Al rond de vijfde zwangerschapsweek zal het hartje van de ongeboren vrucht beginnen met kloppen. In de loop van het verdere leven zal het hart van de mens nog ongeveer 2,5 miljard keer slaan.
Ontstaan
Doordat het hart, een spier, samentrekt, en vervolgens weer ontspant ontstaat er een hartslag. Deze beweging zal zich keer op keer herhalen en op die manier de kracht opwekken die noodzakelijk is om het bloed door heel het lichaam te pompen. Elke pompbeweging zal als een hartslag, of het kloppen van het hart, aan worden geduid. Een grote hartspier zal in de regel minder vaak samen hoeven te trekken en weer te ontspannen, om voldoende kracht te genereren om het bloed rond te pompen in het lichaam. Dit heeft tot gevolg dat:
- het hartje van een pasgeboren baby ongeveer 120 keer per minuut zal kloppen,
- bij een kind de hartslag per minuut tussen de 80 en 100 slagen zal liggen,
- een volwassen hart ongeveer 60 tot 70 keer per minuut slaat.
- Mensen die een topsport beoefenen vaak een lagere hartslag hebben dan personen die niet veel, of helemaal niet, aan sport doen.
Werking van de hartslag
Om te kunnen begrijpen hoe je hartslag, ofwel hartritme, werkt is het essentieel dat je begrijpt wat het autonome zenuwstelsel en het prikkelgeleidingsysteem inhouden.
- Autonome zenuwstelsel: zal vanuit de hersenen onder meer de hartslag, de bloeddruk en de ademhaling regelen. Hierop kun je geen enkele invloed op uitoefenen omdat dit systeem automatisch werkt door middel van het doorsturen van bepaalde prikkels.
- Prikkelgeleidingsysteem: een klein netwerk van speciale cellen die zich in de hartspier bevinden. Deze cellen zullen elkaar, in een soort domino-effect, een elektrische prikkel geven. Een dergelijke prikkel zal de hartspieraanzetten om zich samen te trekken. Het prikkelgeleidingsysteem heeft als taak het tempo en de correcte volgorde van de prikkels te regelen. De correcte volgorde betekent: eerst trekken de boezems samen en pas daarna zijn de kamers van het hart aan de beurt.
Hartslag meten
Je hartslag is gemakkelijk zelf te meten, waar en wanneer je dat uitkomt. Hiervoor leg je twee vingers tegen de slagader op je pols of in je hals. Deze slagaders trekken in hetzelfde ritme samen als je hart. Door gedurende vijftien seconden deze hartslagen te tellen en de uitkomst met vier te vermenigvuldigen krijg je je hartslag per minuut.
Meten van de hartslag in de hals:
- ga ergens rustig zitten,
- plaats je wijs- en middelvinger tegen elkaar,
- voel voorzichtig met de toppen van deze twee vingers, aan beide zijden van je adamsappel, naar de slagader in je hals.
Meten van de hartslag aan de pols:
- draai je hand met de palm omhoog,
- plaats de andere hand aan de onderzijde van je pols,
- voel met de toppen van de wijs- en middelvinger op de overgang van je duim naar je pols.
Natuurlijk kun je ook een hartslagmeter gebruiken om je hartslag op te meten. Vandaag de dag zijn dergelijke instrumenten ook voor particulieren op een heleboel plaatsen vrij te koop.
Hartslag bij inspanning
Op het ogenblik dat je actief bezig bent dan heeft je lichaam meer voedingstoffen en zuurstof nodig. Om die reden zal je hart, tijdens lichamelijke inspanningen, sneller gaan kloppen. Hierbij kun je stellen dat naarmate de inspanning zwaarder wordt, je hart automatisch sneller zal gaan kloppen. Bij inspanning is het mogelijk dat je hartslag oploopt naar wel 120 tot 180 slagen per minuut. Zodra je het weer een beetje rustiger aan gaat doen, zal eveneens je hart het ritme weer vertragen. Als je een hartslagmeting uitvoert voor en direct na de inspanning dan zal er een duidelijk verschilt te zien zijn. Indien je na de inspanning ongeveer een minuut wacht voor nog een meting dan zal in veel gevallen de hartslag weer redelijk normaal zijn.
Ander hartritme
Ten gevolge van een aantal uiteenlopende factoren kan de hartslag van een persoon veranderen en af gaan wijken van het gemiddelde. Als deze afwijking slechts gering is zal dit geen reden zijn om je zorgen te maken. Maar wanneer je hart minder dan 60 keer per minuut klopt dan is je hartslag te laag. Klopt het echter meer dan 100 keer per minuut dan is het ritme juist te snel. In beide gevallen is het goed om dit met je huisarts te bespreken. Uiteraard moet je wel gedurende een aantal dagen je hartslag hebben gemeten op verschillende momenten van de dag. Zo kun je immers uitsluiten dat bijvoorbeeld een extra kop koffie, een minder goede nachtrust of stress je hartslag beïnvloeden. Natuurlijk dien je je hartslag telkens in rust te meten omdat na inspanning je hart sneller altijd zal kloppen dan normaal.
Hartritmestoornis
Zelfs bij een gezond mens slaat het hart soms een slag over. Dit is niets om je zorgen over te maken. Een ander verhaal wordt het als je hart voortdurend, of regelmatig, een te lange pauze neemt. In dat geval is er sprake van een hartritmestoornis. Vaak is een dergelijke stoornis met behulp van medicatie of het plaatsen van een pacemaker goed te behandelen of te verhelpen.
Hartslag weetjes
- Gedurende de dag slaat je hart maar liefst 100.000 keer. Wanneer je dit optelt voor een jaar kom je op ongeveer 35 miljoen hartslagen. In een gemiddeld mensenleven zal een hart gemiddeld ongeveer 2,5 miljard keer kloppen.
- Je hart kan zoveel kracht genereren tijdens het pompen dat het in één dag een tankwagen met een inhoud van zevenduizend liter zou kunnen vullen.
De hartslag zal op elke leeftijd anders zijn. Normaal gesproken zal in rust:
- bij een pasgeboren baby het hart gemiddeld 120 keer per minuut slaan,
- bij een kind of jongeren dit gemiddeld 80 tot 100 slagen elke minuut zijn,
- bij een volwassen persoon het hart gemiddeld 60 tot 70 keer per minuut kloppen.
