Een stil hartaanval is een hartaanval die plaatsvindt zonder dat er merkbare symptomen worden ervaren, of tenminste zonder symptomen die zo ernstig lijken te zijn dat de persoon in kwestie deze onmogelijk kan negeren.
Wat is een hartaanval?
De meeste mensen zijn geneigd om een hartinfarct (zoals een hartaanval ook wel wordt genoemd) direct te beschouwen als een behoorlijk dramatische gebeurtenis, en in het gros van de gevallen zal dat ook daadwerkelijk zo zijn. Een hartaanval is zelfs de meest ernstige vorm van acuut coronair syndroom (ACS), waarbij een kransslagader acuut geblokkeerd wordt door een bloedstolsel. Een dergelijk bloedstolsel is vaak het gevolg van een plotselinge afscheuring van een plaque dat zich eerder aan de vaatwand heeft gehecht. Indien er sprake is van een hartaanval dan is de blokkade ernstig genoeg om een deel van de hartspier af te laten sterven en de aangedane cellen te veranderen in littekenweefsel.
Klachten en symptomen
De meeste mensen die een hartaanval doormaken, weten direct dat er iets ernstig mis is. Doorgaans hebben ze last van ernstige pijn op de borst of een andere vorm van een extreem drukkend gevoel op de borst. En ondanks dat de pijn, of het onaangename gevoel, “atypisch” kan zijn (deze kan bijvoorbeeld eveneens in de nek, de schouders of de rug worden gevoeld, in plaats van de borstkas), is het vaak vrij lastig om de symptomen te negeren. Bovendien zijn er vaak ook bijkomende symptomen aanwezig, zoals mogelijk het uitbreken van een koud zweet, kortademigheid of het gevoel van een dreigend onheil. Kortom, een hartaanval is in de meeste gevallen meer dan alleen ‘merkbaar’, het is vaak ook van persoon tot persoon verschillend.
Oorzaken van een hartaanval
Gezien deze veelvoorkomende symptomen, kan het wellicht verrassend zijn om te horen dat voor een substantiële minderheid van de mensen die een hartaanval doormaken er sprake is van een stil hartaanval. Dat wil zeggen, de hartaanval is gewoon gaande, doordat een kransslagader geblokkeerd wordt door een bloedstolsel waardoor er een gedeelte van de hartspier afsterft, maar dan zonder dat de patiënt zich ervan bewust is dat er iets aan de hand is in zijn, of haar, lichaam.
Er zijn echter uiteenlopende redenen waarom bepaalde mensen een hartaanval door kunnen maken zonder dat er duidelijke symptomen aanwezig zijn. Deze redenen zijn:
- Sommige mensen hebben gewoonweg een hoge pijndrempel, of een zeer hoge tolerantie voor pijn, en missen simpelweg de symptomen die de meeste andere mensen maar moeilijk zouden kunnen negeren.
- Bepaalde aandoeningen, in het bijzonder diabetes, hebben invloed op het zenuwstelsel en de zenuwen die pijnimpulsen dienen te ontvangen, de symptomen van angina pectoris of van een in gang zijnde hartaanval zullen daardoor af zijn gezwakt.
- Bij sommige mensen veroorzaakt hartischemie (een gebrekkige toevoer van bloed naar de hartspier) gewoon geen pijn op de borst of andere “typische” symptomen van angina pectoris. In plaats daarvan kunnen deze mensen kortademigheid (dyspnoe), kortdurend een gevoel van zwakte of andere niet-specifieke symptomen ervaren die de meeste mensen niet direct in verband zullen brengen met het hart. “Atypische” symptomen die in verband staan met hartischemie zijn vooral vaak waar te nemen bij vrouwen.
- Sommige mensen zullen, in het bijzonder op het moment dat de symptomen relatief gezien niet erg dramatisch zijn, gewoon heel goed in staat zijn deze te negeren. In dat geval kunnen ze dus een hartaanval negeren en de klachten afdoen als een gevolg van bijvoorbeeld een verkoudheid, brandend maagzuur of iets dat ze wellicht verkeerd hebben gegeten.
Op het moment dat je al deze redenen bij elkaar optelt, dan blijkt dat maar liefst één op de vijf hartaanvallen stil te zijn.
Vooruitzichten en de kans op overlijden
Je kunt in het meest erge geval komen te overlijden als gevolg van een hartaanval. Hoewel als redelijk argument aan kan worden gevoerd dat zodra de dood eenmaal is ingetreden, het hartaanval niet langer als “stil” kan worden beschouwd, is het eerste teken of symptoom dat wordt opgemerkt bij een heleboel mensen die lijden aan coronaire hartziekte: het acuut overlijden. Veel mensen die erg plotseling komen te overlijden, dus zonder dat er enige voorgeschiedenis van hartproblemen bekend was, hebben in feite een aanzienlijke vorm van coronaire hartziekte en hoogstwaarschijnlijk ondervonden ze een heleboel episodes van “stille” ischemie en wellicht zelfs maakten zij een aantal stille hartaanvallen door, voorafgaand aan de hartstilstand die hen uiteindelijk fataal is geworden.
