonceptiepillen zijn in verband gebracht met een geringe toename van het risico op de ontwikkeling van een vroege hartaanval bij vrouwen. Maar op het ogenblik dat het nemen van deze anticonceptiepillen gecombineerd wordt met roken, is er sprake van een zeer grote toename van dit risico. In feite is het vandaag de dag duidelijk geworden dat vrouwen die roken dus beter voor een andere manier van anticonceptie kunnen kiezen en geen anticonceptiepillen dienen te gebruiken.
• Gecompliceerde zwangerschap. Vrouwen die bepaalde complicaties ontwikkelen tijdens de zwangerschap, in het bijzonder de dames die een hoge bloeddruk ontwikkelen (een aandoening die in de medische wereld ook vaak pre-eclampsie wordt genoemd) of zwangerschapsdiabetes (diabetes die alleen zich manifesteert tijdens de zwangerschap) of die baby’s met een laag geboortegewicht op de wereld hebben gezet, hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van een hartaanval op relatief jonge leeftijd. Vanwege het feit dat vrouwen die te maken hebben gehad met een gecompliceerde zwangerschap geïdentificeerd kan worden met een verhoogd risico op het ontstaan van een hartaanval, dienen deze dames al hun controleerbare risicofactoren op een zeer drastische manier te gaan beheersen.