Topsporters maken vaak gebruik van saturatie- of pulsoxymeters en dat heeft natuurlijk een reden. Zuurstof speelt namelijk een belangrijke rol in het leven van de sporter. Het vertelt iets over hun conditie, het bepaalt hun sportieve prestaties en het verbetert het herstel. Een voldoende hoog saturatiegehalte is een must, maar sommigen kruipen net in een hoogtetent om het saturatiegehalte te verlagen. We leggen uit hoe het zit en waarom de saturatiewaarde meten zo belangrijk is.
Saturatiewaarde meten
Een saturatie- of pulsoxymeter wordt vaak gebruikt tijdens het sporten en voor medische doeleinden, bijvoorbeeld door mensen die lijden aan ziekten als COPD (chronisch obstructieve longziekte) of bij coronapatiënten. Het geeft het zuurstofgehalte in het bloed weer, uitgedrukt als een percentage. Dit percentage verwijst naar het deel van de hemoglobine die zich in de rode bloedcellen heeft gebonden. Wie in een gezonde toestand verkeert, zal een saturatiewaarde tussen 95 en 100% hebben. Ook voor ouderen is dit een normale saturatiewaarde. Een te hoge saturatiewaarde hoef je niet te vrezen. De saturatiewaarde kan niet meer dan 100% bedragen.
Gevaren van desaturatie
Bij mensen met COPD ligt de saturatiewaarde meestal lager, ongeveer rond 92%. Als de saturatiewaarde lager ligt dan 90% is het, ook voor mensen met COPD, raadzaam om een dokter in te schakelen. Er is dan sprake van desaturatie, wat kan wijzen op een astma-aanval of een longontsteking. In principe wordt er dan zuurstof toegediend, maar bij mensen met COPD kan dat niet zomaar gebeuren.
Ook bij coronapatiënten is het saturatiegehalte in het bloed een van de criteria die worden gehanteerd om na te gaan of een ziekenhuisopname wenselijk is. In het kader hiervan ging men eerder al na of de zuurstofsaturatie met een smartphone meten, kan helpen om de ziekenhuizen te ontlasten en om zelf alarmsignalen op te merken. De algemene conclusie was dat deze technologie niet betrouwbaar blijkt en dat het gebruik van een saturatiemeter aanbevolen blijft. Dergelijke saturatiemeters zijn al voor minder dan vijftig euro te koop bij online zorgwinkel Vegro.
Zuurstof is de brandstof die sporters nodig hebben
Voor sporters is het saturatiegehalte dan weer om een andere reden interessant. Het helpt namelijk om de sportprestaties te verbeteren. Tijdens het sporten heeft het lichaam meer zuurstof nodig. Net als een verbrandingsoven heeft het lichaam zuurstof nodig om voedingsstoffen te verbranden, waardoor energie vrijkomt. Bij het sporten zal men dan ook sneller ademen, waardoor de sporter na verloop van tijd buiten adem zal raken. Het is normaal dat het saturatiegehalte tijdens het sporten zakt, maar het mag niet zoveel zakken dat er desaturatie optreedt.
In het geval van desaturatie zal een sporter het onder andere benauwd krijgen, kan hij in de war raken of duizelig worden. Een te laag zuurstofgehalte kan ook verzuring van de spieren veroorzaken en ervoor zorgen dat men sneller moe is. Naarmate men meer traint, zal het saturatiegehalte minder ver terugvallen tijdens het sporten. Hierdoor is de evolutie van het saturatiegehalte een goede indicatie van de voortgang die een sporter maakt. Deze gegevens worden in de voetbalwereld bijvoorbeeld gebruikt om de fitheid van spelers te beoordelen.
Hoogtestages en hoogtetenten
Niet alleen tijdens inspanningen is de zuurstofsaturatie lager, maar ook in de bergen of op grote hoogte. De luchtdruk is er lager en hierdoor is er minder zuurstof aanwezig. Sporten is dan moeilijker. Bergbeklimmers maken daarom steevast gebruik van pulsoxymeters. Het is ook een van de redenen waarom voetballers niet graag voetballen in Bolivia. Het Estadio Hernando Siles in La Paz ligt meer dan 3,6 kilometer boven de zeespiegel en voor wie dat niet gewend is, is sporten er wel heel zwaar. Onder andere Neymar klaagde er enkele jaren terug nog over toen Brazilië er niet verder kwam dan een 0-0-gelijkspel en de spelers na afloop van de wedstrijd allemaal aan de zuurstoffles hingen.
Bijzonder hierbij is dat de Boliviaanse spelers na de wedstrijd gewoon naar huis gingen en helemaal geen hinder ondervonden. Dit komt omdat het lichaam op een slimme manier omgaat met het zuurstoftekort. Het maakt namelijk extra rode bloedcellen aan. Hierdoor wennen mensen na verloop van tijd aan het leven en sporten op grote hoogte.
Vroeger gingen sporters daarom op hoogtestage. Zeker voor wielrenners is het belangrijk om klaar te zijn voor de lastige bergetappes in de grote rondes. Tegenwoordig slapen steeds meer sporters in een hoogtetent. In zo’n tent wordt het hoogte-effect nagebootst. Ook voor wie niet op grote hoogte sport, is het interessant. De extra rode bloedcellen zorgen er namelijk voor dat de sporters ook op een lagere hoogte meer zuurstof kunnen opnemen in hun spieren. In feite doet zo’n hoogtetent dus net hetzelfde als epo, een hormoon dat de aanmaak van rode bloedlichaampjes stimuleert. Maar terwijl epo hartstikke illegaal is, is slapen in een hoogtetent dat niet.