Diagnose van een stil hartaanval
Omdat een stil hartaanval geen symptomen met zich meebrengt die ertoe zullen leiden dat de persoon in kwestie medische hulp gaat zoeken, wordt de diagnose pas gesteld nadat de schade aan het hart al is ontstaan. Op een bepaald moment in de toekomst zal een arts in de regel vast moeten stellen dat er schade aan het hart op is getreden wanneer er bijvoorbeeld een elektrocardiogram is gemaakt om de conditie van het hart te kunnen beoordelen. De diagnose van een stil hartaanval kan dan ook worden bevestigd door een echocardiogram uit te voeren, waarmee de inmiddels verzwakte hartspier in beeld kan worden gebracht.
Wat als er een stil hartaanval wordt geconstateerd?
Wanneer je eenmaal een stil hartaanval door hebt gemaakt, dan zijn er een tweetal belangrijke feiten over je aan het licht gekomen:
- Je aan een aanzienlijke vorm van coronaire hartziekte.
- Er kan niet op je symptomen worden vertrouwd als maatstaf voor de ernst van je coronaire hartziekte, of op welke wijze deze op een adequate manier wordt behandeld. Dat wil zeggen, de afwezigheid van symptomen (zoals angina pectoris) is geen betrouwbare indicatie dat een bepaalde behandeling al dan niet aanslaat of dat je coronaire hartziekte stabiel is.
Indien je een stil hartaanval hebt doorgemaakt, dan dient je behandeling hetzelfde te zijn als bij ieder ander die een hartaanval heeft weten te overleven. De behandeling moet gericht zijn op:
- het verkleinen van de kans op een nieuwe hartaanval in de toekomst,
- verdere ischemie voorkomen,
- het begin van hartfalen voorkomen/
Op die manier kan immers zo veel mogelijk worden voorkomen dat iemand komt te overlijden als gevolg van hartritmestoornissen.
Ook vanwege het feit dat de aan- of afwezigheid van angina pectoris niet kan worden gebruikt als een maatstaf om te zien of cardiale ischemie op een adequate wijze wordt behandeld, wanneer je arts een stille hartaanval heeft geconstateerd, zal hij of zij je een inspanningstest uit te voeren. Deze inspanningstest kan immers een tweetal belangrijke doelen dienen bij mensen die een stil hartaanval hebben gehad:
- Je arts kan zometen waar de “drempel” ligt bij inspanning die in je persoonlijke geval ischemie veroorzaakt. Dat wil zeggen dat je arts je wellicht specifieke instructies zal geven met betrekking tot de soort activiteiten die je veilig uit kunt voeren. Dit omdat je niet in staat bent om het begin van angina pectoris te gebruiken als een waarschuwing dat je je te veel inspant, kan dit soort advies van cruciaal belang zijn.
- Op het moment dat ischemie optreedt tijdens een inspanningstest, zelfs bij iemand die een al dan niet stil hartaanval of stille ischemie heeft gehad, zal deze persoon toch vaak “iets” voelen, zelfs als het geen typische angina pectoris betreft. De inspanningstest kan dus belangrijke feedback geven aan mensen die lijden aan stille ischemie. Deze test kan hen immers leren dat “dit is hoe ischemie in jouw geval aanvoelt”. In de toekomst, als je “een soortgelijk” gevoel ervaart, of het nu gaat om een licht onaangenaam gevoel in de schouder \, kortademigheid, plotselinge vermoeidheid of wat dan ook, het maakt duidelijk dat je waarschijnlijk last hebt van iets dat te vergelijken is met angina pectoris, en je direct moet stoppen met wat je aan het doen bent en volg de instructies van je arts op moet volgen voor het behandelen van angina pectoris (bijvoorbeeld het gebruiken van een nitroglycerinetablet).
Tot slot houd coronaire hartziekte onder controle want zelfs in zeer significante gevallen zal deze niet gepaard gaan met typische symptomen zoals die doorgaans worden beschreven in de medische studieboeken. Hartischemie en zelfs hartaanvallen komen vrij vaak voor bij mensen die nooit symptomen hebben gehad die naar coronaire hartziekte kunnen verwijzen. Dit wil zeggen dat op het ogenblik dat je meerdere risicofactoren voor coronaire hartziekte hebt, zoals:
- roken,
- een zittend leven leiden,
- het hebben van overgewicht,
- een hoog cholesterolgehalte,
- een hoge bloeddruk,
dan dient de afwezigheid van symptomen zeker niet te worden gezien als bewijs dat alles met je kransslagaders in orde is. Je dient dan met je arts te overleggen over de dingen die je kunt doen om je verhoogde risico te kunnen verminderen voordat er enige onherstelbare schade aan je hart is ontstaan, of erger nog dat je plotseling komt te overlijden.
