De term hartrevalidatie is een verwijzing naar een gestructureerd programma dat is opgebouwd uit diverse vormen van lichaamsbeweging en het geven van de nodige educatie. Het programma is speciaal ontwikkeld om je te helpen om weer een optimale conditie op te bouwen en eveneens je functioneren weer op peil te brengen na een heftige gebeurtenis als het doormaken van een hartaanval. De hartrevalidatie wordt in de meeste gevallen verzorgd door een team van specialisten op uiteenlopende vlakken; deze professionals in de gezondheidszorg werken dus samen om je te helpen je functionele mobiliteit te verbeteren, risicofactoren die verband houden met je hartaanval te verminderen en jou en je gezin te helpen bij het in de hand houden van de psychosociale effecten die invloed uit kunnen oefenen op je herstel na een hartaanval.
Fysiotherapeuten zijn vaak ook lid van een hartrevalidatieteam en helpen de werking van het hart in beeld te brengen, stoornissen te beoordelen die je mobiliteit in zekere mate kunnen beperken en het aanleren van lichaamsbeweging die tot doel heeft conditionele vooruitgang te boeken en lichamelijke activiteiten stapsgewijs op te bouwen om je zo te helpen geleidelijk weer je normale leven weer op te pakken nadat je te maken hebt gekregen met een hartaandoening.
Er zijn vier fasen van hartrevalidatie te onderscheiden. De eerste fase vindt plaats in het ziekenhuis na het doormaken van je hartinfarct, terwijl de overige drie fasen plaats zullen gaan vinden in een (hart)revalidatiecentrum of bij je thuis, dus pas wanneer je uit het ziekenhuis bent ontslagen. Je dient er rekening mee te houden dat het herstel na het doormaken van een hartaandoening niet voor iedereen gelijk is en dus van persoon tot persoon (en zelfs van situatie tot situatie) kan verschillen. Sommige mensen lijken moeiteloos door elke fase te vliegen, terwijl anderen het aanzienlijk moeilijker kunnen krijgen om weer een normaal leven te kunnen gaan leiden. In alle gevallen is het zaak dat je nauw samenwerkt met je arts om je vooruitgang en prognose na een hartaandoening te leren begrijpen en er beter mee om te leren gaan.
1. De acute fase
De eerste fase van de hartrevalidatie vindt plaats kort nadat je je hartaanval door hebt gemaakt. Een fysiotherapeut die is gespecialiseerd in het verlenen van acute zorg werkt in deze fase nauw samen met je artsen, verpleegkundigen en andere revalidatieprofessionals om je zo te helpen om weer mobiel te worden. Op het ogenblik dat je ernstige hartschade op hebt gelopen of als je een hartoperatie hebt ondergaan, zoals een openhartoperatie, dan kan je fysiotherapeut mogelijk op de afdeling intensieve zorgen al met je aan de slag gaan. Wanneer je niet langer intensieve monitoring en verzorging op de afdeling intensieve zorgen nodig hebt, dan kunt je over w3orden gebracht naar een reguliere verpleegafdeling voor patiënten met een hartaandoening.
De eerste doelen van de hartrevalidatie in fase 1 zijn:
- Het beoordelen van je mobiliteit en de effecten die de basale functionele mobiliteit heeft op je hart- en vaatstelsel,
- Het samenwerken met artsen, verpleegkundigen en andere therapeuten om er op die manier voor te zorgen dat er passend behandelplan op wordt gesteld,
- Het aanleren van veilige oefeningen die je dienen te helpen je mobiliteit weer te verbeteren en de conditie van je hart te optimaliseren,
- Je helpen bij het naleven van de strenge voorzorgsmaatregelen die je dient te treffen wanneer je een openhartoperatie hebt ondergaan,
- Je wijzen op eventuele risicofactoren die op hun beurt weer zouden kunnen leiden tot nieuwe hartaandoening in de toekomst,
- Het voorstellen van een geschikt hulpmiddel, zoals een kruk of een rollator, om ervoor te zorgen dat je veilig rond kunt lopen,
- Samenwerken je jou en je gezin en het geven van voorlichting over je persoonlijke situatie, maar ook door de verwachte voordelen en risico’s te bespreken die gepaard gaan met een hartrevalidatieprogramma
Op het ogenblik dat er een significante genezing plaats heeft gevonden, wordt je mogelijk uit het ziekenhuis ontslagen en kan fase twee van de hartrevalidatie in gang worden gezet.
2. De subacute fase
Op het moment dat je het ziekenhuis verlaat, dan wordt je hartrevalidatieprogramma voortgezet op de polikliniek. Fase 2 van de hartrevalidatie duurt gewoonlijk drie tot zes weken en houdt in dat je de reacties van je hart voortdurend in de gaten blijft houden en het blijft trainen en aan te sterken.
Een ander belangrijk aspect van de tweede fase van de hartrevalidatie is het geven van voorlichting over de juiste manieren om te trainen, en over de manieren waarop je je hartslag- en inspanningniveaus tijdens lichamelijke inspanning zelf kunt controleren. Deze fase draait dus eigenlijk voor een groot deel om je veilige terugkeer naar een functionele mobiliteit terwijl je je hartslag goed blijft bewaken. Tegen het einde van fase 2 zou je klaar dienen te zijn om meer onafhankelijke oefeningen en activiteiten uit te gaan voeren.
3. Intensieve ambulante therapie
Fase 3 van de hartrevalidatie houdt meer onafhankelijke- en groepstrainingen in. Je dient in staat te zijn om je eigen hartslag, je symptomatische reactie op lichamelijke inspanning en je beoordeling van ervaren inspanningen te controleren. Je fysiotherapeut zal in deze fase aanwezig zijn om je te helpen je inspanningstolerantie te verhogen en eventuele negatieve veranderingen die op kunnen treden gedurende deze fase van hartrevalidatie in de gaten te houden.
Naarmate je, tijdens de derde fase van de hartrevalidatie, meer en meer onafhankelijk wordt, kan je fysiotherapeut je helpen door een aangepast programma met oefeningen op te stellen, onder andere met oefeningen die betrekking hebben op je flexibiliteit, het versterken van je conditie in combinatie met aerobe oefeningen.
4. Onafhankelijke doorlopende conditionering
De laatste fase van de hartrevalidatie bestaat uit je eigen onafhankelijke- en constante conditionering. Op het moment dat je volledig deel hebt genomen aan de eerder genoemde drie fasen, dan dien je over een uitstekende kennis van je specifieke situatie, risicofactoren en strategieën te schikken om optimaal gezond te kunnen blijven.
Onafhankelijke oefeningen doen en je conditie op peil houden is essentieel voor het behoud van een optimale gezondheid en het voorkomen van mogelijke hartproblemen in de toekomst. Ondanks het feit dat fase 4 een onafhankelijke onderhoudsfase is, is je fysiotherapeut altijd beschikbaar om je te helpen als er wijzigingen aangebracht dienen te worden in je huidige oefeningsroutine waarmee je je lichamelijke fitheid en welzijn wilt bereiken en behouden.
Slotopmerking
Het doormaken van een onverwachte hartaandoening, zoals een hartaanval of een openhartoperatie, kan een beangstigende, en zelfs een levensveranderende, ervaring voor je zijn. Door echter nauw samen te werken met je arts en het revalidatieteam, maar ook door volledig deel te nemen aan alle vier de fases van de hartrevalidatie, kun je je kansen om snel en veilig weer zo gezond mogelijk te worden aanzienlijk groter maken.
