Indien je last hebt van allergieën of wanneer je een strikt veganistisch dieet volgt, dan loop je mogelijk de kans om een tekort aan vitamine D te ontwikkelen.
Vitamine D is ook wel bekend als de zonnevitamine, omdat deze vitamine door het menselijk lichaam aangemaakt als reactie op blootstelling van de huid aan zonlicht.
Vitamine D komt tevens van nature voor in een aantal voedingsmiddelen, onder andere in bepaalde vissoorten, in oliën die afkomstig zijn van de lever van bepaalde vissen en in eierdooiers, maar daarnaast ook in sommige verrijkte zuivel- en graanproducten.
Het nut van vitamine D
Vitamine D is essentieel voor het ontwikkelen en het behoud van sterke botten, omdat deze vitamine je lichaam helpt om calcium uit je voedsel op te nemen.
Van oudsher wordt een tekort aan vitamine D in verband gebracht met Engelse ziekte (rachitis), een ziekte waarbij het botweefsel niet goed mineraliseert, met als gevolg dat de botten zachter worden en er afwijkingen aan het skelet kunnen ontstaan.
Maar onderzoek heeft steeds vaker aan het licht gebracht dat het belang van vitamine D ook gezocht dient te worden bij de bescherming tegen een groot aantal andere gezondheidsproblemen.
Symptomen en gezondheidsrisico’s van een tekort aan vitamine D
Symptomen die verband houden met pijnlijke botten en spierzwakte kunnen betekenen dat je een tekort op hebt gebouwd aan vitamine D.
Voor een heleboel mensen zijn de symptomen echter subtiel te noemen. Maar zelfs wanneer er zich geen symptomen manifesteren, kan een tekort aan vitamine D bepaalde gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
Lage bloedwaarden van vitamine D zijn bijvoorbeeld in verband te brengen met de volgende risico’s:
- Een verhoogd risico om te komen te overlijden als gevolg van hart- en vaatziekten,
- Cognitieve stoornissen bij ouderen,
- Ernstig astma bij kinderen,
- Bepaalde vormen van kanker.
Onderzoek suggereert bovendien dat vitamine D een rol kan spelen in het voorkomen en behandelen van een aantal verschillende aandoeningen, onder andere:
- diabetes (zowel type 1 als type 2),
- Hoge bloeddruk (hypertensie),
- Glucose-intolerantie,
- Multiple sclerose (MS).
Oorzaken van een tekort aan vitamine D
Een tekort aan vitamine D kan vanwege een aantal redenen ontstaan, zoals:
- Je krijgt niet de aanbevolen hoeveelheden van de vitamine binnen gedurende een bepaalde periode. Dit is echter meer waarschijnlijk wanneer je een strikt veganistisch dieet volgt, omdat de meeste natuurlijke bronnen van vitamine D afkomstig zijn van dieren, zoals in de vorm van visolie en levertraan, eidooiers, verrijkte melk en runderlever.
- Je wordt slechts beperkt blootgesteld aan zonlicht. Omdat het menselijk lichaam vitamine D aanmaakt op momenten dat de huid bloot wordt gesteld aan zonlicht, kun je een verhoogd risico op een tekort aan vitamine D hebben wanneer je in een plaats woont die erg noordelijk is gelegen, je om religieuze redenen lange gewaden of hoofdbedekking draagt of wanneer je een beroep uitoefent dat blootstelling aan de zon tin de weg staat.
- Je hebt een donkere huid. De pigmentstof melanine zal het vermogen van je huid om vitamine D aan te maken als reactie op blootstelling aan zonlicht verminderen. Bepaalde onderzoeken hebben zelfs aan weten te tonen dat ouderen met een meer donkere huid een verhoogd risico lopen op de ontwikkeling van een tekort aan vitamine D.
- Je nieren kunnen vitamine D niet omzetten in zijn actieve vorm. Naarmate een mens ouder wordt, zullen zijn, of haar, nieren minder goed in staat zijn om vitamine D in zijn actieve vorm om te zetten, met als gevolg dat de kans om een tekort aan vitamine D te ontwikkelen groter zal worden.
- Je spijsverteringskanaal is niet in staat om vitamine D voldoende op te nemen. Sommige medische aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn, cystic fibrosis en coeliakie, kunnen van invloed zijn op het vermogen van je darmen om vitamine D uit het voedsel dat je binnenkrijgt op te nemen.
- Je hebt last van overgewicht. Vitamine D wordt uit het bloed gehaald door vetcellen, waardoor de afgifte ervan in de bloedbaan zal veranderen. Iemand die een body mass index van 30 of hoger heeft vaak een lage bloedspiegel als gevolg van een beperkte aanwezigheid van vitamine D.
Onderzoeken om een tekort aan vitamine D op te sporen
De meest nauwkeurige manier om te kunnen meten hoeveel vitamine D er in je lichaam aanwezig is, is de 25-hydroxy vitamine D-bloedtest. Een concentratie van 20 nanogram per milliliter tot 50 nanogram per milliliter wordt doorgaans als voldoende beschouwd voor iemand die gezond is. Wanneer de hoeveelheid vitamine D lager ligt dan 12 nanogram [er milliliter, dan is dat een teken dat je te maken hebt met een tekort aan vitamine D.
Behandelen van een tekort aan vitamine D
De behandeling van een tekort aan vitamine D betekent dat je meer vitamine D binnen moet krijgen, via je voeding en in de vorm van supplementen.
Ondanks het feit dat er geen overeenstemming bestaat over de vitamine D-spiegels die nodig zijn om een lichaam optimaal gezond te houden, en dergelijke verschillen bovendien af zullen hangen van de leeftijd en de gezondheidstoestand van een bepaald persoon, wordt een concentratie van minder dan 20 nanogram per milliliter in de regel als niet toereikend gezien, en dient deze te worden behandeld.
Richtlijnen van het Institute of Medicine verhoogden de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vitamine D tot 600 internationale eenheden (IU) voor ieder mens in de leeftijd van 1 tot 70 jaar, en verhoogden deze hoeveelheid zelfs tot 800 IE voor volwassenen die ouder zijn dan 70 jaar om op die manier de gezondheid van hun botten te kunnen optimaliseren.
De veilige bovengrens werd eveneens ook opgeschroefd tot 4.000 IE. Artsen kunnen echter meer dan 4.000 IE vitamine D op een dag voorschrijven als manier om een tekort aan vitamine D te kunnen corrigeren.
Op het ogenblik dat je van jezelf weet dat je niet veel tijd in de zon doorbrengt, of dat je in die gevallen altijd zorgvuldig je huid bedekt (overigens zal zonnebrandcrème eveneens de productie van vitamine D remmen), dan dien je je huisarts te vragen of het raadzaam is om een vitamine D-supplement te gaan gebruiken, in het bijzonder wanneer je bekend bent met de risicofactoren die gelden voor een tekort aan vitamine D.