Er is sprake van een hartritmestoornis op het moment dat het hart te snel, te traag of onregelmatig klopt. In de medische wereld wordt dit ook wel aangeduid met de term aritmie. Om dit te begrijpen is het goed te weten dat in het hart een complex systeem van kleppen, knooppunten, boezems en kamers aanwezig is dat bepaalt op welke manier en op welk ogenblik het bloed verder wordt gepompt. Zodra de functies van dit vitale systeem verstoord, beschadigd of op een andere manier in de war worden gebracht, kan dit het ritme veranderen waarmee het hart gaat kloppen. Hartritmestoornissen hoeven niet gepaard te gaan net symptomen, maar even goed een onprettig gevoel met zich meebrengen, een gevoel veroorzaken alsof je hart lijkt te fladderen, pijnklachten hebben of hartkloppingen opmerken. Niet alle hartritmestoornissen zijn overigens levensbedreigend of zullen gezondheidscomplicaties tot gevolg hebben. Dat wil echter niet zeggen dat je je huisarts niet op de hoogte moet stellen van een hartritmestoornis.
Verschillende hartritmestoornissen
De meest voorkomende hartritmestoornissen zijn:
- Tachycardie: deze hartritmestoornis zal je hart te snel laten kloppen. Wanneer een hart normaal gesproken bijvoorbeeld 60 tot 100 keer per minuut klopt bij een volwassene, dan zal tachycardie in rust meer dan 100 slagen per minuut bedragen. Er kunnen een drietal subgroepen van tachycardie worden onderscheiden:
- Supraventriculaire tachycardie (SVT): komt voor in de boezems van het hart (ook wel de atria genoemd).
- Ventriculaire tachycardie(VT) vindt plaats in de hartkamers (de ventrikels).
- Sinustachycardieis een normale stijging van de hartslag die op kan treden op momenten dat je ziek, of opgewonden, bent. Bij sinustachycardie zal het hartritme echter weer normaliseren als je beter bent, of wanneer je weer tot rust bent gekomen.
- Atriale fibrillatie: hiervan is sprake als er een onregelmatig hartritme aanwezig is in de boezems van het hart. Het is de meest voorkomende hartritmestoornis die vandaag de dag wordt waargenomen. Atriale fibrillatie (AF) treedt op zodra er een groot aantal onstabiele elektrische prikkels hun doel missen en er zo toe kunnen leiden dat de samentrekkingen van de boezems niet meer gecontroleerd uitgevoerd worden. AF zorgt ervoor dat de hartslag versnelt en onregelmatig van aard wordt. Het kan de hartslag zelfs verhogen tot 100 tot 200 slagen per minuut. Dit aantal ligt dus veel hoger dan de normale 60 tot 100 hartslagen per minuut.
- Atriale flutter(AFL)treedt meestal op in de rechterboezem van het hart, dat is dus één van de twee bovenste delen van het hart. Het flutteren kan echter ook in de andere boezem voorkomen. De aandoening is het gevolg van een enkele elektrische prikkel die zich te snel in de betreffende boezem verplaatst en daardoor vaak een versnelde hartslag veroorzaakt. Dit versnelde ritme is echter wel vrij regelmatig.
- Bradycardie: dit wil zeggen dat je hart te traag klopt (minder dan 60 slagen per minuut. Bradycardie treedt in de meeste gevallen op als de elektrische prikkels die van de boezems naar de kamers worden gestuurd, verstoord raken. Sommige sporters hebben een tragere hartfrequentie vanwege het feit dat hun lichamelijk conditie buitengewoon goed is. Deze hartritmestoornis is dan ook vaak niet het gevolg van een hartprobleem.
- Ventriculaire fibrillatie: deze hartritmestoornis kan het hart laten stoppen met slaan en dus een hartstilstand veroorzaken. De ritmestoornis zal aanwezig zijn in de hartkamers. Het bloed dat zich daar dus in bevindt zal niet in staat zijn om het hart te verlaten om naar de rest van het lichaam en de hersenen te worden gepompt. De hartslag is te onregelmatig om dit te bewerkstelligen. Ventriculaire fibrillatie (VF) is een ernstige aandoening die zelfs een fatale afloop kan hebben op het moment dat deze niet met spoed wordt behandeld.
- Voortijdige samentrekkingenvan het hart: hierbij lijkt het hart een slag over te slaan op het ogenblik dat de pols of borst wordt gevoeld. De overgeslagen hartslag is echter zo zwak, of kort, dat deze niet wordt waargenomen. Andere soorten voortijdige samentrekkingen van het hart kunnen extra hartslagen en te vroege hartslagen met zich meebrengen. Alle drie deze soorten hartritmestoornissen kunnen voorkomen in zowel de boezems als de kamers van het hart.
Symptomen van hartritmestoornissen
Op het ogenblik dat je een hartritmestoornis hebt, dan kun je één of meerdere van de volgende symptomen waarnemen:
- Je voelt je zwak,
- Je bent duizelig of licht in het hoofd,
- Je bent kortademig,
- Je hebt een onregelmatige pols,
- Je hebt hartkloppingen,
- Je hebt pijn op de borst,
- Je huid ziet bleek,
- Je gaat transpireren.
Oorzaken van hartritmestoornissen
Er zijn een aantal verschillende factoren die een hartritmestoornis kunnen veroorzaken, zoals:
- Een hoge bloeddruk.
- Een zogenaamde coronaire hartziekte (een hartaandoening die de kransslagaderen betreft). Dit ernstige hartprobleem zal ontstaan wanneer cholesterol en andere afzettingen een blokkade gaan vormen in de kransslagader(s).
- Geneesmiddelen: bepaalde medicijnen of andere stoffen, kunnen ervoor zorgen dat je hartslag verandert. Je kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld:
- cafeïne,
- amfetaminen,
- hersenstimulerende medicatie,
- bètablokkers, die worden gebruikt om een hoge bloeddruk te verlagen.
Een aantal andere factoren kunnen ook zorgen voor veranderingen in het hartritme, zoals:
- veranderingen in de hartspier na een ziekte of trauma,
- de genezing na het ondergaan van een hartoperatie,
- een laag kaliumgehalte, en andere elektrolyten, in het bloed,
- hartafwijkingen,
- andere medische aandoeningen,
Risicofactoren voor hartritmestoornissen
Er zijn een aantal verschillende risico’s bekend die hartritmestoornissen tot gevolg kunnen hebben:
- roken
- eerdere hartaandoeningen,
- een medische familiegeschiedenis met hartaandoeningen,
- diabetes,
- stress,
- zwaarlijvigheid,
- een zittend leven leiden,
- een ongezond dieet met veel vetten, cholesterol en andere ongezonde voedingsstoffen,
- een hoge bloeddruk,
- andere medische aandoeningen,
- overmatig alcoholgebruik (meer dan twee eenheden per dag),
- drugsmisbruik,
Hoe wordt de diagnose hartritmestoornis gesteld?
Een arts zal een lichamelijk onderzoek uitvoeren, onder andere met behulp van een stethoscoop waarmee naar het hart wordt geluisterd. Daarnaast kan er een elektrocardiogram (ECG) worden gemaakt om de elektrische prikkels van het hart te onderzoeken. Dit zal de arts helpen bij de bepaling van het hartritme. Niet alleen kan ze worden vastgesteld of er sprake is van een hartritmestoornis en wat de oorzaak hiervan zal zijn. Andere hulpmiddelen die kunnen worden gebruikt om een hartritmestoornis te diagnosticeren zijn onder meer:
- Echocardiogram(ECG): dit onderzoek maakt gebruik van geluidsgolven om foto’s van het hart te maken.
- Holter-monitor: dit draagbaar apparaatje wordt ten minste 24 uur door de patiënt bij zich gedragen, terwijl deze gewoon bezig blijft met zijn, of haar, normale dagelijkse activiteiten. Op deze manier kan de arts gedurende de onderzoeksperiode de veranderingen in het hartritme goed volgen.
- Inspanningstest. voor deze test zal een arts je laten lopen of joggen op een loopband, of laten fietsen op een hometrainer, om na te gaan wat de invloed van lichamelijke inspanning op het hart heeft.
Behandeling van hartritmestoornissen
De behandeling van een hartritmestoornis zal afhangen van de onderliggende oorzaak. Wellicht moet je je manier van leven aan gaan passen, bijvoorbeeld door meer te gaan bewegen of het wijzigen van je dieet (zoals door het beperken van het cafeïnegebruik). Indien je rookt, dan zal de behandeld arts je handreikingen doen om je hiermee te laten stoppen. Daarnaast kan het nodig zijn dat je medicijnen gaat gebruiken om je hartritmestoornis onder controle te houden, evenals eventuele secundaire symptomen te beheersen.
Voor ernstige afwijkingen die niet zullen verdwijnen door enkel en alleen gedragsveranderingen aan te brengen en/of geneesmiddelen te gaan gebruiken, kan je behandeld arts je aanraden om:
- Het uitvoeren van een hartkatheterisatie om het eigenlijke hartprobleem te kunnen diagnosticeren,
- Een dotterbehandeling (katheterablatie) om bepaald weefsel te vernietigen dat voor de hartritmestoornis zorgt,
- Het ondergaan van cardioversie door middel van de toediening van geneesmiddelen of door het toedienen van een elektrische schok aan het hart,
- De implantatie van een pacemaker of een cardioverter-defibrillator,
- Een operatieve ingreep uitvoeren om een afwijking te kunnen corrigeren.
- Vooruitzicht van hartritmestoornissen
Wanneer je last hebt van een hartritmestoornis dan zal de aard van de aandoening bepalend zijn voor wat je op de lange termijn kunt verwachten. Ondanks dat een hartritmestoornis nogal ernstige vormen aan kan nemen, kunnen een heleboel gevallen toch goed onder controle worden gehouden door middel van de juiste behandeling. Naast de behandeling zal je behandeld arts je medische toestand regelmatig willen blijven controleren.
Voorkomen van hartritmestoornissen
Zodra een hartritmestoornis onder controle is, zal je behandeld arts de diverse mogelijkheden met je bespreken om te voorkomen dat het probleem weer terug zal keren. Over het algemeen kunnen gezonde leefstijlkeuzes je helpen om de situatie goed in de hand te houden. Je behandeld arts zal je waarschijnlijk wel aanbevelen om je dieet te verbeteren, meer te gaan bewegen en andere risicovolle gewoontes, zoals roken, proberen te laten stoppen.
